Η άρνηση συμμετοχής 30 αφρικανικών κρατών στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μόντρεαλ (1976), των ΗΠΑ και 60 ακόμη κρατών στους Αγώνες της Μόσχας (1980) και 14 κρατών, με επικεφαλής τη Σοβιετική Ένωση, στους Αγώνες του Λος Άντζελες (1984) είναι από τις πιο σημαντικές περιπτώσεις εμπλοκής της πολιτικής στον αθλητισμό.
Το 1976, αιτία για την αποχή ήταν η συμμετοχή της Νέας Ζηλανδίας σε αγώνες ράγκμπι στη ρατσιστική Νότιο Αφρική. Η πίεση αρκετών αφρικανικών κρατών για αποβολή της Νέας Ζηλανδίας από τους Αγώνες δεν έγινε δεκτή, με το σκεπτικό ότι το ράγκμπι δεν ήταν ολυμπιακό άθλημα. Το 1980, στους Αγώνες της Μόσχας, οι ΗΠΑ και πολλά ακόμη κράτη αρνήθηκαν να λάβουν μέρος, προβάλλοντας ως αιτία τη στρατιωτική εισβολή της Σοβιετικής Ένωσης στο Αφγανιστάν. Το 1984 στο Λος Άντζελες ήταν η τρίτη συνεχόμενη ολυμπιακή διοργάνωση όπου σημειώθηκε μεγάλης έκτασης αποχή. Δεκατρία κράτη υιοθέτησαν την απόφαση της Σοβιετικής Ένωσης να μη λάβει μέρος στους Αγώνες.
Η Καθημερινή με τη συνδρομή των ανταποκριτών και των σχολιαστών της, όπως ο Τηλέμαχος Μαράτος και η Μαρία Ρεζάν, μεταξύ άλλων, και με την αναδημοσίευση κειμένων του ξένου Τύπου κατέγραψε τα συμβάντα των τριών Ολυμπιάδων που οι επιλογές των πολιτικών έπληξαν το αθλητικό ιδεώδες.
Απειλεί να αποχωρήση η Νιγηρία λόγω της Νέας Ζηλανδίας
Μόντρεαλ (ΑΠΕ – UPI).— Λίγες μόνο ώρες πριν από την επίσημη έναρξή τους, οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 1976 –οι πιο πολιτικοποιημένοι στην ιστορία του θεσμού– εξακολουθούν να απειλούνται με ναυάγιο, εξ αφορμής πολιτικοφυλετικών διαφορών στις οποίες έχουν αναμιχθή πολλές χώρες με μήλα της έριδος την Εθνικιστική Κίνα (Φορμόζα) και τη Νέα Ζηλανδία.
Νωρίς χθες το απόγευμα, η μία απειλή εξαφανίσθηκε μετά την οριστική απόφαση της αμερικανικής ομάδος να συμμετάσχη στους αγώνες, ανεξάρτητα από την τροπή που θα έπαιρνε, τελικά, το θέμα της Φορμόζας.
Στην απόφαση αυτή έφθασαν οι υπεύθυνοι της αμερικανικής ομάδος μετά την ανακοίνωση της καναδικής κυβερνήσεως που επέτρεπε την συμμετοχή της αθλητικής ομάδος της Φορμόζας στην εναρκτήρια παρέλαση και τους αγώνες, υπό την εθνική σημαία της χώρας και υπό τον εθνικό ύμνο, όχι όμως και με το όνομα της «Δημοκρατίας της Κίνας», όπως εξακολουθεί να ονομάζεται επισήμως η νησιωτική αυτή χώρα.
των Ολυμπιακών Αγώνων.
Το βράδυ χθες συνεδρίασε η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή, που ενέκρινε με ψήφους 58 έναντι 2 και 6 αποχές την πρόταση της καναδικής κυβερνήσεως, αλλά η απόφαση αυτή ελήφθη μέσα σε κλίμα γενικής δυσαρέσκειας και απροθυμίας.
