Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής διαδέχθηκε στην πρωθυπουργία τον Αλέξανδρο Παπάγο, μετά τον θάνατο του τελευταίου στις 4 Οκτωβρίου 1955. Με εντολή του βασιλέα Παύλου, στις 5 Οκτωβρίου, ο Καραμανλής σχημάτισε νέα κυβέρνηση, η οποία και ορκίστηκε την επομένη. Τα γεγονότα στο Κυπριακό και στις διμερείς ελληνοτουρκικές σχέσεις εξελίσσονταν τόσο γοργά που εθεωρείτο απαραίτητη η άμεση διαδοχή του Παπάγου, προτού τεθούν σε κίνηση οι διαδικασίες για την εκλογή νέου αρχηγού εντός του κόμματός του.
Ο Καραμανλής αποτελούσε έναν από τους λίγους προβεβλημένους υπουργούς του Ελληνικού Συναγερμού, ο οποίος δεν είχε συγκρουστεί με τα Ανάκτορα στο παρελθόν. Ηταν ένας νέος και επιτυχημένος υπουργός, ο οποίος κρατούσε αποστάσεις από την κληρονομιά του Εθνικού Διχασμού. Εκπροσωπούσε μια νέα γενιά πολιτικών, η οποία προσέβλεπε κυρίως προς τις ΗΠΑ και τη Βορειοατλαντική Συμμαχία παρά το Ηνωμένο Βασίλειο.
Το σχέδιο του νέου εκλογικού νόμου έχει μείνει γνωστό ως το «τριφασικό εκλογικό σύστημα».
Σχεδόν από την αρχή της ανάληψης των καθηκόντων του, ο Καραμανλής έκανε εμφανείς τις προθέσεις του να διεξαγάγει νέες εκλογές κατά τους πρώτους μήνες του 1956, αφού προηγουμένως προέβαινε σε αναθεώρηση του εκλογικού συστήματος. Το σχέδιο του νέου εκλογικού νόμου κατατέθηκε στη Βουλή στις 25 Νοεμβρίου 1955, με την ονομασία «πλειοψηφικό με περιορισμένη εκπροσώπηση της μειοψηφίας». Στην ιστοριογραφία έχει μείνει γνωστό ως το «τριφασικό εκλογικό σύστημα».
Εν ολίγοις, το νέο σύστημα προέβλεπε να ισχύει το πλειοψηφικό σύστημα στις περιφέρειες που εξέλεγαν έως τρεις βουλευτές, το πλειοψηφικό με περιορισμένη εκπροσώπηση του δεύτερου κόμματος στις περιφέρειες που εξέλεγαν από τέσσερις έως δέκα βουλευτές και το αναλογικό σύστημα στις υπόλοιπες περιφέρειες. Το νέο εκλογικό σύστημα εγκρίθηκε από την κυβερνητική πλειοψηφία στις 19 Δεκεμβρίου και δύο εβδομάδες αργότερα ο Καραμανλής ανακοίνωσε την επιθυμία του να διεξαχθούν εκλογές στις 19 Φεβρουαρίου 1956. Παράλληλα, ανακοίνωσε την ίδρυση του κόμματός του, της Εθνικής Ριζοσπαστικής Ενωσης (ΕΡΕ).
Η ηγεσία της ΕΡΕ διακήρυττε σε κάθε δυνατή ευκαιρία την υπέρβαση των παθών του Διχασμού.
Η ψήφιση του νέου εκλογικού νόμου προκάλεσε την αντίδραση της μείζονος και της ελάσσονος αντιπολίτευσης. Το τεταμένο κλίμα που επικράτησε στις κοινοβουλευτικές συζητήσεις μεταφέρθηκε και στην προεκλογική εκστρατεία. Στην ΕΡΕ εντάχθηκαν ως επί το πλείστον βουλευτές και πολιτευτές, οι οποίοι ανήκαν στον Ελληνικό Συναγερμό του Παπάγου. Στις τάξεις του προσχώρησαν, όμως, και αξιόλογα στελέχη του πολιτικού χώρου του Κέντρου, όπως ο Ευάγγελος Αβέρωφ, ο Κωνσταντίνος Τσάτσος, ο Αύγουστος Θεολογίτης, ο Στέλιος Κωτιάδης κ.ά., τα οποία διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της φυσιογνωμίας του κόμματος του Καραμανλή. Η ηγεσία του κόμματος διακήρυττε σε κάθε δυνατή ευκαιρία την υπέρβαση των παθών του Διχασμού, ο οποίος είχε ταλανίσει την ελληνική κοινωνία τις προηγούμενες δεκαετίες.
Από την άλλη, πολλά από τα κόμματα της αντιπολίτευσης, τα οποία προέρχονταν κυρίως από τον χώρο του Κέντρου και της Αριστεράς, συγκρότησαν στις 17 Ιανουαρίου 1956 έναν ευρύ πολιτικό συνασπισμό με την επωνυμία Δημοκρατική Ενωση (Δ.Ε.). Επικεφαλής του νέου συνασπισμού τέθηκε ο Γεώργιος Παπανδρέου. Ανεξάρτητα επέλεξαν να διεκδικήσουν την ένταξή τους στη Βουλή το Κόμμα Προοδευτικών του Σπύρου Μαρκεζίνη και το Λαϊκό Κοινωνικό Κόμμα του Στέφανου Στεφανόπουλου.
Στις εκλογές, η ΕΡΕ συγκέντρωσε το 47,38% των ψήφων, ενώ η Δ.Ε. το 48,15%.
Στις εκλογές της 19ης Φεβρουαρίου 1956 η ΕΡΕ συγκέντρωσε το 47,38% των ψήφων, ενώ η Δ.Ε. το 48,15%. Παρά ταύτα, το κόμμα του Κωνσταντίνου Καραμανλή έλαβε άνετη κοινοβουλευτική πλειοψηφία καταλαμβάνοντας 165 έδρες στη νέα Βουλή, ενώ ο συνασπισμός με επικεφαλής τον Παπανδρέου μόλις 132, απόρροια του νέου εκλογικού συστήματος το οποίο εφαρμόστηκε σε αυτές τις εκλογές. Η επικράτηση της ΕΡΕ έδωσε στον Καραμανλή την απαραίτητη αυτοπεποίθηση για την εφαρμογή του πολιτικού του προγράμματος. Η νέα κυβέρνηση σχηματίστηκε στις 29 Φεβρουαρίου, περιλαμβάνοντας τόσο παλαιούς πολιτικούς της δεξιάς παράταξης όσο και πολλά νέα πρόσωπα.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
