Αμέσως μετά την έκρηξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, οι Γερμανοί εφάρμοσαν πιστά το σχέδιο Σλίφεν-Μόλτκε, προωθώντας στα δυτικά τους σύνορα σχεδόν 1,5 εκατομμύριο άνδρες.
Τα γερμανικά στρατεύματα συνάντησαν την ισχυρή αντίσταση των Βέλγων όταν επιχείρησαν να καταλάβουν το οχυρό της Λιέγης. Παρότι τελικά οι Γερμανοί κατάφεραν να καταλάβουν τη Λιέγη έπειτα από μάχη μερικών ημερών, στις 16 Αυγούστου, η προέλασή τους στο Βέλγιο επιβραδύνθηκε. Αυτό οφειλόταν κατά κύριο λόγο στην ανατίναξη των σιδηροδρομικών τούνελ και γραμμών από τους Βέλγους, καθώς και στην κόπωση των Γερμανών στρατιωτών από τις εξαντλητικές πορείες των δεκάδων χιλιομέτρων που πραγματοποιούσαν καθημερινά κάτω από τον ασυνήθιστα καυτό ήλιο του θέρους του 1914.
H πρώτη μεγάλη αναμέτρηση μεταξύ των δυνάμεων της Αντάντ και της Γερμανίας πραγματοποιήθηκε στα μέσα του Αυγούστου. Επρόκειτο για μια σειρά μαχών, οι οποίες διεξήχθησαν σε όλο το μήκος των γαλλο-γερμανικών συνόρων και στο Βέλγιο, στο πλαίσιο των οποίων κατέστη εμφανής η αποτυχία του σχεδίου του Γάλλου στρατηγού Ζοφρ για διενέργεια επιθέσεων στα εδάφη του εχθρού.
Οι απώλειες σε νεκρούς, τραυματίες και αγνοούμενους στις «μάχες των συνόρων», όπως ονομάστηκαν οι συγκεκριμένες επιχειρήσεις, υπήρξαν τεράστιες, ιδιαίτερα για τους Γάλλους, οι οποίοι, αφού δεν κατάφεραν να διασπάσουν τις γραμμές άμυνας των αντιπάλων τους, άρχισαν να οπισθοχωρούν στα εδάφη της βόρειας Γαλλίας, φθάνοντας έως τον ποταμό Μάρνη.
Οι εχθροπραξίες ξεκίνησαν έπειτα από επίθεση των γερμανικών στρατευμάτων σε τμήματα της εμπροσθοφυλακής των Γάλλων στην τοποθεσία μεταξύ του Ναμούρ και του Σαρλερουά
Μία από τις μεγαλύτερες μάχες που έλαβαν χώρα εκείνο τον Αύγουστο ήταν η μάχη του Σαρλερουά στο Βέλγιο. Η μάχη διεξήχθη από τις 21 έως τις 23 Αυγούστου 1914 μεταξύ της 5ης Γαλλικής Στρατιάς, η οποία βρισκόταν υπό τις διαταγές του στρατηγού Σαρλ Λανρεζάκ, και της 2ης και της 3ης Γερμανικής Στρατιάς, οι οποίες βρίσκονταν υπό τις διαταγές των στρατηγών Καρλ φον Μπύλοφ και Μαξ φον Χάουζεν αντίστοιχα.
Οι εχθροπραξίες ξεκίνησαν το μεσημέρι τις 21ης Αυγούστου έπειτα από επίθεση των γερμανικών στρατευμάτων σε τμήματα της εμπροσθοφυλακής των Γάλλων στην τοποθεσία μεταξύ του Ναμούρ και του Σαρλερουά.
Μέσα σε μερικές ώρες, οι Γάλλοι στρατιώτες κατάφεραν να απωθήσουν τα γερμανικά στρατεύματα στην αντίπερα όχθη του ποταμού Σαμπρ. Ωστόσο, εκείνη τη νύχτα οι Γάλλοι παρατηρητές ανέφεραν στο στρατηγείο της 5ης Γαλλικής Στρατιάς ότι οι Γερμανοί διέθεταν ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις και είχαν διαβεί τον Σαμπρ από άλλο σημείο.
Παράλληλα, κατά την πρώτη ημέρα της μάχης, οι Γερμανοί εκδήλωσαν επιθέσεις και σε άλλα σημεία του μετώπου που υπερασπιζόταν η 5η Στρατιά.
Παρά τις προσπάθειες των Γάλλων να αντεπιτεθούν, οι Γερμανοί κατάφεραν να προωθηθούν προς τον νότο, προκαλώντας μικρά ρήγματα στη γαλλική άμυνα. Υπό τον φόβο περικύκλωσης των στρατευμάτων του από τους Γερμανούς και της κατ’ επέκταση αποκοπής τους από τις υπόλοιπες γαλλικές δυνάμεις, ο Λανρεζάκ διέταξε την υποχώρησή τους.
Επρόκειτο για μια απόφαση, η οποία αποδείχθηκε σωτήρια για τον γαλλικό στρατό, καθότι όχι μόνο διέσωσε το γόητρό του από μια ολοκληρωτική ήττα αλλά και απέτρεψε την ολοκλήρωση του σχεδίου Σλίφεν με την περικύκλωση των γαλλικών στρατευμάτων στο Βέλγιο.
Η 5η Στρατιά υποχώρησε προς τη βόρεια Γαλλία συμμετέχοντας στα τέλη Αυγούστου στη μάχη του Σαν Κουεντίν. Το γεγονός ότι ο Λανρεζάκ δεν ακολουθούσε πιστά τις διαταγές του επικεφαλής των γαλλικών δυνάμεων στο Δυτικό μέτωπο, Ζοζέφ Ζοφρ ανάγκασε τον τελευταίο να τον απομακρύνει από τη θέση του στις 3 Σεπτεμβρίου 1914, λίγες ημέρες πριν από το ξέσπασμα της μάχης του Μάρνη.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