Η Επιτροπή εξακολουθεί και απορρίπτει από την βάση της την καναδική θέση, αλλά έχει υποχωρήσει για να μη θιγή η διοργάνωση. Λίγο αργότερα, ωστόσο, η Φορμόζα απέρριψε και την νέα φόρμουλα –όπως ανεμένετο άλλωστε– και ανεκοίνωσε ότι δεν πρόκειται να μετάσχη στους αγώνες υπό τους όρους της καναδικής κυβερνήσεως.
Άλλο καλό σημείο –μέσα στα άσχημα– ήταν η απόφαση των τεχνικών της τηλεοράσεως να λύσουν την απεργία τους. Με τον τρόπο αυτό εξέλιπε ο φόβος μη μεταδόσεως των Ολυμπιακών από την τηλεόραση.
Εν τω μεταξύ, το πρόβλημα της Νέας Ζηλανδίας γίνεται ολοένα και σοβαρώτερο, αν και δεν φαίνεται να απασχολή ιδιαίτερα την Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή.
Άγνωστος διένειμε χθες στο Μόντρεαλ πολυγραφημένα αντίτυπα μιας επιστολής που απευθυνόταν στον πρόεδρο της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής και ζητούσε τον αποκλεισμό της Νέας Ζηλανδίας από τους αγώνες. Στην επιστολή αναφέρονταν 13 χώρες, που θα απόσχουν, τελικά, από τους αγώνες αν μετάσχη η Νέα Ζηλανδία, που είχε στείλει την εθνική της ομάδα ράγκμπυ στην ρατσιστική Νότιο Αφρική.
Η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή αρνήθηκε να σχολιάση την επιστολή. Λίγες ώρες αργότερα, όμως, η Νιγηρία ανακοίνωσε επίσημα ότι θα αποσύρη την ομάδα της –που αποτελείται από 100 αθλητές– αν αγωνισθούν, τελικά, οι Νεοζηλανδοί.
Ο πρόεδρος της νιγηριανής ολυμπιακής επιτροπής, στρατηγός Ολουτόγιε, και αρχηγός της αντιπροσωπείας της Νιγηρίας, εδήλωσε: «Εάν παραμείνη η Νέα Ζηλανδία, εμείς θα αποχωρήσουμε».
Προχθές, οι ολυμπιακές επιτροπές 16 αφρικανικών κρατών έστειλαν επιστολή στον πρόεδρο της Διεθνούς Επιτροπής λόδρο Κιλάνιν, ζητώντας την αποπομπή της Νέας Ζηλανδίας. Στην επιστολή τονίζεται ότι: «Εάν η ΔΟΕ δεν δεχθή την ανθρωπιστική αυτή έκκληση, οι εθνικές επιτροπές επιφυλάσσουν σε αυτές το δικαίωμα να αναθεωρήσουν το θέμα της συμμετοχής τους στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μόντρεαλ».
Ο νέγρος Αμερικανός πρώην πρωταθλητής των 200 μέτρων και ολυμπιονίκης του Μεξικού, Τζων Κάρλος, δήλωσε χθες στους δημοσιογράφους ότι πριν από αρκετά χρόνια είχε προβλέψει την κατάπτωση της ιδέας του Ολυμπισμού.
«Είμαι ανθρωπιστής», λέει ο Κάρλος, «και το είχα πη ότι, αν οι αρμόδιοι δεν πρόσεχαν, αργά ή γρήγορα οι αθλητές θα αγωνίζωνται μέσα σε φλόγες. Τώρα φθάσαμε εκεί που φοβόμουν. Στρατιώτες, τόμιγκαν, ραντάρ. Οι αγώνες έγιναν πολιτικοί. Γιατί δεν θα μπορούσαμε, άραγε, να πετάξουμε τις σημαίες και τους Εθνικούς Ύμνους, που υποβιβάζουν τον αθλητή και αναδεικνύουν τα κράτη;»
Ο Τζων Κάρλος είχε δημιουργήσει σάλο στις Ηνωμένες Πολιτείες και τον κόσμο ολόκληρο, όταν, μαζί με τον συναθλητή του Τόμμυ Σμιθ, ανέβηκαν στο βάθρο, σήκωσαν σφιγμένη την δεξιά τους γροθιά με μαύρο γάντι, όταν παιζόταν ο αμερικανικός ύμνος κατά την απονομή των μεταλλίων στους Ολυμπιακούς του Μεξικού το 1968.
