Μετά τον θάνατο του Ιοβιανού τον Φεβρουάριο του 364 στον αυτοκρατορικό θρόνο ανέβηκε ο Βαλεντινιανός. Για την καλύτερη διοίκηση της αχανούς αυτοκρατορίας, ο Βαλεντινιανός όρισε ως συναυτοκράτορα τον αδερφό του Βάλη, παραχωρώντας του τη διακυβέρνηση του ανατολικού τμήματος. Οι δυο τους αναλάμβαναν ένα πολύ δύσκολο έργο, δεδομένου ότι η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία δεχόταν επιθέσεις και επιδρομές από βαρβαρικά φύλα, στα βόρεια σύνορά της. Συγκεκριμένα, οι Σάξονες πραγματοποιούσαν επιδρομές στη Βρετανία, οι Αλαμανοί στον Ρήνο και οι Σαρμάτες στην Παννονία.
Στα εδάφη βορείως του Δούναβη, ήταν εγκατεστημένοι ήδη από την εποχή του Μεγάλου Κωνσταντίνου οι Βησιγότθοι. Οι σχέσεις τους με την Κωνσταντινούπολη χαρακτηρίζονταν για πολλά χρόνια ως φιλικές. Κατά την περίοδο της Αρχής του Ιουλιανού (361-363), όμως, άρχισαν να δείχνουν και πάλι τις επιθετικές τους διαθέσεις, οργανώνοντας επιδρομές στα Βαλκάνια. Το 369, ο Βάλης πραγματοποίησε μια σειρά από επιχειρήσεις για την καταπολέμηση της απειλής των Βησιγότθων. Οταν εκείνοι κατατροπώθηκαν στα πεδία των μαχών, αποδέχθηκαν τους όρους του αυτοκράτορα: δεν θα εισέρχονταν ξανά σε ρωμαϊκό έδαφος, παραιτούνταν από κάθε αξίωση χρηματικής χορηγίας και δέχθηκαν να υπάρχουν μόνον δύο σημεία κατά μήκος του Δούναβη για τη διεξαγωγή του εμπορίου.
Οι Βησιγότθοι, ευρισκόμενοι υπό την πίεση των Ούννων, στασίασαν εναντίον της ρωμαϊκής εξουσίας.
Ωστόσο, ο Βάλης δεν επέμεινε στη ριζική συντριβή των Γότθων, κάτι που απαιτούσε τη διεξαγωγή πολυετών και κοστοβόρων επιχειρήσεων. Ο Βάλης όφειλε να λαμβάνει υπόψη του και το ενδεχόμενο ξεσπάσματος νέου γύρου συγκρούσεων με τους Πέρσες στα ανατολικά σύνορα.
Μόλις τακτοποίησε τις υποθέσεις του στο σύνορο του Δούναβη, το 370, ο Βάλης μετέβη στην Αντιόχεια, ένα από τα μείζονα κέντρα της ρωμαϊκής εξουσίας στα ανατολικά σύνορα. Οι νέες συγκρούσεις που ξέσπασαν το 371 δεν είχαν το μέγεθος των παλαιότερων και οι δύο πλευρές σύρθηκαν σε έναν άκαρπο διάλογο για την εξεύρεση μιας κοινά αποδεκτής λύσης ειρήνευσης. Ο Βάλης, όμως, θορυβήθηκε όταν ενημερώθηκε για τις εξελίξεις στα Βαλκάνια: οι Βησιγότθοι, οι οποίοι είχαν εγκατασταθεί –έπειτα από συνεννόηση με τη ρωμαϊκή πλευρά– νοτίως του Δούναβη ευρισκόμενοι υπό την πίεση των Ούννων, είχαν στασιάσει εναντίον της ρωμαϊκής εξουσίας διαμαρτυρόμενοι για τις αυθαιρεσίες των τοπικών διοικητών.
Στο άκουσμα αυτών των ειδήσεων, ο Βάλης επέστρεψε ταχέως στο μέτωπο της Θράκης, την οποία είχαν λεηλατήσει οι στασιαστές. Σε μια μάχη που διεξήχθη σε ένα χωριό της Αδριανούπολης τον Αύγουστο του 378, ο Βάλης έχασε τη ζωή του. Ο ρωμαϊκός στρατός υπέστη πανωλεθρία και το ανατολικό τμήμα της αυτοκρατορίας έχασε έναν από τους πιο άξιους ηγεμόνες της, σύμφωνα με τον Αμμιανό Μαρκελίνο.
Ο Θεοδόσιος συνειδητοποίησε ότι η συνεχής πολεμική σύγκρουση με τους Γότθους ήταν άκαρπη.
Τον Βάλη διαδέχθηκε στον θρόνο ως συναυτοκράτορας του Βαλεντινιανού ο πρώην διοικητής των στρατευμάτων της Μοισίας Θεοδόσιος Α΄, στις 19 Ιανουαρίου 379. Σύντομα ο Θεοδόσιος συνειδητοποίησε ότι η συνεχής πολεμική σύγκρουση με τους Γότθους ήταν άκαρπη. Επρεπε να εξευρεθεί μια άλλη λύση για την ειρηνική συνύπαρξη των Ρωμαίων μαζί τους. Οι δύο πλευρές σύναψαν ειρήνη, σύμφωνα με την οποία επετράπη στους Οστρογότθους να εγκατασταθούν στην Παννονία και στους Βησιγότθους στην Κάτω Μοισία, λαμβάνοντας αυτονομία και φορολογική ατέλεια. Σε αντάλλαγμα όφειλαν να συνεισφέρουν στην άμυνα της αυτοκρατορίας ως φοιδεράτοι.
Παρότι αρκετοί ερευνητές του 20ού αιώνα επέκριναν την επιλογή του Θεοδοσίου Α΄ να συνάψει μια τέτοιους είδους συμφωνία με τους Γότθους, λέγοντας ότι επρόκειτο για «ειρηνική υποδούλωση» των Ρωμαίων, οι σύγχρονοι με τα γεγονότα συγγραφείς αντιλήφθηκαν διαφορετικά την πολιτική του αυτοκράτορα. Είδαν στις ενέργειές του αφενός την προσπάθεια για την ηθική και υλική βελτίωση της ζωής των βαρβάρων και αφετέρου την ωφέλεια της αυτοκρατορίας από τη μετατροπή των άξεστων επιδρομέων σε ειρηνικούς γεωργούς.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
