Μετά την ανάκτηση της Κωνσταντινούπολης από τους Λατίνους, τον Αύγουστο του 1261, κύριος στόχος του αυτοκράτορα Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου ήταν η αποκατάσταση του κύρους της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Επρόκειτο για έναν φιλόδοξο στόχο, ο οποίος ήταν ιδιαίτερα δύσκολο να εκπληρωθεί δεδομένης της εδαφικής συρρίκνωσης που είχε υποστεί η αυτοκρατορία.
Το βυζαντινό κράτος βρισκόταν περικυκλωμένο από εχθρικά ως επί το πλείστον κράτη. Πολύ γρήγορα, ο Μιχαήλ Η΄ κατάλαβε ότι για την επιβίωση του κράτους του, στο πολυδιασπασμένο πολιτικά περιβάλλον των Βαλκανίων και της Μικράς Ασίας, έπρεπε να εκμεταλλευτεί τις διαφορές των αντιπάλων του διασπώντας τους αντι-βυζαντινούς συνασπισμούς με διπλωματικά μέσα. Ανάλογα με το μέγεθος του αντιπάλου, θα επέλεγε και τη χρήση στρατιωτικών μέσων σε συνδυασμό με τη διπλωματία.
Μπροστά στον επαπειλούμενο κίνδυνο από τα δυτικά κράτη, ο Μιχαήλ Η΄ ξεκίνησε να συνομιλεί με τον πάπα Γρηγόριο Ι΄, προκειμένου εκείνος να μεσολαβήσει αποτρέποντας τους δυτικούς ηγεμόνες και συγκεκριμένα τον Κάρολο ντ’ Ανζού να επιτεθεί στην Κωνσταντινούπολη. Εμπόδιο στάθηκε, αρχικά, ο όρος τον οποίο έθεσε ο πάπας να ενωθούν οι δύο Εκκλησίες, με ταυτόχρονη υποταγή της Ανατολικής στη Δυτική Εκκλησία. Παρά τις αντιδράσεις στο εσωτερικό της αυτοκρατορίας του, ο Μιχαήλ αποδέχθηκε τον όρο του πάπα και τον Ιούλιο του 1274 υπέγραψε στη Λυών διά του αντιπροσώπου του, Γεωργίου Ακροπολίτη, τη σχετική πράξη. Πολύ σύντομα, το βυζαντινό κράτος επωφελήθηκε από αυτήν την εξέλιξη.
Το 1282, στον θρόνο ανέβηκε ο γιος του Μιχαήλ, Ανδρόνικος Β’, ο οποίος ήδη εκτελούσε χρέη συναυτοκράτορα.
Οταν πέθανε ο Μιχαήλ Η΄, το 1282, στον θρόνο ανέβηκε ο γιος του Ανδρόνικος Β΄, ο οποίος ήδη από το 1272 εκτελούσε χρέη συναυτοκράτορα. Είχε γεννηθεί μερικούς μήνες μετά την άνοδο του πατέρα του στην εξουσία, το 1259, διέθετε δε πολύ καλή μόρφωση και είχε αποδείξει στην πράξη την ικανότητά του να διαχειρίζεται διοικητικά ζητήματα, την περίοδο που εξουσίαζε στο πλευρό του Μιχαήλ. Μία από τις πρώτες ενέργειές του ως μονοκράτορα στο κράτος των Ρωμαίων, ήταν να καταγγείλει την ένωση των Εκκλησιών της Λυών και την επαναφορά του ορθοδόξου δόγματος. Οι αντιδράσεις των ανθενωτικών καταλάγιασαν αμέσως, ενώ η Δύση, ούσα απασχολημένη με τα δικά της προβλήματα, δεν αντέδρασε σε αυτή την εξέλιξη.
Ο Ανδρόνικος εκτοπίστηκε σε μοναστήρι και εκάρη μοναχός.
Ενα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετώπισε ο Ανδρόνικος Β΄ ήταν η οικονομική καχεξία του κράτους του. Παρότι έλαβε διάφορα μέτρα, δεν κατάφερε να επιλύσει το ζήτημα, προχωρώντας σε νόθευση του νομίσματος. Οπως είναι φυσικό, η οικονομική δυσπραγία οδηγεί σε μείωση των κρατικών δαπανών σε διαφόρους τομείς, όπως τον στρατιωτικό τομέα. Οι στρατιωτικές δυνάμεις μειώθηκαν, ενώ ο στόλος διαλύθηκε σχεδόν ολοκληρωτικά. Ο Ανδρόνικος προσπάθησε να καλύψει το κενό στην άμυνα πληρώνοντας ετήσιες στους εχθρούς του κράτους.
Η περίοδος της Αρχής του Ανδρονίκου Β΄ χαρακτηρίζεται για την έναρξη των εμφύλιων συγκρούσεων που έλαβαν χώρα στην αυτοκρατορία μεταξύ των μελών της αυτοκρατορικής οικογένειας. Το 1321 ξεκίνησε η σύγκρουση του αυτοκράτορα με τον εγγονό και διάδοχό του Ανδρόνικο Γ΄, η οποία συνέβαλε στην περαιτέρω αποδυνάμωση της αυτοκρατορίας. Το 1328 ο Ανδρόνικος Β΄ ανατράπηκε από τον εγγονό του και την ομάδα που τον ακολουθούσε, από την οποία ξεχώριζε ο Ιωάννης Καντακουζηνός. Ο γηραιός αυτοκράτορας εκτοπίστηκε σε μοναστήρι και εκάρη μοναχός. Αφησε την τελευταία του πνοή μερικά χρόνια αργότερα, στις 13 Φεβρουαρίου 1332.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
