Είναι μερικές παλιές ταβέρνες –και στην Αθήνα και στον Πειραιά– που έχουν μια ιδιαίτερη ομορφιά. Που αξίζει να πας έστω και μια φορά. Για τις ιστορίες τους και τις ιστορίες όσων πέρασαν από τα τραπέζια τους, τα ενθύμια διάφορων εποχών που βλέπεις τριγύρω, τις σπεσιαλιτέ που φτιάχτηκαν και ξαναφτιάχτηκαν αμέτρητες φορές μέσα στα χρόνια, συχνά χωρίς αλλαγές ή προσθήκες: φάβες και τυροκαυτερές, γίγαντες, παϊδάκια μερακλίδικα, μπακαλιάρος χρυσαφένιος… Όλα αυτά μαζί είναι ένα ξεχωριστό υφαντό. Δεν έγινε από τη μια μέρα στην άλλη. Υφάνθηκε σιγά σιγά. Γενιά με τη γενιά. Κι αν ξηλώθηκε λίγο σε κάποια φάση, εύκολα μανταρίστηκε, γιατί το ένα κρατάει το άλλο: η φυσιογνωμία –κάθε μια μια από τις ταβέρνες που μαζέψαμε εδώ έχει τις δικές της ιδιαιτερότητες–, η ζεστασιά ενός χώρου βιωμένου, ανθρώπινου, και το τίμιο, προσεγμένο φαγητό. Παλιά βαρέλια (αληθινά, όχι ντεκόρ) και σπιτίσια κεφτεδάκια, πολυκαιρισμένες ρεκλάμες, παμπάλαια ψυγεία και πατάτες χοντροκομμένες με το χέρι, καφάσια με λαχανικά, κονσέρβες και καθαριστικά, χωριάτικες και φρέσκα αυγά που τσιτσιρίζουν στο τηγάνι, στην περίπτωση των μαγαζιών που θα δείτε παρακάτω έχουν γίνει ένα.
Λελούδας: Το (σχεδόν) αιωνόβιο οινομαγειρείο του Βοτανικού
Είναι κάποια μαγαζιά όπου πας κυρίως για την ατμόσφαιρα και κάποια που πας για το φαγητό. Ο Λελούδας, παρόλο που από ατμόσφαιρα φυσάει (το οινομαγειρείο έχει μείνει απείραχτο σχεδόν από το 1928 που άνοιξε σε αυτό τον άδειο παράδρομο της Πέτρου Ράλλη), έχει τον καλύτερο τηγανητό μπακαλιάρο της Αθήνας (με σκορδαλιά-δυναμίτη) και άλλα πάναπλα αλλά σούπερ καλοφτιαγμένα φαγητά που είναι και αυτά αφορμές για να βρεθείς στον Βοτανικό. Στο «πουθενά», ανάμεσα στις μάντρες και τις μεταφορικές της περιοχής, θα μπεις στην χρονοκάψουλα του Λελούδα και στα πιάτα της γιαγιάς με τα ανθάκια θα σου σερβίρουν: κεφτεδάκια-ποίημα με φρεσκοαλεσμένο κιμά και μπόλικα μυρωδικά, βραστό κρέας, το πιάτο του φτωχού (πατάτες τηγανητές με κιμά και ξερή μυζήθρα), ζυγούρι κοκκινιστό και ό,τι άλλο τύχει να έχουν ετοιμάσει εκείνη την ημέρα, μαζί με το δικό τους κρασί. Στα τραπέζια τριγύρω θα δεις από νταλικέρηδες και παπάδες μέχρι δικηγόρους και καλλιτέχνες. Οι ιστορίες που ακούγονται στους τέσσερις τοίχους του Λελούδα είναι από μόνες τους λόγος να γίνεις θαμώνας. Γεωργία Παπαστάμου
Σαλαμινίας 8-10, Βοτανικός, Αθήνα, Τ/ 210-34.64.167
Μαργαρώ: Το καλτ τηγανιτζίδικο του Πειραιά
Φιξ μενού και η Σχολή Δοκίμων για φόντο στο πιο έμπειρο (και μάλλον μοναδικό) τηγανητζίδικο της Αθήνας. Το τηγάνι καίει ασταμάτητα στην αυθεντικά καλτ Μαργαρώ, στο τέρμα της Λεωφόρου Χατζηκυριακού, που έχει μόνο μπαρμπουνάκι ή κουτσομούρα, γαρίδες ή καραβίδες, ψωμί και χωριάτικη. Ούτε καν τηγανητές πατάτες. Αυτή η λιτότητα, τα πέντε πράγματα που έρχονται πάντα στην εντέλεια, έχoυν μια ειδική παρηγοριά. Το δε σέρβις, εξπρές: μέχρι να πιεις τις πρώτες γουλιές από την μπίρα σου, οι γαρίδες, ζουμερές και καλοαλατισμένες, θα έχουν προσγειωθεί μπροστά σου. Γ.Π.
