Η εκτόξευση του Παναθηναϊκού στ’ αστέρια με τη συμμετοχή του στον τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών στο Γουέμπλεϊ το 1971 δεν έφερε τα επόμενα χρόνια την ανάλογη συνέχεια ούτε για τον ίδιο ούτε και για το ελληνικό ποδόσφαιρο, με εξαίρεση την εντυπωσιακή πορεία της ΑΕΚ μέχρι την ημιτελική φάση του κυπέλλου ΟΥΕΦΑ την περίοδο 1976-77, όπου αποκλείστηκε από τη Γιουβέντους.
Βυθισμένοι στις εσωτερικές τους έριδες και στη διοικητική αστάθεια που τους σημάδεψε μέχρι τον ερχομό του επαγγελματικού ποδοσφαίρου στην Ελλάδα το 1979, οι «πράσινοι» είδαν παίκτες «σημαίες» με πρωταγωνιστικό ρόλο στο έπος του Γουέμπλεϊ να οδηγούνται, παρά τη θέλησή τους, στην πόρτα της εξόδου και να φορούν τις φανέλες παραδοσιακών ανταγωνιστών τους: Μίμης Δομάζος και Κώστας Ελευθεράκης ντύθηκαν στα «κιτρινόμαυρα» της ΑΕΚ και ο Αντώνης Αντωνιάδης με τον Χάρη Γραμμό στα «ερυθρόλευκα» του Ολυμπιακού, απόρροια της διοικητικής αστάθειας που ταλάνιζε το ιστορικό σωματείο.
Εντυπωσιακή έξοδος από την αγρανάπαυση
Μέσα σ’ αυτό το φορτισμένο και γεμάτο εντάσεις κλίμα, ο Παναθηναϊκός δεν κατάφερε τη δεκαετία του ’70 να βρει σταθερότητα, παρά τη δυναμική που του προσέφερε η συμμετοχή του στον τελικό του Πρωταθλητριών, επίτευγμα μοναδικό ακόμη και για τα σημερινά, πολύ πιο πλούσια, δεδομένα. Οι «πράσινοι» κατέκτησαν το πρωτάθλημα του 1972 και του 1977, αλλά δεν είχαν ουσιαστικά καμία επιτυχία στην Ευρώπη για περισσότερο από δέκα χρόνια.
Το 1972-73 αποκλείστηκαν στο Πρωταθλητριών από την ΤΣΣΚΑ Σόφιας, το 1973-74 από τη γιουγκοσλαβική Μπέογκραντ και το 1974-75 από την ελβετική Γκρασχόπερς στο ΟΥΕΦΑ, το 1975-76 από τη γερμανική Τσβικάου στο Κυπελλούχων, το 1978-79 από τη ρουμανική Αρτζες Πιτέστι (ΟΥΕΦΑ), το 1980-81 από τη Γιουβέντους (ΟΥΕΦΑ), το 1981-82 από την Αρσεναλ (ΟΥΕΦΑ) και το 1982-83 από την Αούστρια στο Κυπελλούχων. Μοναδική τους πρόκριση ήταν εκείνη επί της Φλοριάνα Μάλτας στο Πρωταθλητριών το 1977-78, για να αποκλειστούν στον επόμενο γύρο από την Μπριζ.
Το εντυπωσιακό για τον Παναθηναϊκό είναι πως όταν επέστρεψε στις ευρωπαϊκές επιτυχίες τη σεζόν 1984-85 έπειτα από πολλά χρόνια… αγρανάπαυσης, το έκανε με έναν πολύ εντυπωσιακό τρόπο! Με προπονητή τον Γιάτσεκ Γκμοχ, κατέκτησε το 1984 το πρώτο του επαγγελματικό πρωτάθλημα ύστερα από τέσσερα χρόνια κυριαρχίας του Ολυμπιακού και… εκτοξεύθηκε ξανά στο Κύπελλο Πρωταθλητριών μετά 14 χρόνια, φτάνοντας μέχρι την ημιτελική φάση του, όπου αποκλείστηκε (σε ένα ζευγάρωμα με πολλά… αν) από τη Λίβερπουλ, την πιο ισχυρή ομάδα της εποχής.
Ηταν μια σημαδιακή χρονιά για το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο, καθώς, αντί για μια γιορτή, έζησε στον τελικό τον εφιάλτη του «Χέιζελ», με τις θηριωδίες των Αγγλων χούλιγκαν να στερούν τη ζωή σε 39 φιλάθλους (600 οι τραυματίες), οπαδούς της Γιουβέντους στην πλειονότητά τους.
Aγώνας Δαυίδ με Γολιάθ – Το τελευταίο εμπόδιο για τον Παναθηναϊκό πριν από τον τελικό ήταν και το μεγαλύτερο: η Λίβερπουλ, κορυφαία ομάδα της εποχής στην Ευρώπη, με τη «συμβολή» του Ολλανδού διαιτητή, νίκησε με 4-0 στη Βρετανία και με 1-0 στον αγώνα ρεβάνς στην Αθήνα.