Η αστυνομία του Μόντρεαλ κάνει συνεχώς έρευνες μετά από καταγγελίες ότι βόμβες έχουν τοποθετηθή στο Στάδιο και το Ολυμπιακό Χωριό. Τρία ανώνυμα τηλεφωνήματα, που δέχθηκε χθες η αστυνομία, μιλούσαν για βόμβες σε διάφορα σημεία των ολυμπιακών εγκαταστάσεων. Μέχρι αργά χθες το βράδυ δεν είχαν βρεθή βόμβες.
Η Καθημερινή, 17 Ιουλίου 1976
22 κράτη δεν μετέχουν στην 21η Ολυμπιάδα
Ημεγαλειώδης και επιβλητική παρέλαση των αθλητικών αντιπροσωπειών μπροστά στην βασίλισσα της Αγγλίας Ελισσάβετ, το Σάββατο το βράδυ, κατά την τελετή ενάρξεως της 21ης Ολυμπιάδας, δεν στάθηκε αρκετή για να καλύψη το καταθλιπτικό κενό που είχε δημιουργήσει η αποχώρηση εικοσιδύο κρατών. Σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την συμμετοχή της Νέας Ζηλανδίας, γιατί αυτή διατηρεί δεσμούς με την Νότιο Αφρική, δεν εμφανίσθηκαν και ούτε, φυσικά, έδωσαν τον Ολυμπιακό Όρκο οι αθλητές της Αλγερίας, της Κεντρικής Αφρικής, του Τσαντ, του Κογκό, της Αιγύπτου, της Αιθιοπίας, της Γκαμπόν, της Γκάμπια, της Γκάνα, του Ιράκ, της Κένυα, της Λιβύης, της Μαδαγασκάρης, της Νιγηρίας, του Νίζερ, του Σουδάν, της Τανζανίας, του Τόγκο, της Ουγκάντα, της Άνω Βόλτα, του Καμερούν και της Ζάμπια.
Η Σομαλία και οι Νήσοι του Μαυρικίου δεν είχαν δηλώσει συμμετοχή, υποστηρίζοντας το μποϋκοτάζ των Αφρικανικών Χωρών, ενώ το Λεσότο, το Μαλάουι, η Σρι Λάνκα και το Ζαΐρ απεφάσισαν να μη στείλουν αθλητικές αντιπροσωπείες στους Ολυμπιακούς του Μόντρεαλ, χωρίς όμως να συνδέσουν τη μη συμμετοχή τους με την υπόθεση της Νέας Ζηλανδίας. Φυσικά δεν εμφανίσθηκε και η Φορμόζα, αφού δεν της επετράπη να αγωνισθή ως «Δημοκρατία της Κίνας».
Τελικά, παρήλασαν μόνο 94 χώρες, μ’ επικεφαλής την ελληνική αποστολή, σημαιοφόρος της οποίας ήταν ο πρωταθλητής ταχύτητος Βασίλης Παπαγεωργόπουλος. Αξιοσημείωτο είναι ότι δεν παρήλασε ο Πέτρος Γαλακτόπουλος, που ως γνωστόν, ενώ εφέρετο ως βέβαιος σημαιοφόρος, αντικατεστάθη υπό του πρωταθλητού στίβου.
ραντεβού τους για τη Μόσχα το 1980 (AP PHOTO).
Δέκα χιλιάδες περίπου θεατές παρηκολούθησαν την τελετή ενάρξεως και εντυπωσιάσθηκαν κυρίως από τις πολυμελείς αντιπροσωπείες της Αμερικής και της Ρωσίας. Ιδιαίτερα συγκινητικό για τους Έλληνες το γεγονός ότι μια θαυμάσια χορωδία έψαλλε ελληνικά τον Ολυμπιακό Ύμνο του Σαμάρα όταν υψωνόταν η Ολυμπιακή Σημαία.