Λεωφ. Χατζηκυριακού 126, Πειραιάς, Τ/210-45.14.226
Ειδικόν: Ατμοσφαιρικό και απείραχτο
Στις αρχές της δεκαετίας του ’20 ο Αριστείδης Παπακωνσταντίνου άνοιξε το «Οινοπαντοπωλείον το Ειδικόν» στην Αγιά Σοφιά, κοντά στη Δραπετσώνα. Πουλούσε είδη μπακαλικής, μαναβικής, είχε και μια χούφτα τραπέζια για να τρωγοπίνουν οι γείτονες, το κρασί του, τα τυριά από το τυροκομείο που έχει με τα αδέλφια του στο Γαρδίκι Τρικάλων, καμιά ντομάτα, ελιές, σαρδέλες του κουτιού και ό,τι έβγαζε το τηγάνι της κυράς. Στα τέλη της δεκαετίας του ’60 το μαγαζί πέρασε στον γιο του Απόστολο. Έναν αιώνα από τότε που πρωτάνοιξε, πάλι Αριστείδης είναι στο κουμάντο, ο εγγονός. Τώρα λειτουργεί μόνο σαν ταβέρνα, αν και πετάγονται οι γείτονες να πάρουν λίγο τυρί ή καμιά κονσέρβα. Το εσωτερικό απείραχτο. Τα θεόρατα παμπάλαια ψυγεία, τα ζωγραφιστά τσιμπεντοπλακάκια, τα φωτιστικά, τα παλιά ραδιόφωνα, δεκάδες πινακίδες, ταμπέλες, φωτογραφίες, μικροαντικείμενα, χαμός. Μαρίνα Πετρίδου
Ψαρών 38 και Σαλαμίνος, Πειραιάς, Τ/210-46.12.674
Σκυλοδήμος: Αυγά τηγανητά και κεφτέδες σε μια αυθεντική μπακαλοταβέρνα
Λίγη γραβιέρα σερβιρισμένη στο χαρτί και κρασί σε χαμηλά ποτήρια. Στη μέση του μαγαζιού καφάσια με λάχανα, πορτοκάλια, κρεμμύδια. Τριγύρω ράφια με καθαριστικά, λάδια, καφέ στιγμής, όσπρια, κονσέρβες και χαρτικά. Οι θαμώνες ανταλλάζουν κουβέντες για τον Εθνικό Πειραιά, για ψαριές, για την επικαιρότητα. Όλο το σκηνικό στον Σκυλοδήμο είναι βγαλμένο από άλλη εποχή – το μαγαζί κρατάει άλλωστε από τα τέλη της δεκαετίας του ‘50. Ο Φίλιππος, ο ιδιοκτήτης της αυθεντικής πειραιώτικης μπακαλοταβέρνας, αλλάζει πόστα από το ταμείο στο σέρβις και από κει πίσω στο υποτυπώδες κουζινάκι για να ετοιμάσει τους μεζέδες: τυρί, σαρδέλες, τηγανητές πατάτες, αυγά, κεφτέδες ή εκείνη την πιπεράτη ομελέτα με καβουρμά. Οι γείτονες μπαινοβγαίνουν πού και πού για να ψωνίσουν. Και προτού καν φύγεις σκέφτεσαι πότε θα μπορέσεις να ξανάρθεις. Γ.Π.
