Μετά την Επανάσταση του 1848, ο Λουδοβίκος Ναπολέων Βοναπάρτης ολοκλήρωσε τη διάλυση της Β΄ Γαλλικής Δημοκρατίας, διενεργώντας πραξικόπημα στις 2 Δεκεμβρίου 1851. Την επόμενη χρονιά, έχοντας την υποστήριξη των ανώτερων τάξεων και μεγάλης μερίδας των αγροτών, αυτοανακηρύχθηκε αυτοκράτορας Ναπολέων Γ΄.
Στη διάρκεια της Β΄ Γαλλικής Αυτοκρατορίας, το χρήμα έλαβε τη θέση της αριστοκρατικής καταγωγής ως μέτρο υπολογισμού της καταξίωσης των ανθρώπων. Πολλοί πλούσιοι επιχειρηματίες ανήλθαν στα υψηλότερα στρώματα, διαβιούσαν σε πολυτελείς κατοικίες στη γαλλική εξοχή, προκαλώντας τον φθόνο των παλαιών αριστοκρατών. Η αυτοκράτειρα Ευγενία έδινε τον τόνο στην παριζιάνικη μόδα. Οσοι της ασκούσαν κριτική κατήγγειλαν τον «θρίαμβο της χυδαιότητας» και τον «φρικώδη υλισμό της αυτοκρατορικής κουστωδίας».
Στην εξωτερική του πολιτική, ο Ναπολέων Γ΄ συμμάχησε το 1859 με τον κόμη Καβούρ του Πεδεμοντίου-Σαρδηνίας εναντίον της Αυστρίας. Το 1860 η Γαλλία επέκτεινε την κυριαρχία της στη Σαβοΐα και τη Νίκαια. Στη συνέχεια, ο Ναπολέων στράφηκε στην αποικιακή πολιτική, επεκτείνοντας τον γαλλικό έλεγχο στη Σενεγάλη, στέλνοντας στρατεύματα στην Ινδοκίνα και ιεραποστόλους στον Λίβανο.
Προέβη, βέβαια, σε τραγικά εσφαλμένες κινήσεις, εμπλεκόμενος στις υποθέσεις του Μεξικού και των γερμανικών κρατών. Στις 19 Ιουλίου 1870, η Γαλλία κήρυξε τον πόλεμο στην Πρωσία, δίνοντας το έναυσμα για την έκρηξη ενός πολέμου ο οποίος στιγμάτισε τις γαλλο-γερμανικές σχέσεις για πολλές δεκαετίες. Αφορμή για το ξέσπασμα του γαλλο-πρωσικού πολέμου στάθηκε το ζήτημα της διαδοχής του ισπανικού θρόνου. Υποψήφιος για τον θρόνο ήταν ο Λεοπόλδος του δυναστικού οίκου της Πρωσίας Χοεντσόλερν, ξάδερφος του βασιλιά Γουλιέλμου Α΄. Η αυτοκρατορική Γαλλία του Ναπολέοντα Γ΄ δεν επιθυμούσε να ανεβεί στον ισπανικό θρόνο ένας Χοεντσόλερν, θεωρώντας ότι σε περίπτωση πολέμου με κάποια από τις δύο χώρες οι γαλλικές δυνάμεις θα βρίσκονταν μεταξύ σφύρας και άκμονος.
Μεγάλη ευθύνη για το ξέσπασμα του πολέμου είχε ο καγκελάριος της Βόρειας Γερμανικής Συνομοσπονδίας και πρωθυπουργός (Ministerpräsident) της Πρωσίας, Οτο φον Μπίσμαρκ. Ο Μπίσμαρκ, διατηρώντας τα ηνία της χώρας του από τις αρχές της δεκαετίας του 1860, θεωρούσε μετά το 1867 αναγκαία τη διενέργεια ενός πολέμου με τη Γαλλία, προκειμένου να εξαλείψει τη δυσπιστία που υπήρχε έναντι της Πρωσίας στα κράτη της Νότιας Γερμανίας και να ολοκληρώσει τη γερμανική ενοποίηση. Παραποιώντας το περιεχόμενο της συνομιλίας του Γάλλου πρέσβη κόμη Μπενεντέτι με τον Πρώσο βασιλιά Γουλιέλμο Α΄, ο Μπίσμαρκ δημιούργησε την εντύπωση ότι η Γαλλία συμπεριφέρθηκε με προσβλητικό τρόπο έναντι του βασιλιά, προκαλώντας έτσι την οργή του πρωσικού λαού.
Ο γαλλο-πρωσικός πόλεμος εξελίχθηκε σε πανωλεθρία για τους Γάλλους. Πολύ γρήγορα οι πρωσικές δυνάμεις επέδειξαν την ανωτερότητά τους στα πεδία των μαχών. Εσπασαν τη γαλλική άμυνα στη Λωραίνη και προωθήθηκαν προς την πρωτεύουσα. Οι γαλλικές δυνάμεις, οι οποίες είχαν κινηθεί προς το Μετς προκειμένου να απελευθερώσουν την πόλη, περικυκλώθηκαν στο Σεντάν και αναγκάστηκαν να παραδοθούν την 1η Σεπτεμβρίου. Ο Ναπολέων Γ΄, ο οποίος συνόδευε τα γαλλικά στρατεύματα, συνελήφθη.
Στις 19 Σεπτεμβρίου 1870, οι πρωσικές δυνάμεις ολοκλήρωσαν τη διαδικασία της πολιορκίας του Παρισιού. Αποκόπηκαν τόσο οι αμαξιτοί δρόμοι όσο και οι σιδηροδρομικές γραμμές. Παρότι ο Μπίσμαρκ πρότεινε τον βομβαρδισμό της πόλης, υπερίσχυσε η άποψη της στρατιωτικής ηγεσίας να μην πραγματοποιηθεί μια τέτοια κίνηση, δεδομένου ότι στην πόλη υπήρχαν άνω του ενός εκατομμυρίου κάτοικοι.
Το Παρίσι παραδόθηκε τον Ιανουάριο του 1871. Στις 18 Ιανουαρίου ο Γουλιέλμος Α΄ ανακηρύχθηκε με κάθε επισημότητα αυτοκράτορας της ενωμένης πλέον Γερμανίας στην Αίθουσα των Κατόπτρων στα ανάκτορα των Βερσαλλιών. Επρόκειτο για πλήγμα στο γόητρο των Γάλλων. Η οριστική συνθήκη ειρήνης υπογράφτηκε στη Φρανκφούρτη στις 10 Μαΐου 1871.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