Η μεγάλη έκπληξη και η αγχωτική νίκη
Η πορεία του Παναθηναϊκού στην κορυφαία διασυλλογική διοργάνωση της εποχής ξεκίνησε με ένα πολύ υψηλό εμπόδιο, τη Φέγενορντ, πρωταθλήτρια Ολλανδίας και ξεκάθαρα φαβορί του ζευγαριού. Ο τελικός του Πρωταθλητριών ήταν προγραμματισμένος αρχικά να διεξαχθεί στην έδρα της, στο «Ντε Κάιπ», κι αυτό ήταν ένα έξτρα κίνητρο για την ομάδα που είχε στηθεί γύρω από τον Ρουντ Γκούλιτ, κορυφαίο παίκτη της χρονιάς στην Ολλανδία και από τα μεγαλύτερα ανερχόμενα αστέρια παγκοσμίως.
Ενισχυμένος με τους Δημήτρη Σαραβάκο και Βέλιμιρ Ζάετς, ο Παναθηναϊκός πήγε στο Ρότερνταμ με λίγες (θεωρητικά) ελπίδες, αλλά ήταν καλά διαβασμένος, «έτρεξε» πολύ τη Φέγενορντ και επέστρεψε στην Αθήνα μάλλον αδικημένος από το 0-0, μια και είχε δοκάρι με τον Μαυρίδη, ενώ δεν είχε μετρήσει γκολ του Σαραβάκου, χωρίς να καταλάβει κανείς το γιατί. Η ρεβάνς στην Αθήνα ήταν μια «κόλαση» για τους Ολλανδούς. Περισσότεροι από 80.000 φίλαθλοι κατέκλυσαν το ΟΑΚΑ και παραλίγο να το… γκρεμίσουν όταν είδαν τον Παναθηναϊκό να προηγείται 2-0, με σκόρερ τον Μαυρίδη στο 41΄ και τον Ρότσα στο 43΄. Το γκολ του Ρεπ στο 69΄ και η κεφαλιά του Γκούλιτ στο δοκάρι παραλίγο να φέρουν τούμπα την πρόκριση, αλλά οι «πράσινοι» άντεξαν και ολοκλήρωσαν τη μεγάλη έκπληξη.
Στην κλήρωση η ταπεινή (ντυμένη στα πράσινα και με σήμα το τριφύλλι) Λίτφιλντ από τη Βόρειο Ιρλανδία έμοιαζε «λαχείο» για τον Παναθηναϊκό, που λίγο έλειψε να μείνει με τον… λήγοντα στο χέρι! Η νίκη στην Αθήνα ήλθε με το αγχωτικό 2-1 (43΄ πεν. Χαραλαμπίδης, 88΄ Ταράσης), πολύ πιο δύσκολα απ’ όσο περίμεναν όλοι, μια και οι εφημερίδες της εποχής είχαν χαρακτηρίσει τη Λίτφιλντ ερασιτεχνική ομάδα, με παίκτες… νταλικέρηδες. Η ρεβάνς στο Μπέλφαστ ήταν ένα σοκ για τον Παναθηναϊκό, ο οποίος βρέθηκε πίσω με 3-0 από νωρίς (6΄, 27΄ πεν. Μακ Κάχι, 10΄ Μάξουελ) και άρχισε να κυνηγάει φαντάσματα! Η τάξη, όμως, αποκαταστάθηκε γρήγορα με το πέναλτι του Σαραβάκου στο 31΄ και μια βολίδα του Ρότσα στο 33΄. Το 3-3 με τον Αντωνίου έφερε μια σιγουριά στο β΄ ημίχρονο, χωρίς η ομάδα να επηρεαστεί από την αποβολή του Ρότσα στο 75΄.
Τα δύο μεγάλα «αν» – Τι διαφορετικό θα μπορούσε να είχε συμβεί αν ο Κάιζερ μετρούσε το γκολ του Ρότσα; Κι αν με κάποιον τρόπο περνούσε ο Παναθηναϊκός στον τελικό στις Βρυξέλλες, θα είχε άραγε αποφευχθεί η τραγωδία του «Χέιζελ» ή αντί για τους Ιταλούς φιλάθλους θα θρηνούσαμε Ελληνες;
Eπική αναμέτρηση με την Γκέτεμποργκ
Αντίπαλος του Παναθηναϊκού στην προημιτελική φάση ήταν η σπουδαία Γκέτεμποργκ, τρεις συνεχόμενες φορές πρωταθλήτρια Σουηδίας και κάτοχος του Κυπέλλου ΟΥΕΦΑ το 1982, σε διπλό τελικό με το Αμβούργο. Οι «μπλούβιτ» πανηγύρισαν όταν κληρώθηκαν με τους «πράσινους», αλλά τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν όπως τα περίμεναν. Μπροστά σε 40.000 φιλάθλους στο κατάμεστο «Ούλεβι» και με -5 βαθμούς Μάρτη μήνα, ο Παναθηναϊκός «χόρεψε» στο χιόνι, επέβαλε τον ρυθμό του, είχε περισσότερες ευκαιρίες και νίκησε τελικά 1-0, με σκόρερ τον Σαραβάκο σε πέναλτι που κέρδισε ο Θανάσης Δημόπουλος.