Δεληγιώργη 16 και Σκυλίτση, Περαιάς, Τ/6945-059.328 & 211-40.80.630
Στο Τριφύλλι νικάει πάντα ο κεφτές
Καμία σημασία δεν έχει ποια ομάδα υποστηρίζεις. Σε αυτό το θρυλικό οινομαγειρείο πίσω από τη Θύρα 13 πρέπει να πας τουλάχιστον μια φορά για να πάρεις μυρωδιά από την ιστορία της Αθήνας. Στα εξήντα χρόνια λειτουργίας του –από τότε που ξεκίνησε βγάζοντας κρασί με τους πελάτες να φέρνουν μεζέδες σε ταπεράκι– έχει περάσει από εδώ κόσμος και κοσμάκης: ποδοσφαιριστές και παράγοντες, καλλιτεχνικός κόσμος, εργάτες, διανοούμενοι… Και σήμερα ανάμεικτη πελατεία θα δεις σε αυτό το ζωντανό μουσείο. Τα κεφτεδάκια με το τραγανό περίβλημα τα παραγγέλνεις χωρίς δεύτερη σκέψη, είναι το trademark του μαγαζιού. Ωραία και τα τέσσερα-πέντε ακόμα πιάτα που βγάζει η κουζίνα, όπως ο μπακαλιάρος σκορδαλιά και τα συκωτάκια λαδορίγανη. Γ.Π.
Παναθηναϊκού 7, Αμπελόκηποι, Τ/210- 64.46.585
Η σπάνια περίπτωση του Οινομαγειρείου Ζωοδόχος Πηγή στα Καμίνια
Το άνοιξαν ως οινοπαντοπωλείο ο Κώστας και ο Γρηγόρης Λάμπρου πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το είδαν να σωριάζεται σε έναν βομβαρδισμό, το έφτιαξαν πάλι και το αφιέρωσαν στην Παναγία Ζωοδόχο Πηγή, τον ναό της περιοχής. Τότε πουλούσαν δικό τους κρασί και έβγαζαν μεζέ, που έφτιαχνε η κυρα-Μαρία, γυναίκα του Κώστα. Στο οινομαγειρείον που ανοίγει το βραδάκι μετά τις 8 καθόμαστε στα τραπεζάκια έξω και απολαμβάνουμε τις γλυκές βραδιές ή στο ζεστό και ατμοσφαιρικό εσωτερικό όταν έχει κρύο και ψάχνουμε κάπου να χωθούμε για ζεστασιά. Τρώμε καλομαγειρεμένα σπιτικά φαγητά και, κυρίως, μεζέδες. Αν πάτε, να δοκιμάσετε οπωσδήποτε τους λαχανοντολμάδες και το «λιβανέζικο», που είναι ένας πολύ νόστιμος μεζές: πιτάκια αραβικά γεμισμένα με μπαχαράτο κιμά, σερβιρισμένα με φρέσκια ντομάτα, γιαούρτι και μαϊντανό. Από τα ψητά αξίζει το κεμπάπ, γευστικό και κάπως πιο ελαφρύ από ό,τι σε άλλα μαγαζιά. Και το συκώτι είναι πολύ μαλακό. Σχεδόν λιώνει στο στόμα και συνοδεύεται με μια πορτοκαλένια σάλτσα μουστάρδας. Μ.Π.
Κατσούλη 77, Καμίνια, Τ/210-48.14.438
Μαραθωνίτης: το κουτούκι του Παγκρατίου που ανοίγει μόνο τον χειμώνα
Το ότι ανοίγει μόνο τους χειμερινούς μήνες και το καλοκαίρι παραμένει κλειστό το κάνει ήδη ξεχωριστό, αλλά δεν είναι ο μόνος λόγος που το Κουτούκι του Μαραθωνίτη μπαίνει σε αυτή τη λίστα. Το υπόγειο ταβερνάκι του Παγκρατίου έχει ιστορία που μετράει τρεις γενιές: το άνοιξε ο Φώτης Αυγερόπουλος, το συνέχισε ο γαμπρός του Δημήτρης Κυμπαρόπουλος και τελευταία το έχει αναλάβει ο Φώτης ο εγγονός. Εκτός από το ατμοσφαιρικό εσωτερικό ξεχωρίζει και το φαγητό, που τελειοποιήθηκε με τα χρόνια. Εκεί πάμε για την πικάντικη τυροκαυτερή, τις ξεροψημένες τηγανητές παστουρμαδόπιτες, τα ζουμερά φρυγαδέλια και τους γίγαντες, ενώ για τα παϊδάκια που είναι το σήμα κατατεθέν του μαγαζιού –αρνίσια και προβατίνας– αξίζει να πάει κάποιος έστω μια φορά. Μ.Π.
