Το φθινόπωρο του 1918 η Γερμανία βρισκόταν σε οριακή κατάσταση. Υστερα από τέσσερα χρόνια πολέμου, ο στρατός υποχωρούσε σε όλα τα μέτωπα, οι σύμμαχοί της κατέρρεαν και η οικονομία της είχε εξαντληθεί. Ο παρατεταμένος ναυτικός αποκλεισμός που είχε επιβάλει η Βρετανία είχε στερήσει τη χώρα από τρόφιμα, καύσιμα και πρώτες ύλες, προκαλώντας λιμό, ασθένειες και κοινωνική αναταραχή.
Η δυσαρέσκεια απέναντι στη στρατιωτική ηγεσία και τον αυτοκράτορα Γουλιέλμο Β΄ αυξανόταν, ενώ οι εκκλήσεις για ειρήνη πλήθαιναν ακόμη και μέσα στο Ράιχσταγκ.
Μέσα σε αυτή τη συγκυρία, η ηγεσία του γερμανικού Πολεμικού Ναυτικού αποφάσισε να πραγματοποιήσει μια τελευταία έξοδο του στόλου για να αντιμετωπίσει τον βρετανικό στόλο στη Βόρεια Θάλασσα. Η επιχείρηση δεν είχε στρατηγική αξία· επρόκειτο περισσότερο για μια προσπάθεια αποκατάστασης της τιμής του Ναυτικού παρά για ρεαλιστικό στρατιωτικό σχέδιο. Για τα πληρώματα, που γνώριζαν ότι ο πόλεμος ήταν ήδη χαμένος, η διαταγή αυτή ισοδυναμούσε με συλλογική αυτοκτονία.
Οι πρώτες αντιδράσεις εκδηλώθηκαν στα τέλη Οκτωβρίου στο Βίλχεμλμσχάβεν, όταν ναύτες αρνήθηκαν να εκτελέσουν τις διαταγές για απόπλου. Η διοίκηση απάντησε με συλλήψεις και πειθαρχικά μέτρα. Όμως η δυσαρέσκεια είχε ήδη εξαπλωθεί. Πολλοί από τους συλληφθέντες ναύτες μεταφέρθηκαν στο Κίελο, τη μεγάλη ναυτική βάση της Βαλτικής. Η κράτησή τους λειτούργησε ως καταλύτης: στις 1 και 2 Νοεμβρίου οργανώθηκαν στη βάση και την πόλη μαζικές συγκεντρώσεις, με αιτήματα την απελευθέρωση των κρατουμένων, τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και τον άμεσο τερματισμό του πολέμου.
Στις 3 Νοεμβρίου 1918, χιλιάδες ναύτες, στρατιώτες και εργάτες συγκεντρώθηκαν στο κέντρο του Κιέλου και πορεύτηκαν προς τη φυλακή όπου κρατούνταν οι συνάδελφοί τους. Όταν η στρατιωτική φρουρά άνοιξε πυρ, σκοτώθηκαν τουλάχιστον εννέα διαδηλωτές και τραυματίστηκαν δεκάδες. Το επεισόδιο δεν έκαμψε το πλήθος – αντίθετα, ενίσχυσε την οργή του. Σύντομα, μονάδες του στρατού αρνήθηκαν να καταστείλουν την εξέγερση, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις οι στρατιώτες συνέλαβαν τους αξιωματικούς τους. Μέσα σε λίγες ώρες, η εξουσία στην πόλη είχε περάσει στα χέρια των εξεγερμένων.
Η ανταρσία του Κιέλου ανέτρεψε ένα καθεστώς αιώνων, επιτάχυνε τη λήξη του πολέμου και δημιούργησε τις βάσεις για μια νέα πολιτική τάξη στη Γερμανία.
Οι στασιαστές συγκρότησαν εργατικά και στρατιωτικά συμβούλια (Arbeiter-und Soldatenräte), τα οποία ανέλαβαν τον έλεγχο των πλοίων, των αποθηκών και των δημόσιων υπηρεσιών. Σε πολλά κτίρια υψώθηκαν κόκκινες σημαίες, σύμβολο της εξέγερσης και της αμφισβήτησης της παλαιάς τάξης. Η κυβέρνηση στο Βερολίνο δεν διέθετε πλέον τα μέσα για να επαναφέρει την τάξη. Από το Κίελο, η εξέγερση εξαπλώθηκε με ταχύτητα σε ολόκληρη τη βόρεια Γερμανία: στο Αμβούργο, στη Βρέμη, στο Ανόβερο και στη Λειψία σχηματίστηκαν αντίστοιχα συμβούλια και οι στρατιώτες αρνούνταν να υπακούσουν στις διαταγές της ανώτατης διοίκησης.
Μέσα σε λίγες ημέρες η κρίση είχε φτάσει στην πρωτεύουσα.
Στις 9 Νοεμβρίου ο Κάιζερ Γουλιέλμος Β΄ παραιτήθηκε και διέφυγε στην Ολλανδία. Την ίδια ημέρα, στο Βερολίνο, ο σοσιαλδημοκράτης Φρίντριχ Έμπερτ ορίστηκε καγκελάριος και ανακήρυξε τη Δημοκρατία της Βαϊμάρης. Αυτή η ταχεία πολιτική ανατροπή άνοιξε τον δρόμο για την υπογραφή της ανακωχής με τους Συμμάχους, η οποία τερμάτισε τις εχθροπραξίες του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, δύο ημέρες αργότερα, στις 11 Νοεμβρίου. Έτσι, η ανταρσία του Κιέλου ανέτρεψε ένα καθεστώς αιώνων, επιτάχυνε τη λήξη του πολέμου και δημιούργησε τις βάσεις για μια νέα πολιτική τάξη στη Γερμανία.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
