Ο Οκτώβριος του 1955 βρίσκει την Ελλάδα σε βαθιά κρίση. Οι αποτυχίες στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής, τόσο στο Κυπριακό όσο και στα Σεπτεμβριανά (το πογκρόμ εναντίον του Ελληνισμού της Κωνσταντινούπολης) είχαν κλονίσει τη χώρα, ενώ ο βαριά ασθενής πρωθυπουργός Αλέξανδρος Παπάγος αδυνατούσε να διαχειριστεί την κατάσταση.
Η πολιτική τάξη, απορροφημένη από τους σχεδιασμούς για τη «μετά Παπάγο» εποχή, άφηνε περιθώριο ενισχυμένης παρέμβασης στα Ανάκτορα, με τον βασιλιά Παύλο να αναδεικνύεται σε ρυθμιστή των εξελίξεων.
Στις 4 Οκτωβρίου ο Παπάγος διόρισε αναπληρωτή πρωθυπουργό τον Στέφανο Στεφανόπουλο, κίνηση που συνάντησε αντιδράσεις λόγω των χειρισμών του στο Κυπριακό.
Την ίδια νύχτα, όμως, ο Παπάγος άφησε την τελευταία του πνοή και το ζήτημα της διαδοχής άνοιξε εκ νέου. Αν και όλα έδειχναν ότι ο Στεφανόπουλος θα αναλάμβανε την πρωθυπουργία, ο βασιλιάς Παύλος ανέτρεψε τα δεδομένα: στις 5 Οκτωβρίου ανέθεσε την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον Κωνσταντίνο Καραμανλή, τότε υπουργό Δημοσίων Εργων.
Η επιλογή ήταν τολμηρή και αιφνιδιαστική. Ο Καραμανλής δεν ανήκε στον κύκλο των κορυφαίων διεκδικητών, αλλά είχε αποκτήσει φήμη για την αποτελεσματικότητα και τη διορατικότητά του, κυρίως μέσα από το έργο του στο υπουργείο.
Η σχετική αποστασιοποίησή του από τις φθαρμένες κομματικές ισορροπίες του Ελληνικού Συναγερμού -του κόμματος που είχε ιδρύσει ο Παπάγος– τον καθιστούσε ιδανικό για να εμφανιστεί ως ανανεωτική δύναμη. Ο βασιλιάς, επιδιώκοντας να ελέγξει ο ίδιος τη μετάβαση, στηρίχθηκε σε μια «τρίτη λύση», η οποία θα του άφηνε μεγαλύτερα περιθώρια κινήσεων.
«Δι’ αποφασιστικής πρωτοβουλίας του, εκδηλωθείσης την εσπέραν χθες, ο Βασιλεύς έδωσε λύσιν εις την δημιουργηθείσαν μετά τον θάνατον του Στρατάρχου Παπάγου, χαώδη πολιτικήν κατάστασιν», έγραφε στο πρωτοσέλιδό της η «Κ», στις 6 Οκτωβρίου. «Καλέσας ο Αναξ την 8.30΄ μ.μ. χθες τον κ. Κων. Καραμανλήν, έδωσεν εις αυτόν την εντολήν του σχηματισμού της νέας Κυβερνήσεως. Η βασιλική εντολή συνοδεύεται και από ανοικτήν εξουσιοδότησιν διαλύσεως της Βουλής εις περίπτωσιν κατά την οποίαν αύτη δεν ήθελε παράσχει ψήφον εμπιστοσύνης εις την νέαν Κυβέρνησιν, η οποία θα ορκισθή σήμερον. Η εμφάνισις της νέας Κυβερνήσεως ενώπιον της Βουλής θα γίνη την προσεχή εβδομάδα, θα απαρτίζεται δε από μέλη προερχόμενα αποκλειστικώς εκ του Κοινοβουλίου. Η είδησις της αναθέσεως της βασιλικής εντολής εις τον κ. Καραμανλήν, μεταδοθείσα χθες την 10.15΄ νυκτερινήν διά του ραδιοφωνικού σταθμού Αθηνών, προεκάλεσεν ευθύς αμέσως αίσθημα ανακουφίσεως διότι εθεωρήθη ως τερματίζουσα οριστικώς την μακράν πολιτικήν αβεβαιότητα, που επηκολούθησε την ασθένειαν και τον θάνατον του Στρατάρχου Παπάγου».
Παρά τον αρχικό σκεπτικισμό, ο Καραμανλής κατάφερε να επιβληθεί. Στις 6 Οκτωβρίου ορκίστηκε πρωθυπουργός και λίγες ημέρες αργότερα η κυβέρνησή του έλαβε την ψήφο εμπιστοσύνης της Βουλής με ισχυρή πλειοψηφία. «Το αποτέλεσμα της χθεσινής ψηφοφορίας εις την Βουλήν επί της παροχής ψήφου εμπιστοσύνης εις την Κυβέρνησιν υπερέβη και τας πλέον αισοδόξους προβλέψεις. Επί συνόλου 298 βουλευτών και 279 παρόντων, η Κυβέρνησις του κ. Κ. Καραμανλή συνεκέντρωσε 200 ψήφους. Εναντίον της εψήφισαν 77 και δύο ηρνήθησαν ψήφον. Υπέρ της Κυβερνήσεως εψήφισεν ολόκληρος ο Ελληνικός Συναγερμός πλην του κ. Στ. Στεφανοπούλου και του κ. Χρ. Ζαλοκώστα, οι οποίοι δεν προσήλθον. Έναντι 203 βουλευτών ανηκόντων σήμερον εις τον Ελληνικόν Συναγερμόν, η Κυβέρνησις υπεστηρίχθη υπό 204, διότι εις τους ψηφίσαντας πρέπει να προστεθούν και οι απουσιάζοντες, οι οποίοι διά τηλεγραφημάτων των ετάχθησαν υπέρ της Κυβερνήσεως κ.κ. Κάντας, Μερκούρης, Εξηντάρης και Τζιτζικώστας, ως εν λεπτομερεία αναφέρομεν κατωτέρω», ανέφερε η «Καθημερινή».
«Ούτω, η ψήφος εμπιστοσύνης προς την Κυβέρνησιν υπερέβη την σημερινήν δύναμιν του Ελληνικού Συναγερμού, ενώ παραλλήλως 12 βουλευταί της Αντιπολιτεύσεως απουσίασαν της συνεδριάσεως ή ηρνήθησαν ψήφον. Οι βουλευταί αυτοί κατάγονται κατά πλειοψηφίαν εκ Μακεδονίας. Το τοιούτον αποτέλεσμα της ψηφοφορίας διερμηνεύει πανηγυρικώς την εκδηλωθείσαν παρά τη Κοινή Γνώμη ευμενεστάτην απήχησιν που είχεν ο σχηματισμός της Κυβερνήσεως Καραμανλή. Αποκατασταθείσης ούτω απολύτου πολιτικής σταθερότητος, οι Βασιλείς αναχωρούν εις το τέλος της εβδομάδος εις Αυστρίαν».
Μέσα σε αυτό το κλίμα, ξεκινούσε η μακρά πολιτική διαδρομή του Κωνσταντίνου Καραμανλή, ο οποίος έμελλε να καθορίσει την πορεία της χώρας για δεκαετίες.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
