Η Διακήρυξη της Χειραφέτησης, η οποία υπογράφτηκε από τον Αβραάμ Λίνκολν την 1η Ιανουαρίου 1863, αποτελεί έως και σήμερα έναν από τους μείζονες σταθμούς στην ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Υπήρξε το πρώτο βήμα για την οριστική κατάργηση της δουλείας, ενός επονείδιστου θεσμού ο οποίος αντίβαινε στη φιλελεύθερη ιδεολογία της χώρας. Σηματοδότησε τη μετάβαση σε μια νέα εποχή για τη σπαρασσόμενη από τον εμφύλιο πόλεμο χώρα, ενισχύοντας τις δημοκρατικές αρχές και συμβάλλοντας στον εκσυγχρονισμό των θεσμών. Ετσι, θεμελίωσε τη βάση για τη δημιουργία του πολιτικού και οικονομικού θαύματος των επομένων δεκαετιών στις ΗΠΑ.
Η κατάργηση της δουλείας στις Ηνωμένες Πολιτείες, βέβαια, δεν υπήρξε μια εύκολη υπόθεση ούτε και πραγματοποιήθηκε σε σύντομο χρονικό διάστημα. Παρότι η δουλεία είχε σχεδόν εξαλειφθεί στις Βόρειες Πολιτείες ήδη από τις αρχές του 19ου αιώνα, επί προεδρίας Τόμας Τζέφερσον, στις Νότιες Πολιτείες αποτελούσε εν πολλοίς έναν θεσμό εδραιωμένο στη ζωή των ανθρώπων.
Στη διάρκεια του εμφυλίου, ο Λίνκολν θεώρησε πως η απελευθέρωση των δούλων θα υπονόμευε τις πολεμικές επιχειρήσεις των Νοτίων.
Αρχικά, ο Αβραάμ Λίνκολν δεν έλαβε ξεκάθαρη θέση στο ζήτημα της κατάργησης της δουλείας –παρότι ήταν αντίθετος στον θεσμό– διότι διατηρούσε επιφυλάξεις για τους όρους υπό τους οποίους θα συμβίωναν μαύροι και λευκοί στη χώρα. Στη διάρκεια του εμφυλίου, όμως, μετέβαλε τη στάση του, εκτιμώντας πως η απελευθέρωση των δούλων θα υπονόμευε τις πολεμικές επιχειρήσεις των Νοτίων. Τότε αποφάσισε να δημοσιεύσει τη Διακήρυξη της Απελευθέρωσης, η οποία προέβλεπε, εν συντομία, την απελευθέρωση των δούλων στις περιοχές οι οποίες βρίσκονταν υπό τον έλεγχο των Νοτίων.
Το επόμενο διάστημα, η κυβέρνηση Λίνκολν έλαβε τα κατάλληλα θεσμικά μέτρα για την κατάργηση της δουλείας στη χώρα. Τον Απρίλιο του 1864, η Γερουσία υπερψήφισε τη 13η Τροπολογία, σύμφωνα με την οποία «δεν θα υπάρχει στις Ηνωμένες Πολιτείες ή σε οποιαδήποτε περιοχή υπό τον έλεγχό τους ούτε δουλεία ούτε μη εθελοντικός καταναγκασμός, εκτός εάν πρόκειται για ποινή για έγκλημα, για το οποίο ο ενδιαφερόμενος θα έχει καταδικασθεί νόμιμα». Η ψήφιση της Τροπολογίας από τη Βουλή των Αντιπροσώπων, όμως, καθυστέρησε για πολλούς μήνες. Εν τέλει έγινε την 31η Ιανουαρίου 1865 και την επόμενη ημέρα ο Λίνκολν υπέγραψε το τελικό κείμενό της.
H δολοφονία του Λίνκολν λίγους μήνες αργότερα, τον Απρίλιο του 1865, δεν αποτέλεσε πρόσκομμα στην εφαρμογή της τροπολογίας αργότερα, μέσα στο ίδιο έτος. Οταν τέθηκε σε ισχύ η 13η Τροπολογία, στις 18 Δεκεμβρίου 1865, το πεδίο εφαρμογής της Διακήρυξης Χειραφέτησης του 1863 διευρύνθηκε, προκειμένου να συμπεριλάβει ολόκληρο το αμερικανικό έθνος. Μια νέα εποχή ανέτειλε για τις ΗΠΑ. Το 1866 το Κογκρέσο πέρασε τον Νόμο για τα Αστικά Δικαιώματα, ο οποίος εγγυόταν την απόκτηση της αμερικανικής υπηκοότητας και την ισότητα απέναντι στον νόμο για τους μαύρους, όχι όμως και το δικαίωμα της ψήφου. Πέρασε αρκετός καιρός έως ότου όλοι οι Αμερικανοί να θεωρούνται ίσοι.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
