Ενας από τους μεγαλύτερους στοχαστές του πνευματικού κινήματος του Διαφωτισμού είναι ο Ιμάνουελ Καντ, ένας άνθρωπος ο οποίος επηρέασε όσο λίγοι τη σύγχρονη φιλοσοφία με τις ιδέες του, παρότι δεν ταξίδεψε ποτέ μακριά από την πόλη του. Στις μελέτες του, ασχολήθηκε με ζητήματα που αφορούσαν τη γνωσιολογία, την ηθική, τη μεταφυσική και την αισθητική, παραμένοντας έως σήμερα επίκαιρος για τις θέσεις του. Δεν είναι τυχαίο ότι αποκαλείται πατέρας της σύγχρονης Ηθικής, της σύγχρονης Αισθητικής και -για τη συνένωση του εμπειρισμού με τον ορθολογισμό- της σύγχρονης φιλοσοφίας.
Γεννήθηκε στις 22 Απριλίου 1724, στο Κένιγκσμπεργκ της Ανατολικής Πρωσίας (σημερινό Καλίνιγκραντ της Ρωσίας) και ήταν το τέταρτο από τα εννιά τέκνα του Γιόχαν Γιοργκ Καντ και της Αννα Ρεγκίνα Ρόυτερ. Οντας λουθηρανοί χριστιανοί, ο Γιόχαν και η Ρεγκίνα μεγάλωσαν τα παιδιά τους με τις αρχές ευλάβειας και της ταπείνωσης, σύμφωνα με τις αξίες που δίδασκε η Βίβλος. Το πρόγραμμα της εκπαίδευσης του Ιμάνουελ, το οποίο εστιαζόταν στη διδασκαλία των λατινικών και των θρησκευτικών, χαρακτηρίζεται ως ιδιαίτερα αυστηρό.
Ξυπνούσε και πήγαινε για ύπνο την ίδια ώρα κάθε ημέρα, ακολουθούσε αυστηρό πρόγραμμα και έκανε καθημερινά τον περίπατό του την ίδια ακριβώς ώρα.
Το 1740, σε ηλικία 16 ετών, γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο του Κένιγκσμπεργκ, το ίδρυμα στο οποίο υπηρέτησε για το υπόλοιπο της ζωής του. Σπούδασε φιλοσοφία και το 1755 έλαβε το διδακτορικό του δίπλωμα, λαμβάνοντας την άδεια να διδάσκει σε φοιτητές. Το 1770, ανήλθε στη θέση του τακτικού καθηγητή Λογικής και Μεταφυσικής στο ίδιο πανεπιστημιακό ίδρυμα.
Η αυστηρότητα, η πειθαρχία και η προσήλωση στην ακρίβεια υπήρξαν έννοιες που τον χαρακτήρισαν ως άνθρωπο. Το καθημερινό του πρόγραμμα ήταν ρυθμισμένο σαν ελβετικό ρολόι. Ξυπνούσε και πήγαινε για ύπνο την ίδια ώρα κάθε ημέρα, ακολουθούσε αυστηρό πρόγραμμα εργασίας και έκανε καθημερινά τον περίπατό του την ίδια ακριβώς ώρα, σε σημείο που οι κάτοικοι της πόλης ρύθμιζαν τα ρολόγια τους με βάση αυτόν. Γενικότερα, απέφευγε τις υπερβολές. Περιγράφεται ως ένας πολύ κοινωνικός άνθρωπος, ο οποίος απολάμβανε τις συζητήσεις με τους φίλους και τους συναδέλφους του. Είχε ιδιαίτερη αίσθηση του χιούμορ και εκτιμούσε την ευγένεια και την ευπρέπεια στις ανθρώπινες σχέσεις.
Καλούσε τους ανθρώπους να ξεπεράσουν την πνευματική τους ανωριμότητα, σκεπτόμενοι ανεξάρτητα και ελεύθερα.
Οταν έθεσε στον εαυτό του το ερώτημα «Τι είναι ο Διαφωτισμός», ο Καντ απάντησε παραλλάσσοντας ένα λατινικό γνωμικό (sapere aude): «Τόλμησε να μάθεις! Να έχεις το θάρρος να χρησιμοποιήσεις τη δική σου διάνοια». Ο Καντ καλούσε τους ανθρώπους να ξεπεράσουν την πνευματική τους ανωριμότητα σκεπτόμενοι ανεξάρτητα και ελεύθερα, χωρίς να έχουν κατά νου τις αυθεντίες και τα διάφορα στερεότυπα. Κατά τον ίδιο, η ανωριμότητα δεν οφειλόταν στην έλλειψη νοητικών ικανοτήτων αλλά στην ίδια την έλλειψη θάρρους να σκεφτεί κανείς κάτι μόνος του. Επιπλέον, διακήρυττε ότι ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται και κατανοεί τον κόσμο μέσω των ιδεών του και όχι μέσω των αισθήσεών του, δίνοντας έμφαση στον υποκειμενισμό. Ο λόγος δεν αποτελούσε τη βάση της γνώσης του ανθρώπου για τον κόσμο γύρω του. Κάθε άτομο αντιλαμβάνεται ό,τι συμβαίνει μέσω της δικής του μοναδικής εμπειρίας, στο πλαίσιο του δεδομένου χώρου και χρόνου όπου μεγάλωσε και ζει.
Τα τελευταία χρόνια της ζωής του υπέφερε από σωματική αδυναμία. Αφησε την τελευταία του πνοή στις 12 Φεβρουαρίου 1804 στο σπίτι του στο Κένιγκσμπεργκ. Το τελευταίο του έργο, το οποίο δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει, δημοσιεύτηκε πολλές δεκαετίες μετά τον θάνατό του με τίτλο «Opus Postumum».
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