Όταν δόθηκε ο αθλητικός όρκος, κυκλοφόρησε η πληροφορία ότι γίνονται προσπάθειες να επανέλθουν οι χώρες που απεχώρησαν, αλλά διετυπούτο το κρίσιμο ερώτημα: Πώς είναι δυνατόν να αγωνισθούν αθλητές που δεν ορκίσθηκαν; Το ερώτημα έγινε πιο ενδιαφέρον όταν αργότερα η Αίγυπτος ανεκοίνωσε ότι θα μετάσχη, τελικά, στην 21η Ολυμπιάδα, ωρισμένοι δε αθληταί της πήραν μέρος στους αγώνες. Στην συνέχεια οι αθλητές της Αιγύπτου διετάχθησαν να αποχωρήσουν!
Λεπτομέρεια! Η ποδηλατική ομάδα του Καμερούν μετέσχε στους ποδηλατικούς αγώνες από λάθος – όπως ανεκοίνωσε εκπρόσωπός της.
Η Καθημερινή, 20 Ιουλίου 1976
Θάτσερ: Απηγορευμένη πόλη η Μόσχα της Ολυμπιάδος
ΛΟΝΔΙΝΟ (ΑΠΕ – Ασσοσ. Πρες).— Η πρωθυπουργός της Βρεταννίας, κ. Μάργκαρετ Θάτσερ, επέκρινε δριμύτατα χθες τη Σοβιετική Ένωση, τονίζοντας ότι η σοβιετική πρωτεύουσα έχει γίνει «απαγορευμένη πόλη» για τους ίδιους τους κατοίκους της.
Εις την μεγάλην ισόγειον αίθουσαν των δεξιώσεων, όπου είχαν εγκατασταθή πολλά γραφεία, τα εξωτερικά παραθυρόφυλλα εκρατούντο κλειστά, δεδομένου ότι ο επί της ασφαλείας αξιωματικός μας εφοβείτο μήπως οι Ρώσοι, χρησιμοποιούντες ειδικά ηχητικά μηχανήματα ή μακράς αποστάσεως φωτογραφικάς μηχανάς, κατορθώσουν να συλλάβουν και να αντιγράψουν συνομιλίας μας ή έγγραφα. Είναι περιττόν να λεχθή ότι εκυκλοφόρουν μετ’ επιτάσεως φήμαι περί δήθεν αποπειρών τρομοκρατήσεώς μας εκ μέρους των Ρώσων, μεταξύ άλλων δε –πράγμα που δεν κατώρθωσα ποτέ να εξακρίβωσω– ελέγετο ότι οι Βρεταννοί είχαν ανακαλύψει κρυμμένας μέσα εις τους τοίχους των γραφείων των τέσσαρας ηχητικάς συσκευάς λήψεως.
Μιλώντας στο συνέδριο του Συντηρητικού Κόμματος της Ουαλίας, η κ. Θάτσερ κατηγόρησε τους Σοβιετικούς που έλαβαν μέτρα ασφαλείας τα οποία δεν έχουν διεθνώς προηγούμενο.
Στη Φραγκφούρτη εκατοντάδες Αφγανοί σπουδαστές και εξόριστοι προέβησαν χθες σε αντισοβιετικές διαδηλώσεις διαμαρτυρίας με την ευκαιρία της ενάρξεως των Ολυμπιακών στη Μόσχα.
Οι διαδηλωτές έφεραν πανώ με το σύνθημα: «Οι Ολυμπιακοί των Ναζί του 1936 επαναλαμβάνονται στη Μόσχα». Οι διαδηλωτές διένειμαν προκηρύξεις με τις οποίες καταγγέλλουν ότι τα σοβιετικά στρατεύματα στο Αφγανιστάν διαπράττουν «κτηνώδεις βασανισμούς και εκτελέσεις». Και προσθέτουν ότι «ένας λαός 16 εκατομμυρίων φιμώνεται και μερικώς εξοντώνεται».
