Ο Φραγκίσκος Ιωσήφ Α΄ υπήρξε μία από τις πλέον εμβληματικές μορφές αρχηγών κρατών της ευρωπαϊκής ηπείρου κατά τον «μακρύ» 19ο αιώνα. Η βασιλεία του (1848-1916) συνέπεσε με μια περίοδο καταιγιστικών πολιτικών, οικονομικών, κοινωνικών και φυσικά τεχνολογικών μεταβολών στην Ευρώπη.
Σε μια εποχή όπου ο εθνικισμός συντάρασσε τις μεγάλες αυτοκρατορίες της Γηραιάς Ηπείρου, ο Φραγκίσκος Ιωσήφ αποτέλεσε σύμβολο τόσο της παράδοσης όσο και της προσπάθειας προσαρμογής της αυτοκρατορίας των Αψβούργων στη νέα εποχή.
Ο Φραγκίσκος Ιωσήφ γεννήθηκε στις 18 Αυγούστου 1830 στο παλάτι του Σονμπρούν στη Βιέννη. Γονείς του ήταν ο αρχιδούκας Φραγκίσκος Κάρολος, νεότερος γιος του αυτοκράτορα Φραγκίσκου Α΄, και η πριγκίπισσα Σοφία της Βαυαρίας.
Μεγάλωσε μέσα στο αυστηρό περιβάλλον της αυτοκρατορικής Αυλής της Βιέννης, μιας πόλης όπου σύχναζαν μεγάλοι μουσικοί, ζωγράφοι και άλλοι καλλιτέχνες. Η Βιέννη κατά το πρώτο ήμισυ του 19ου αιώνα αποτελούσε το κέντρο του συντηρητισμού στην Ευρώπη, της πολιτικής που αντιτασσόταν σε οποιαδήποτε επαναστατική ιδέα.
Η άνοδος του Φραγκίσκου Ιωσήφ στον θρόνο το 1848 συνέπεσε με μία από τις πιο ταραχώδεις περιόδους της ιστορίας της αυτοκρατορίας των Αψβούργων
To 1835 ανέβηκε στον θρόνο ο θείος του Φραγκίσκου Ιωσήφ, Φερδινάνδος Α΄, ο οποίος έπασχε από επιληψία. Καθότι ο νεότερος αδερφός του αυτοκράτορα, αρχιδούκας Φραγκίσκος Κάρολος, δεν επιθυμούσε να τον διαδεχθεί, η σύζυγός του Σοφία προώθησε τον Φραγκίσκο Ιωσήφ για τη διαδοχή. Φρόντισε ο γιος της να λάβει την κατάλληλη για έναν μελλοντικό αυτοκράτορα μόρφωση, μαθαίνοντας τόσο την πολιτική τέχνη όσο και τη στρατιωτική.
Η άνοδος του Φραγκίσκου Ιωσήφ στον θρόνο το 1848, έπειτα από την παραίτηση του θείου του, συνέπεσε με μία από τις πιο ταραχώδεις περιόδους της ιστορίας της αυτοκρατορίας των Αψβούργων. Σε πολλές περιοχές της αυτοκρατορίας είχαν ξεσπάσει επαναστάσεις και ο ίδιος ο αυτοκράτορας, όντας νέος και άπειρος στη διακυβέρνηση ενός πολυεθνικού κράτους, κλήθηκε να διαχειριστεί αυτήν την κρίσιμη κατάσταση. Ιδιαίτερα τη διοίκηση του Φραγκίσκου Ιωσήφ προβλημάτισε το αίτημα των Ούγγρων για αυτοδιάθεση.
Μετά την κατάπνιξη των επαναστατικών εστιών, η Βιέννη ακολούθησε μια καταπιεστική πολιτική στην Ουγγαρία, η οποία επέτεινε το αντι-αυστριακό αίσθημα των Ούγγρων.
Το 1867 οι δύο πλευρές κατέληξαν σε συμφωνία, η οποία προέβλεπε την αναμόρφωση της Αυστριακής Αυτοκρατορίας σε Δυαδική Μοναρχία. Επικεφαλής του κράτους παρέμεινε ο Φραγκίσκος Ιωσήφ, ο οποίος θα διατηρούσε τόσο το αυτοκρατορικό στέμμα των Αψβούργων όσο και το στέμμα του Αγίου Στεφάνου των Ούγγρων. Οι Μαγυάροι (Ούγγροι) μπορεί μεν να απέκτησαν κρατική οντότητα και κοινοβούλιο στο πλαίσιο της νέας αυτοκρατορίας που ονομάστηκε Αυστροουγγαρία, αλλά την εξωτερική και αμυντική πολιτική της χώρας τους θα ασκούσε η Βιέννη.
Ο Φραγκίσκος Ιωσήφ παντρεύτηκε τον Απρίλιο του 1854 την πρώτη του εξαδέλφη από την οικογένεια της μητέρας του, τη δούκισσα Ελισάβετ (Σίσυ) της Βαυαρίας. Παρά το γεγονός ότι ο αυτοκράτορας την ερωτεύτηκε και την αγάπησε βαθιά, εκείνη δεν ανταπόδωσε την αγάπη του.
Η Σίσυ ουδέποτε εγκλιματίστηκε στο περιβάλλον της Αυλής της Βιέννης, ερχόμενη συχνά σε σύγκρουση με τα υπόλοιπα μέλη της αυτοκρατορικής οικογένειας. Επιπλέον, πέρασε πολλές δοκιμασίες στη ζωή της, βιώνοντας την απώλεια της πρωτότοκης κόρης της σε βρεφική ηλικία και την αυτοκτονία του μονάκριβου γιου της και διαδόχου του θρόνου, Ροδόλφου, το 1889. Δολοφονήθηκε στη Γενεύη το 1898, παραμένοντας στον θρόνο για 44 χρόνια.
Μετά τον θάνατο του Ροδόλφου, διάδοχος του αυστροουγγρικού θρόνου ορίστηκε ο ανιψιός του Φραγκίσκου Ιωσήφ, Φραγκίσκος Φερδινάνδος. Οι σχέσεις μεταξύ των δύο ανδρών ουδέποτε υπήρξαν στενές και επιδεινώθηκαν όταν ο Φραγκίσκος Φερδινάνδος παντρεύτηκε τη Σοφία, γόνο αριστοκρατικής οικογένειας της Βοημίας.
Ο γάμος τους θεωρήθηκε μοργανατικός, καθότι η Σοφία δεν καταγόταν από αυτοκρατορική ή βασιλική οικογένεια, και τα παιδιά τους κρίθηκε ότι δεν θα διαδέχονταν τον πατέρα τους στον θρόνο.
Ο Φραγκίσκος Ιωσήφ έφυγε από τη ζωή από πνευμονία διαρκούντος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, στις 21 Νοεμβρίου 1916, στο παλάτι του Σονμπρούν. Η ταφή του έγινε στην αυτοκρατορική κρύπτη στη Βιέννη. Τον διαδέχθηκε στον θρόνο ο Κάρολος Α΄, ο τελευταίος Αψβούργος αυτοκράτορας.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