Στη ρεβάνς της Αθήνας, 80.000 φίλαθλοι μέσα στο ΟΑΚΑ και χιλιάδες άλλοι απέξω είχαν δημιουργήσει μια απίστευτη ατμόσφαιρα, που δεν χάλασε όταν από νωρίς (5΄) ο Νίλσεν ισοφάρισε το σκορ του πρώτου αγώνα. Ο Θανάσης Δημόπουλος πέτυχε μέσα σε ντελίριο το 1-1 στο 44΄, αλλά στο 54΄ πάλι ο Νίλσεν έδωσε σκορ πρόκρισης στους Σουηδούς, γράφοντας το 1-2. Η ισοφάριση ήλθε έπειτα από ασφυκτική πίεση και μεγάλες χαμένες ευκαιρίες του Παναθηναϊκού, με πέναλτι του Σαραβάκου που κέρδισε ο ίδιος στο 78΄. Ηταν μια μαγική βραδιά, με χιλιάδες οπαδούς του Παναθηναϊκού να κάνουν τη νύχτα μέρα στην Ομόνοια!
Ακύρωση του πρώτου γκολ στο «Ανφιλντ»
Το τελευταίο εμπόδιο πριν από τον τελικό ήταν και το μεγαλύτερο: η Λίβερπουλ, κορυφαία ομάδα της εποχής, κάτοχος τεσσάρων Κυπέλλων Πρωταθλητριών τα τελευταία επτά χρόνια συν έξι πρωταθλημάτων Αγγλίας σε μία δεκαετία! Ηταν ένας αγώνας Δαυίδ με Γολιάθ, με τη διαφορά ότι στη Βίβλο ο Δαυίδ είχε την ευκαιρία του να νικήσει και νίκησε, ενώ ο Παναθηναϊκός στην πραγματικότητα δεν την είχε ποτέ. Πήγε στο ιστορικό «Ανφιλντ» για τον πρώτο ημιτελικό χωρίς τον τραυματία Βονόρτα και με τον Γκμοχ να αποφασίζει το πρωί του αγώνα να χρίσει κεντρικό αμυντικό τον Κώστα Μαυρίδη, που από κλασικός σέντερ φορ βρέθηκε να παίζει σέντερ μπακ, με αποστολή να μαρκάρει τον κορυφαίο επιθετικό της εποχής, Ιαν Ρας!
Ασχετα με την καθιέρωση του Μαυρίδη ως κορυφαίου αμυντικού τα επόμενα χρόνια, η ξαφνική μετατόπισή του στα μετόπισθεν άλλαξε δραματικά τον άξονα και την ισορροπία του Παναθηναϊκού, χωρίς να τον τρομάξει. Στο ξεκίνημα του αγώνα, μόλις στο 12΄, ο Ολλανδός διαιτητής Γιαν Κάιζερ έκρινε το παιχνίδι, με την απόφασή του να ακυρώσει γκολ με «κεραυνό» του Ρότσα εκτός περιοχής, με την αιτιολογία ότι ο Δημόπουλος ήταν ακάλυπτος και επηρέαζε τον τερματοφύλακα Γκρόμπελαρ. Ούτε το ένα ίσχυε ούτε και το άλλο. Ο Δημόπουλος ήταν απολύτως καλυπτόμενος, χωρίς να επηρεάζει τη φάση και η απόφαση του Κάιζερ ήταν σοκ για τον Παναθηναϊκό, ένα πολύ καθοριστικό λάθος.
Αντί για το 0-1 που λογικά θα έβαζε μεγάλη πίεση στη Λίβερπουλ, βρέθηκε πίσω στο σκορ με γκολ του Γουόρκ στο 35΄ (ριμπάουντ σε δοκάρι), είδε τον Ρας να πετυχαίνει δύο απανωτά γκολ στο 48΄ και στο 49΄, τον Ρότσα να έχει δοκάρι στο 73΄ και τον Κάιζερ να αρνείται πέναλτι σε ανατροπή του Σαραβάκου στο 80΄. Αντί να μειωθεί το σκορ, ήλθε το 4-0 στο 84΄ με τον Μπέγκλιν και η ρεβάνς στην Αθήνα απέκτησε πλέον διαδικαστικό χαρακτήρα. Η Λίβερπουλ νίκησε 1-0 με γκολ του Λόρενσον στο 60΄, με τον Παναθηναϊκό να έχει δοκάρι με τον Σαραβάκο στο 81΄, συν κάποιες καλές ευκαιρίες για μια νίκη γοήτρου. Και εκεί ακριβώς «κουμπώνουν» τα δύο μεγάλα «αν»: Τι διαφορετικό θα μπορούσε να είχε συμβεί αν ο Κάιζερ μετρούσε το γκολ του Ρότσα; Κι αν με κάποιον τρόπο περνούσε ο Παναθηναϊκός στον τελικό στις Βρυξέλλες, θα είχε άραγε αποφευχθεί η τραγωδία του «Χέιζελ» ή αντί για τους Ιταλούς φιλάθλους θα θρηνούσαμε Ελληνες;
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΕΥΑΝΘΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
