Στις 20 Νοεμβρίου 1940, μετά την παραίτηση του τότε βασιλιά Καρόλου Β’ λόγω της απώλειας μεγάλου μέρους της βορειοανατολικής Ρουμανίας από την Ουγγαρία, η Ρουμανία προσχώρησε στη συμμαχία του Αξονα. Η συγκεκριμένη κίνηση ήταν κατά βάση πρωτοβουλία του κυβερνητικού συνασπισμού που σχηματίστηκε υπό τον φασίστα στρατηγό Ιόν Αντονέσκου.
Σχεδόν ταυτόχρονα με την άνοδο του Αντονέσκου στην εξουσία, άρχισε η λήψη περιοριστικών μέτρων στις δημόσιες δραστηριότητες των Εβραίων της χώρας. Ο εβραϊκός πληθυσμός αποκλειόταν από σχολεία και πανεπιστήμια, υπήρχαν απαγορεύσεις κυκλοφορίας, καθώς και υποχρεωτικές ώρες κατά τις οποίες επιτρεπόταν να πηγαίνει σε αγορές ή στη Συναγωγή. Μέχρι τον Ιούνιο του 1941, τα μέτρα εντείνονταν και ο αριθμός των ατόμων που διώκονταν συνεχώς αυξανόταν.
Mια εβδομάδα πριν από την έναρξη του πογκρόμ, τα σπίτια των χριστιανών στο Ιάσιο είχαν αρχίσει να σημειώνονται με σταυρούς για να ξεχωρίζουν από εκείνα των Εβραίων. Από την άλλη, οι Εβραίοι άνδρες εξαναγκάζονταν να σκάψουν μεγάλες τάφρους στο εβραϊκό νεκροταφείο και, παράλληλα, στρατιώτες εισέβαλαν σε εβραϊκά σπίτια με τη δικαιολογία ότι έψαχναν για στοιχεία. Εκείνο το διάστημα, κυκλοφορούσαν φήμες περί βομβαρδισμού της πόλης από τη Σοβιετική Ενωση, ύστερα από παρότρυνση του εβραϊκού της πληθυσμού, ο οποίος τότε ανερχόταν σε περίπου σε 25.000 άτομα, αποτελώντας σχεδόν το μισό πληθυσμό της.
Η επίσημη κατηγορία από τις Αρχές εναντίον των Εβραίων για δολιοφθορά ήρθε στις 27 Ιουνίου 1941. Στη συνέχεια, ο Αντονέσκου διέταξε τον συνταγματάρχη Κονσταντίν Λούπου, διοικητή της φρουράς του Ιασίου, να προχωρήσει στην εκκαθάριση της πόλης από τον εβραϊκό πληθυσμό της. Ετσι, η 27η Ιουνίου αποτέλεσε την πρώτη μέρα του πογκρόμ του Ιασίου, στην καθοδήγηση του οποίου σημαντικό ρόλο έπαιξαν οι πράκτορες της Ειδικής Υπηρεσίας Πληροφοριών της Ρουμανίας, συχνά συνοδευόμενοι από στρατιώτες και αστυνομικούς.
Τεράστιες ομάδες Εβραίων στο Ιάσιο πετάχτηκαν έξω από τα σπίτια τους και στη συνέχεια σφαγιάστηκαν ή ξυλοκοπήθηκαν μέχρι θανάτου. Μόνο σε σπάνιες περιπτώσεις, κι όταν μερικοί στρατιώτες ένιωθαν κάποιο έλεος, θανατώνονταν με πυροβολισμό. Πολλοί Εβραίοι συνελήφθησαν και μεταφέρθηκαν στο τοπικό αρχηγείο της Αστυνομίας. Ούτε όμως αυτοί είχαν διαφορετική τύχη, καθώς και σε αυτή την περίπτωση ξυλοκοπήθηκαν μέχρι θανάτου ή εκτελέστηκαν.
Οι «εκκαθαρίσεις» δεν σταμάτησαν εκεί. Χιλιάδες Εβραίων αναγκάστηκαν να μεταφερθούν στον σιδηροδρομικό σταθμό και εκεί να στριμωχτούν κατά εκατοντάδες σε βαγόνια, αφού πρώτα οι στρατιώτες τους είχαν αφαιρέσει όλα τα υπάρχοντα, για να απελαθούν στο Podu Iloaiei. Ωστόσο, λόγω της έλλειψης τροφής, νερού, χώρου και αέρα, οι μισοί και πλέον από τα 4.300 άτομα που απελάθηκαν πέθαναν καθ’ οδόν.
Με τα ταυτοποιημένα θύματα να ξεπερνούν τις 13.000, το πογκρόμ του Ιασίου θεωρείται ένα από τα πιο αιματηρά στην Ιστορία.
Μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, το 1946, 57 άτομα δικάστηκαν για αυτά τα γεγονότα με παρουσία 165 μαρτύρων. Η πλειοψηφία καταδικάστηκε για εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ειρήνης. Ο Αντονέσκου εκτελέστηκε, ενώ άλλοι έλαβαν ποινές δεκάδων ετών καταναγκαστικής εργασίας.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
