Το σύμφωνο της 7ης Ιουλίου 1807 μεταξύ του Ναπολέοντα και της Ρωσίας επέτρεψε στον Γάλλο αυτοκράτορα να στρέψει την προσοχή του προς τη Βρετανία, αλλά και τη Σουηδία και την Πορτογαλία, δυνάμεις που παρέμειναν συμμαχικές ή φιλικές προς τη Βρετανία. Απώτερος στόχος του ήταν ένας οικονομικός πόλεμος εναντίον της Βρετανίας.
Για να το πετύχει, ο Ναπολέων διέσχισε την Ισπανία και εισέβαλε στην Πορτογαλία τον Οκτώβριο-Νοέμβριο του 1807, καταλαμβάνοντας ταυτόχρονα τμήματα της ισπανικής επικράτειας. Παράλληλα, ενεπλάκη στη βασιλική πολιτική και τη βασιλική αυλή της Ισπανίας, γεγονός που οδήγησε στην απομάκρυνση του Ισπανού μονάρχη, ο οποίος αντικαταστάθηκε από τον μεγαλύτερο αδελφό του Ναπολέοντα, Ιωσήφ. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι εν λόγω ενέργειες προκάλεσαν βαθιά δυσαρέσκεια στον ισπανικό λαό, η οποία κορυφώθηκε όταν ο στρατάρχης Γιοακίμ Μιρά εγκατέστησε μόνιμη φρουρά στη Μαδρίτη και ετοιμάστηκε να μεταφέρει τα παιδιά της βασιλικής οικογένειας στη Γαλλία, κρατώντας τα στην πραγματικότητα ως όμηρους.
Αυτό που οι Γάλλοι θεωρούσαν ως απλή διαφωνία και αντίθεση προς τον έλεγχο της Μαδρίτης, έμελλε να μετεξελιχθεί σε μεγάλη εξέγερση στην πόλη.
Η Μαδρίτη βρισκόταν υπό την κατοχή του στρατού του Ναπολέοντα από τις 23 Μαρτίου 1808. Ωστόσο, οι Γάλλοι διοικητές του, παρότι ήταν έμπειροι και επιτυχημένοι στρατιωτικοί, δεν μπόρεσαν να εκτιμήσουν σωστά πόσο εύφλεκτη ήταν η ισπανική πολιτική, θρησκευτική και κοινωνική ζωή. Στην ουσία βρέθηκαν εντελώς απροετοίμαστοι απέναντι στην ένταση με την οποία εκδηλώθηκαν τα αισθήματα των κατοίκων της πόλης. Αυτό που οι Γάλλοι θεωρούσαν ως απλή διαφωνία και αντίθεση προς τον γαλλικό έλεγχο της Μαδρίτης γρήγορα έμελλε να μετεξελιχθεί σε μεγάλη εξέγερση στην πόλη, η οποία μάλιστα θα εξαπλωνόταν σε ολόκληρη την Ισπανία.
Στις 2 Μαΐου, ένα πλήθος κατοίκων συγκεντρώθηκε γύρω από το βασιλικό παλάτι, σε μια προσπάθεια να αποτραπεί η απομάκρυνση των παιδιών της βασιλικής οικογένειας, την οποία ζητούσε ο Ναπολέων. Οταν ο Μιρά πληροφορήθηκε αυτή την εξέλιξη, έστειλε ένα τάγμα γρεναδιέρων (μελών του πεζικού) της Αυτοκρατορικής Φρουράς και μια ομάδα του πυροβολικού για να ανοίξει δρόμο. Αλλά όταν οι Γάλλοι άνοιξαν πυρ εναντίον του συγκεντρωμένου πλήθους, η διαμαρτυρία μετατράπηκε σε εξέγερση. Καθώς η κατάσταση επιδεινωνόταν, το γαλλικό ιππικό ξεχύθηκε στους δρόμους, καταπνίγοντας την εξέγερση. Στην πόλη βρίσκονταν και ισπανικά στρατεύματα, είχαν όμως εντολή να παραμείνουν στους στρατώνες τους. Οι μόνες ισπανικές δυνάμεις που δεν υπάκουσαν τις εντολές και συμμετείχαν στην εξέγερση προέρχονταν από τις μονάδες πυροβολικού που στρατωνίζονταν στο Μοντελεόν, χωρίς όμως να καταφέρουν κάτι ιδιαίτερο.
Οσοι συνελήφθησαν να φέρουν βαρύ οπλισμό –αλλά όχι μόνο αυτοί– πυροβολήθηκαν.
Την επόμενη μέρα, οι Γάλλοι δρομολόγησαν μέτρα για την πλήρη καταστολή της εξέγερσης. Οσοι συνελήφθησαν να φέρουν βαρύ οπλισμό –αλλά όχι μόνο αυτοί– πυροβολήθηκαν. Ο Μιρά και οι Γάλλοι στρατιώτες πίστευαν ότι η παραδειγματική τιμωρία θα οδηγούσε στο τέλος των διαδηλώσεων. Ωστόσο, οι εξελίξεις τους διέψευσαν με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο. Ηταν ακριβώς αυτή η επιλογή τους που οδήγησε σε μια εξέγερση εθνικής εμβέλειας εναντίον της γαλλικής κυριαρχίας, με τους Ισπανούς να ευθυγραμμίζονται πια με τη βρετανο-πορτογαλική στρατιωτική συμμαχία που είχε σχηματίσει ο Δούκας του Ουέλινγκτον. Δύο μήνες αργότερα, οι ναπολεόντειες δυνάμεις υπέστησαν την πρώτη μεγάλη ήττα τους στην Ισπανία στη μάχη της Μπάιλεν. Αυτή θα ήταν και η αρχή του τέλους της γαλλικής περιπέτειας στην ιβηρική χερσόνησο.
Σήμερα, η 2α Μαΐου είναι αργία στη Μαδρίτη σε ανάμνηση της εξέγερσης.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