ΜΟΝΑΧΟ (Ασσοσ. Πρες – ΑΠΕ).— Περίπου 50.000 φίλαθλοι από την Δυτ. Γερμανία και την Αυστρία έχουν υπογράψει με την ευκαιρία των Ολυμπιακών Αγώνων της Μόσχας μανιφέστο της οργανώσεως «Διεθνής Αμνηστία», με το οποίο ζητείται από την σοβιετική κυβέρνηση να απελευθερώσει τους πολιτικούς αντιπάλους κρατουμένους της και να επαναφέρει τις πολιτικές ελευθερίες στη Σοβιετική Ένωση.
παρατηρούν τη μακέτα του Ολυμπιακού Σταδίου της Μόσχας, που θα φιλοξενήσει τους 22ους Ολυμπιακούς Αγώνες το 1980 (AP PHOTO).
Το μανιφέστο, στο οποίο αποκαλύπτεται πως τους τελευταίους εννιά μήνες τουλάχιστον 100 Σοβιετικοί πολίτες συνελήφθησαν και εξορίσθηκαν χωρίς δίκη, παραδόθηκε από τον γερμανικό κλάδο της Διεθνούς Αμνηστίας στον Σοβιετικό πρέσβυ στη Βόννη, κ. Σεμιόνωφ, αλλά και στους φιλάθλους που θα πάνε στη Μόσχα για τους αγώνες.
Αντίθετα, στη Βιέννη, η σοβιετική διπλωματική αποστολή αρνήθηκε να παραλάβει το μανιφέστο, που τελικά ταχυδρομήθηκε στη Μόσχα.
Στην Ουάσιγκτον, εξάλλου, πολλοί Σοβιετικοί πολιτικοί εξόριστοι διαδήλωσαν χθες έξω από τη σοβιετική πρεσβεία.
Οι διαδηλωτές ήταν μαχητικοί και εξαγριωμένοι, με αποτέλεσμα να συμπλακούν με άνδρες της αμερικανικής αστυνομίας, οι οποίοι υποχρεώθηκαν να κινηθούν εναντίον τους όταν αυτοί επεχείρησαν βανδαλισμούς στο κτίριο της πρεσβείας και σε αυτοκίνητα της υπηρεσίας της.
Μήνυμα προς τους αθλητές που συμμετέχουν στην Ολυμπιάδα της Μόσχας απέστειλαν και οι Σοβιετικοί κοσμοναύτες Ποπώφ και Ριούμιν, οι οποίοι βρίσκονται σε τροχιά πέριξ της γης στον διαστημικό σταθμό «Σαλιούτ-6».
Οι δύο κοσμοναύτες τόνισαν ότι βλέπουν την Ελλάδα –χώρα όπου γεννήθηκαν οι αγώνες– και την Μόσχα από το διαστημόπλοιό τους, εύχονται δε οι χώρες να συναγωνίζονται και να μάχονται η μία την άλλη μόνον στους στίβους.
ΜΟΣΧΑ (Ασσ. Πρες – ΑΠΕ).— Με μεγαλοπρεπή παρέλαση στο στάδιο Λένιν έγινε χθες το απόγευμα η έναρξη της 22ας Ολυμπιάδος.
Επικεφαλής της παρελάσεως ήταν εκατοντάδες κορίτσια στη σειρά, ντυμένα με την αρχαία ελληνική εσθήτα. Η διέλευσή τους μπροστά από το θεωρείο του Σοβιετικού Προέδρου Λεονίντ Μπρέζνιεφ και των άλλων επισήμων έγινε πάνω σε άρματα, όμοια με εκείνα που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι Έλληνες.
Μετά την προσέλευση του προέδρου Μπρέζνιεφ ανεκρούσθησαν ο εθνικός ύμνος της Σοβιετικής Ενώσεως και ο ύμνος των Ολυμπιακών Αγώνων.
Η ελληνική αντιπροσωπεία παρήλασε με την ελληνική σημαία, σε αντίθεση με αθλητές άλλων χωρών, που κρατούσαν την ολυμπιακή σημαία. Με το σύμβολο των Ολυμπιακών Αγώνων παρήλασαν οι Δανοί, οι Βέλγοι (δύο μόνο αθλητές, ένας άνδρας και μία γυναίκα), οι Βρετανοί, οι Ιρλανδοί και οι Ιταλοί.
