Στις 8 Απριλίου 1820, ήρθε στο φως ένα από τα διασημότερα αγάλματα της αρχαιότητας: η Αφροδίτη της Μήλου. Το αριστουργηματικό γλυπτό, θαυμάσιο δείγμα της ελληνιστικής τέχνης, ανακαλύφθηκε τυχαία από τον αγρότη Γιώργο Κεντρωτά κοντά στα ερείπια ενός αρχαίου θεάτρου, στο χωριό Κλήμα. Το άγαλμα βρέθηκε σε δύο κύρια τμήματα, με την κομψότητα και την τεχνική του να προδίδουν την εξαιρετική ποιότητα της ελληνικής γλυπτικής. Επιπλέον, εντοπίστηκαν τμήματα της βάσης του και μια επιγραφή, στοιχείο που βοήθησε στη χρονολόγησή του.
Την εποχή εκείνη, η Μήλος βρισκόταν υπό οθωμανική κυριαρχία και το ενδιαφέρον των ξένων για αρχαιότητες ήταν ιδιαίτερα έντονο. Ο Γάλλος αξιωματικός Ολιβιέ Βουτιέ, που έτυχε να βρίσκεται στο νησί, κατάλαβε αμέσως την αξία του ευρήματος και ενημέρωσε τον Γάλλο πρόξενο στη Σμύρνη, ο οποίος φρόντισε να εξασφαλίσει το άγαλμα για λογαριασμό της Γαλλίας. Παρά τις αντιδράσεις άλλων ενδιαφερόμενων, οι Γάλλοι κατάφεραν να αποκτήσουν το άγαλμα και να το μεταφέρουν στη Γαλλία.
Η απόκτηση, ωστόσο, δεν ήταν χωρίς αντιπαραθέσεις. Σύμφωνα με μαρτυρίες, κατά τη διαδικασία μεταφοράς, Ελληνες κάτοικοι της Μήλου, μαζί με Οθωμανούς αξιωματούχους, προσπάθησαν να εμποδίσουν τη φόρτωσή του στο γαλλικό πλοίο. Σημειώθηκε έντονος καβγάς στο λιμάνι, καθώς οι ντόπιοι αντιλήφθηκαν ότι ένα τόσο πολύτιμο κομμάτι της πολιτιστικής τους κληρονομιάς επρόκειτο να χαθεί. Η ένταση κορυφώθηκε, με αναφορές για φυσική σύγκρουση μεταξύ των εμπλεκόμενων πλευρών. Τελικά, οι Γάλλοι, με τη βοήθεια των Οθωμανών, κατάφεραν να πάρουν το άγαλμα και να το στείλουν στη Γαλλία. Τον Μάιο του 1820, το άγαλμα προσφέρθηκε στον βασιλιά Λουδοβίκο ΙΗ΄ και στη συνέχεια μεταφέρθηκε στο Μουσείο του Λούβρου, όπου και εκτίθεται έως σήμερα.
Το πιο χαρακτηριστικό γνώρισμα της Αφροδίτης της Μήλου είναι η απουσία των χεριών της.
Το γλυπτό χρονολογείται περίπου στο 150-125 π.Χ. και αποδίδεται στον γλύπτη Αλέξανδρο της Αντιόχειας, σύμφωνα με την επιγραφή που βρέθηκε κοντά στη βάση του. Είναι κατασκευασμένο από παριανό μάρμαρο και έχει ύψος 2,04 μέτρα. Αν και είναι αποσπασματικά διατηρημένο, η στάση του σώματος, η ισορροπία και η λεπτομέρεια στην απόδοση των ενδυμάτων και της ανατομίας είναι αξιοθαύμαστες.
Το πιο χαρακτηριστικό γνώρισμα της Αφροδίτης της Μήλου είναι η απουσία των χεριών της, γεγονός που έχει οδηγήσει σε διάφορες υποθέσεις σχετικά με την αρχική της στάση και το αντικείμενο που μπορεί να κρατούσε. Ορισμένοι μελετητές υποστηρίζουν ότι κρατούσε ένα μήλο, σε αναφορά στον μύθο της Εριδας και του Πάριδος, ενώ άλλες θεωρίες προτείνουν πως μπορεί να κρατούσε έναν καθρέφτη ή ακόμα και μια ασπίδα, αν αναπαριστούσε τη θεά της νίκης. Υπάρχουν επίσης ενδείξεις πως αρχικά το άγαλμα έφερε μεταλλικά κοσμήματα, τα οποία χάθηκαν με την πάροδο του χρόνου.
Εχουν διατυπωθεί αιτήματα επιστροφής της στην Ελλάδα.
Η Αφροδίτη της Μήλου αποτελεί ένα από τα πλέον αναγνωρίσιμα και πολυφωτογραφημένα εκθέματα του Λούβρου, προσελκύοντας εκατομμύρια επισκέπτες κάθε χρόνο. Η μεταφορά της στη Γαλλία, ωστόσο, εξακολουθεί να αποτελεί σημείο αντιπαράθεσης. Οπως συμβαίνει με πολλά άλλα αρχαιολογικά ευρήματα που απομακρύνθηκαν από τον τόπο καταγωγής τους κατά την περίοδο της αποικιοκρατίας και της οθωμανικής κυριαρχίας, έτσι και για την Αφροδίτη της Μήλου έχουν διατυπωθεί αιτήματα επιστροφής της στην Ελλάδα.
Παρά τις επανειλημμένες ελληνικές εκκλήσεις, η γαλλική κυβέρνηση και το Μουσείο του Λούβρου δεν έχουν δείξει διάθεση να εξετάσουν το ενδεχόμενο επιστροφής. Η υπόθεση της Αφροδίτης της Μήλου αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης συζήτησης για την τύχη των ελληνικών αρχαιοτήτων που βρίσκονται σε ξένα μουσεία, μαζί με αιτήματα όπως η επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα από το Βρετανικό Μουσείο. Οπως και να έχει, η Αφροδίτη της Μήλου παραμένει ένα αναπόσπαστο κομμάτι της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
