Στις αρχές του 19ου αιώνα, το εμπόριο κινεζικών προϊόντων –όπως τσάι, μετάξι και πορσελάνη– ήταν εξαιρετικά επικερδές για τους Βρετανούς εμπόρους.
Ωστόσο, οι Κινέζοι δεν αντάλλασσαν τα προϊόντα τους με βρετανικά. Τα πουλούσαν μόνο με αντάλλαγμα ασήμι. Ως αποτέλεσμα αυτής της πρακτικής, τα αποθέματα αργύρου της Βρετανίας σταδιακά εξαντλούνταν. Προς διόρθωση αυτού του εμπορικού στάτους, η Εταιρεία Ανατολικών Ινδιών, μεταξύ άλλων, άρχισε να εισάγει παράνομα ινδικό όπιο στην Κίνα, απαιτώντας πληρωμή σε ασήμι, το οποίο στη συνέχεια χρησιμοποιούνταν για την αγορά τσαγιού και άλλων αγαθών.
Μέχρι το 1839, τα έσοδα από τις πωλήσεις οπίου στην Κίνα κάλυπταν ολόκληρο το βρετανικό εμπόριο τσαγιού. Καθώς όμως, υπήρχαν πλέον σε όλη τη χώρα εκατομμύρια άτομα εθισμένα στη χρήση του οπίου, οι Κινέζοι επιδίωξαν να σταματήσουν τις εισαγωγές οπίου και για να αντιμετωπίσουν αυτή την κοινωνική παράμετρο αλλά και για να μην απολέσουν τα εμπορικά πλεονεκτήματα που είχαν προηγουμένως έναντι της Βρετανίας.
Ετσι, τον Μάιο του 1839, οι Κινέζοι ανάγκασαν τον Βρετανό αρχιεπιθεωρητή Εμπορίου στην Κίνα, Τσαρλς Ελιοτ, να παραδώσει τα αποθέματα οπίου στην Καντόνα (Γκουανγκτζόου) για καταστροφή. Το γεγονός αυτό πυροδότησε τον πόλεμο. Υστερα από αρκετές αψιμαχίες, οι συγκρούσεις ξεκίνησαν τον Νοέμβριο του 1839.
Στις 21 Ιουνίου του επόμενου έτους, μια ναυτική δύναμη υπό τη διοίκηση του αρχιπλοίαρχου σερ Γκόρντον Μπρέμερ έφτασε στα ανοιχτά του Μακάο, πριν κινηθεί βόρεια προς το νησί Τσουσάν. Στις 5 Ιουλίου, βομβάρδισε το λιμάνι Τινγκ-χάι, το οποίο στη συνέχεια καταλήφθηκε από βρετανικά στρατεύματα. Υστερα από αυτή την ήττα, ο ναύαρχος του κινεζικού στόλου Κουάν Τι ζήτησε εκεχειρία.
Η σχετική συμφωνία υπογράφτηκε στις 18 Ιανουαρίου 1841 και με αυτήν το Χονγκ Κονγκ γινόταν βρετανικό έδαφος. Κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, ωστόσο, ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών, λόρδος Πάλμερστον, απαίτησε από την Κίνα να καταβάλει αποζημιώσεις και να παραχωρήσει ένα από τα παράκτια νησιά της στους Βρετανούς για χρήση ως εμπορικό σταθμό.
Η Κίνα, όμως, αρνήθηκε με αποτέλεσμα να συνεχιστούν οι εχθροπραξίες. Οι Βρετανοί κατέλαβαν φρούρια στα νησιά Τσουένπι και Ταϊκοκτόου, και στη συνέχεια προέλασαν στον ποταμό Περλ και στις 27 Μαΐου κατέλαβαν την Καντόνα.
Για να αποσυρθούν από εκεί ζήτησαν αποζημιώσεις ύψους 60.000 λιρών, οι οποίες όμως δεν θεωρήθηκαν αρκετές από τη βρετανική κυβέρνηση. Ο διαπραγματευτής, Τσαρλς Ελιοτ, παύθηκε και αντικαταστάθηκε από τον σερ Χένρι Πότινγκερ, ο οποίος προέβαλε πρόσθετες απαιτήσεις, στις οποίες συμπεριλαμβάνονταν αποζημιώσεις για το κατασχεμένο όπιο και το κόστος του πολέμου, το άνοιγμα περαιτέρω λιμένων στο διεθνές εμπόριο και η αποκατάσταση διπλωματικών σχέσεων.
Ο πρώτος Πόλεμος του Οπίου έληξε επίσημα στις 29 Αυγούστου 1842 με τη Συνθήκη της Ναντσίνγκ, με την οποία η Κίνα αναγκάστηκε να χαλαρώσει τον έλεγχο του εξωτερικού εμπορίου
Στη συνέχεια, οι Βρετανοί κινήθηκαν ξανά βόρεια, καταλαμβάνοντας, μεταξύ άλλων, το Αμόι (Ξιαμέν), το Τζενχάι και το Νίνγκπο μέχρι τις 13 Οκτωβρίου, πριν οι επιχειρήσεις ανασταλούν για τον χειμώνα. Οι διαπραγματεύσεις, όμως, αποδείχθηκαν για ακόμη μία φορά άκαρπες. Η Κίνα αντεπιτέθηκε στις 10 Μαρτίου 1842, χωρίς όμως αποτέλεσμα.
Οι Βρετανοί συνέχισαν να κινούνται βόρεια, και μέχρι τις 19 Ιουνίου είχαν καταλάβει τη Σαγκάη. Η κατάσταση πια είχε γίνει ιδιαίτερα δύσκολη για την Κίνα, η οποία τελικά ζήτησε ειρήνη. Ο πρώτος Πόλεμος του Οπίου έληξε επίσημα στις 29 Αυγούστου 1842 με τη Συνθήκη της Ναντσίνγκ, με την οποία η Κίνα αναγκάστηκε, μεταξύ άλλων, να χαλαρώσει τον έλεγχο του εξωτερικού εμπορίου, συμπεριλαμβανομένου του εμπορίου οπίου. Το Χονγκ Κονγκ παραχωρήθηκε στη Βρετανία και τα λιμάνια Καντόνα, Αμόι, Φουτσόου, Σαγκάη και Νίνγκμπο άνοιξαν στη συνέχεια σε όλους τους εμπόρους.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