Σοβιετικός τηλεπαρουσιαστής, σχολιάζοντας τη διαφορά μεταξύ εθνικών συμβόλων με εκείνο των Ολυμπιακών Αγώνων, υπεγράμμισε ότι με την ενέργεια αυτή που επέλεξαν ορισμένες χώρες για να διαμαρτυρηθούν για την εισβολή της ΕΣΣΔ στο Αφγανιστάν «δεν μπορεί παρά να βλαφθεί το κύρος των αγώνων».
Ομιλίες απηύθυναν, μεταξύ άλλων, ο πρόεδρος της Σοβιετικής Επιτροπής Ολυμπιακών Αγώνων, Ιγκνάτυ Νοβίκωφ, και ο απερχόμενος πρόεδρος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής, λόρδος Κιλάνιν.
αποφάσισε να διαμαρτυρηθεί με αυτό τον τρόπο για την εισβολή της Σοβιετικής Ένωσης στο Αφγανιστάν. Νικητής ήταν ο Βρετανός Ντάνκαν Γκούντχιου (AP PHOTO).
Στην ομιλία του ο κ. Νοβίκωφ ανέφερε ότι χιλιάδες Σοβιετικών πολιτών «έπραξαν το παν» για την επιτυχία της 22ης Ολυμπιάδος και ευχαρίστησε τις ξένες αντιπροσωπείες για τη συμμετοχή τους.
Εξάλλου, ο λόρδος Κιλάνιν, αφού υπαινίχθηκε την προσπάθεια για μποϋκοτάζ της Ολυμπιάδος της Μόσχας, υπογράμμισε: «Καλωσορίζω όλους τους αθλητές και τους επισήμους που κατόρθωσαν να φθάσουν εδώ σήμερα, για να αγωνισθούν, αψηφώντας τις ποικίλες πιέσεις που έχουν δεχθεί».
Η Καθημερινή, 20 Ιουλίου 1980
Το πνεύμα πέθανε, ζήτω η υποκρισία!
Εκατοντάδες χιλιάδες νέα δενδρύλια. Ένα δισεκατομμύριο φρεσκοφυτεμένα λουλουδιασμένα φυτά. Εκατόν εβδομήντα φρεσκομπογιατισμένες γειτονιές. Άλλα τόσα νεοδιαρρυθμισμένα πάρκα. Ακόμη και ο ήλιος επρόκειτο νάναι πιστός στο Ολυμπιακό ραντεβού («σε όλη τη διάρκεια των αγώνων, υπόσχεται το πρακτορείο “Τας”»). Μακιγιαρισμένη, παρφουμαρισμένη, ντυμένη με καινούργια, κυριακάτικη, φορεσιά, η Μόσχα υποδέχθηκε χθες την Ολυμπιακή φλόγα. Και την Ολυμπιακή ιδέα; Μα είναι καιρός –πολύς καιρός– που το άρθρο 3 της Ολυμπιακής χάρτας κάπου παραπάτησε στη λησμονιά της ιστορίας. Για θυμηθείτε:
«Σύναξη όλων των αθλητών του κόσμου», λέει, «σε ένα αθλητικό φεστιβάλ για έναν καλύτερο και πιο ειρηνικό κόσμο». Αυτή η σύναξη που το 1936 έγινε στα χέρια του Γκαίμπελς ένα από τα πιο τρομακτικά εργαλεία προπαγάνδας. Που το 1968 στο Μεξικό έγινε αφορμή εκκαθάρισης –σάρωμα σωστό– χιλιάδων διαδηλωτών. Λίμνη αίματος το 1972 (στο Μόναχο) όπου Παλαιστίνιοι και Ισραηλινοί όμηροί τους, παιδιά της ίδιας γης, σφαχθήκανε στην ξένη γη ενός γερμανικού Ολυμπιακού σταδίου. Άλλωστε ακόμη και στον παρθένο, ειρηνικό, Καναδά, το 1976, δεν