Το 1531, ο Ισπανός εξερευνητής και κατακτητής Francisco Pizarro αποβιβάστηκε για άλλη μία φορά κοντά στον Ισημερινό, όπου αγόρασε χρυσό, ασήμι και σμαράγδια. Αν και κύριος στόχος του ήταν τότε να ελλιμενίσει στην περιοχή «Τούμπες», όπως στην προηγούμενη αποστολή του, αναγκάστηκε να αντιμετωπίσει τους Πουνιανούς ιθαγενείς, σε μια μάχη που άφησε πίσω της μερικούς νεκρούς και πολλούς τραυματίες από την πλευρά του. Παρότι έφτασαν και ενισχύσεις (100 εθελοντές και ιππείς, με επικεφαλής τον επίσης εξερευνητή και κατακτητή Hernando de Sotο), η περιοχή δεν θεωρήθηκε ασφαλής, με αποτέλεσμα ο Pizarro να προχωρήσει προς το εσωτερικό του Περού. Τον Μάιο του 1532, ίδρυσε τον πρώτο ισπανικό οικισμό στην περιοχή, το San Miguel de Piura.
Αφήνοντας 50 άντρες πίσω στον οικισμό, υπό τη διοίκηση του Antonio Navarro, ο Pizarro συνέχισε στις 24 Σεπτεμβρίου 1532 την κατάκτηση του Περού, συνοδευόμενος από 200 άνδρες. Αφού έφτασε στο Zaran, ο De Soto στάλθηκε σε μια περουβιανή φρουρά στο Caxas. Υστερα από διάστημα μίας εβδομάδας, επέστρεψε συνοδευόμενος από απεσταλμένο των Ινκας, ο οποίος έφερε μαζί του δώρα και μια πρόσκληση για συνάντηση με τον ηγεμόνα τους Atahualpa στο στρατόπεδο κοντά στην Cajamarca, στο βόρειο Περού, όπου βρισκόταν ύστερα από τη νίκη επί του αδερφού του στον εμφύλιο πόλεμο των Ινκας.
Ο Atahualpa, εφησυχασμένος λόγω του μικρού αριθμού Ισπανών στρατιωτών, έναντι των δικών του, αρνήθηκε να γίνει υποτελής.
Ο Pizarro έφτασε εκεί στις 15 Νοεμβρίου 1532, με 110 στρατιώτες πεζικού, 67 ιππείς, τρία αρκεβούζια (πυροβόλο όπλο τύπου τουφεκιού της εποχής) και δύο γεράκια. Η συνάντηση ορίστηκε για την επόμενη μέρα. Ο δομινικανός μοναχός Fray Vincente de Valverde και ο γηγενής διερμηνέας Felipillo πλησίασαν τον Atahualpa στην κεντρική πλατεία της Cajamarca, όπου ο μοναχός εξήγησε την «αληθινή πίστη» και την ανάγκη να αποτίσει ο ηγεμόνας των Ινκας φόρο τιμής στον Ισπανό αυτοκράτορα. Ο Atahualpa, εφησυχασμένος λόγω του μικρού αριθμού Ισπανών στρατιωτών έναντι των δικών του, αρνήθηκε να γίνει υποτελής, σφραγίζοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τη μοίρα της αυτοκρατορίας των Ινκας.
Η άρνησή του είχε ως αποτέλεσμα ο Pizarro και οι δυνάμεις του να επιτεθούν στον στρατό των Ινκας. Η μάχη της Cajamarca, που έλαβε χώρα την επομένη, στις 16 Νοεμβρίου 1532, ήταν –παρά τις αριθμητικές διαφορές– νικηφόρα για τους Ισπανούς κατακτητές. Εκτελέστηκε η 12μελής τιμητική φρουρά του Atahualpa και αιχμαλωτίστηκαν Ινκας στο λεγόμενο δωμάτιο των λύτρων – διαστάσεων 5×7 τετρ.μ. Ο Atahualpa υποσχέθηκε να το γεμίσει με χρυσό, και άλλα δύο αντίστοιχα με ασήμι. Παρά την εκπλήρωση της υπόσχεσής του, όμως, ο ηγεμόνας των Ινκας καταδικάστηκε για 12 κατηγορίες, συμπεριλαμβανομένης της δολοφονίας του αδελφού του και της συνωμοσίας κατά του Pizarro και των δυνάμεών του. Τελικά, εκτελέστηκε στις 29 Αυγούστου 1533, κυρίως προς κατευνασμό των ταραχών που είχαν ξεσπάσει ανάμεσα στους στρατιώτες. Οι Pizarro και De Sotο ήταν αντίθετοι, καθώς επρόκειτο για έναν ηγεμόνα.
Στις 6 Ιανουαρίου 1535, ο Pizarro ίδρυσε την πόλη Λίμα στην κεντρική ακτή του Περού.
Η κατάκτηση, παρ’ όλα αυτά, συνεχίστηκε. Ο Pizarro προχώρησε με τον στρατό του προς την πρωτεύουσα των Ινκας, το Κούσκο, συνοδευόμενος από έναν από τους κορυφαίους στρατηγούς των Ινκας του Βορρά και υποστηρικτή του Atahualpa. Οι Ισπανοί σφράγισαν την κατάκτηση του Περού με την είσοδό τους στο Κούσκο στις 15 Νοεμβρίου 1533. Λίγο αργότερα, στις 6 Ιανουαρίου 1535, ο Pizarro ίδρυσε την πόλη Λίμα στην κεντρική ακτή του Περού, την οποία μάλιστα θεώρησε ως ένα από τα πιο σημαντικά επιτεύγματα της ζωής του. Με αυτόν τον τρόπο, αποτυπώθηκε και συμβολικά η επικράτηση των Ισπανών.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