Υμηττού και Βίνκελμαν 3, Άγιος Αρτέμιος, Παγκράτι, Τ/ 210-70.17.404
Στον Αξώτη ο χρόνος έχει σταματήσει
Η ιστορία του Αξώτη ξεκινάει το ΄56, όταν η Αθήνα ήταν μια άλλη πόλη. Αν ρωτήσεις, θα σου δείξουν σε μια από τις πολλές οικογενειακές φωτογραφίες που είναι κρεμασμένες στους τοίχους τον παππού με το παρεάκι του. Αυτή η συντροφιά οικοδόμων έφτιαξε, κυριολεκτικά, με τα χέρια της το μαγαζί. Σήμερα ο εγγονός του, Νίκος Βάσιλας, μαζί με τη σύζυγό του Εύη κρατάνε το μαγαζί ίδιο και απαράλλαχτο, με το ραμποτέ του, το μαρμάρινο πάτωμα και το παλιό ψυγείο με τη σκαλιστή κορνίζα. Από τα κρεατικά που ψήνουν με μαστοριά δοκιμάστε οπωσδήποτε τα παϊδάκια. Μαζί και τις λεπτές, τραγανές πατάτες που είναι σαν να βγήκαν από τη κουζίνα γαλλικού μπιστρό. Για το τέλος, χαλβάς του μπακάλη με κανέλα και στυμμένο λεμόνι, όπως τον έτρωγαν οι παλιοί. Γ.Π.
Παπαρσένη 15, Πολύγωνο, Τ/210-64.59.130
Το κουτούκι του Αντώνη: ταβέρνα, αντικερί και σπίτι μαζί
Σαν να μπαίνουμε στο σπίτι τους νιώθουμε στο κουτούκι του Αντώνη. Από την πρώτη στιγμή. Τη ζεστασιά και την αμεσότητα με την οποία μας καλωσορίζουν δύσκολα τη βρίσκεις σε αντίστοιχα μαγαζιά. Καθόμαστε στο τραπέζι και χαζεύουμε την απίστευτη διακόσμηση: παλιά ενθύμια, έπιπλα-αντίκες, ιδιαίτερα αναμνηστικά και οικογενειακά κειμήλια. Αφού έχει χορτάσει το μάτι, έρχεται το φαγητό. Εδώ σερβίρουν παϊδάκι γάλακτος από τη Λέσβο, σαλάχι στο τηγάνι, μπακαλιάρο σκορδαλιά που υπάρχει όλο τον χρόνο, κοκορετσάκι που φτιάχνουν μόνοι τους αλλά και ζουμερούς αφράτους ντοματοκεφτέδες, πικάντικη ολόφρεσκη τυροκαυτερή και κεφτεδάκια σαν αφρός. Μ.Π.
Αργυροκάστρου 26, Κοκκινιά, Τ/210-49.24.338
Στο κλασικό Δίπορτο
Κάποιες φορές θα χρειαστεί να μοιραστούν δυο παρέες μαζί το ίδιο τραπέζι, χωρίς πολλά λόγια ο κυρ Μήτσος σε καθίζει, αν θες να φας, άλλη λύση δεν υπάρχει. Εδώ, στο ground zero της αθηναϊκής εστίασης, πουλάει χόρτα και φάβα ζεστά, μια ρεβυθάδα, μια φασολάδα, μια μοσχαρόσουπα, ένα γιουβέτσι, μια πατάτες γιαχνί, ένα ψαράκι ψητό, ένα πιάτο κοπτόν με σουπιές ή χταπόδι, και ψωμί. Μπήκες, έφαγες, πλήρωσες, έφυγες. Πριν καν βγάλεις παλτό και τα ρέστα, έχει στρωθεί το τραπέζι μάνι μάνι με τη λαδόκολλα κι έχει έρθει και το ορεκτικό. Άλλο που πολλοί το θεωρούν καλτ και στρογγυλοκάθονται γιατί τους αρέσει η περιρρέουσα παλιακή αίσθηση κι η ατμοσφαιρική ντεκαντάνς.
Η αξία του ταβερνείου αυτού δεν βρίσκεται στην ποικιλία του μενού, στις μαγειρικές καπατσοσύνες ή τη χύμα, χειροποίητη ρετσίνα. Είναι βαριά ιστορική και λαϊκά πολιτισμική, ακαταμάχητα νοσταλγική, μα και συνάμα διδακτική. Σε τούτο εδώ το καπηλειό ο μπαρμπά Μήτσος με τη λευκή παστρικιά στολή, ένας λειτουργός που μιλάει με τις πράξεις του, μάς ταΐζει το βίωμά του, να χορτάσει η ψυχή μας, να πάμε στην ευχή του Θεού. Νικολέτα Μακρυωνίτου
Σωκράτους 9 και Θεάτρου, Ομόνοια, Τ/ 210-32.11.463
Πηγή: Γαστρονόμος