σφάχτηκε κανείς. Αλλά πολλές χώρες μποϋκοτάρησαν το Μόντρεαλ για τις «απαράδεκτες κι ανήθικες αθλητικές σχέσεις» της Νέας Ζηλανδίας με την ρατσιστική Νότιο Αφρική. Τι σημασία, λοιπόν, έχει αν ο ίδιος αυτός Καναδάς και η Μεγάλη Βρετανία και η Ομοσπονδιακή Γερμανία (ακόμη και η Περσία του Αγιατολλάχ Χομέινι και η Αίγυπτος του Σαντάτ και τα παιδιά του Μάο) τάχθηκαν με τον Τζίμμυ Κάρτερ και το μποϋκοτάζ της 22ης Μοσχοβίτικης Ολυμπιάδας που άρχισε χθες: Αν η Γαλλία, το Βέλγιο, η Ολλανδία, η Πορτογαλία, η Ελβετία και ο Άγιος Μαρίνος, σε μια αποθέωση της πολιτικής του «ναι – μεν αλλά» δεν έλαβαν μέρος στη χθεσινή παρέλαση, αφού παρήλασαν οι αθλητές τους με τα πανώ των αντίστοιχων εθνικών τους Ολυμπιακών Ομάδων; Αν η Κόκα-Κόλα μποϋκοτάρει κι αυτή τη Μόσχα, αφού η Πέψι Κόλα έγινε, τούτο το καλοκαίρι, και απεριτίφ και ποτό και λικέρ στην Ολυμπιακή Μόσχα 1980;
«Το μποϋκοτάζ αθλητικής συνάντησης δεν είναι η κατάλληλη απάντηση σε εισβολή σε ξένη χώρα. Όταν μάλιστα διατηρούνται και επαυξάνονται οι εμπορικές και άλλες σχέσεις με τον εισβολέα» είπαν λίγο-πολύ –και λίγο παντού– οι αθλητές όλων των φύλων και των χρωμάτων. Που δεν τους άρεσε διόλου –μα διόλου– όταν κάποιος Τζίμμυ Κάρτερ θέλησε να τους χρησιμοποιήσει όπως αυτός ήθελε. «Σαν διαπραγματευτικά πιόνια». Και, ίσως-ίσως, αυτά τα αθλητικά θηρία, «που έχουν περισσότερους μυς από μυαλό» (όπως τουλάχιστον λένε όσοι πιστεύουν ότι τους περισσεύει η σκέψη), να λένε κάποια αλήθεια.
Ποιοι έχτισαν, πράγματι, το νέο αεροδρόμιο της σοβιετικής πρωτεύουσας, που μπορεί να εξυπηρετήσει δυόμισυ χιλιάδες επιβάτες την ώρα και που εγκαινιάσθηκε για τους Ολυμπιακούς; Σοβιετικοί; Ανατολικογερμανοί; Όχι. Οι μεγαλύτεροι τεχνικοί εγκέφαλοι της Γερμανίας του Χέλμουτ Σμιτ.
Ποιοι τσακίστηκαν για την ανέγερση του Ολυμπιακού Ξενοδοχείου, 1842 δωματίων, «Κόσμος»; Και το χρηματοδότησαν κατά 80%; Οι Γάλλοι. Που, και μήνες τώρα, φορτηγά τους μεταφέρουν ακατάπαυστα από τη Γαλλία γι’ αυτό το Κοσμο-μεγαθήριο υλικά βάρους ίσου με πέντε φορές το βάρος του Πύργου του Άιφελ. Και που δηλώνουν υπερήφανα, αυτοί οι Γάλλοι, πως «αυτό το πήγαινε-έλα Γαλλία – Μόσχα ισούται με 42 φορές την απόσταση Γης – Σελήνη». Και με περισσή ειρωνεία: «Πριν από ένδεκα ακριβώς χρόνια, μια δεκάτη ενάτη Ιουλίου, σαν σήμερα, πήγαν και οι Αμερικανοί στη Σελήνη. Αλλά ούτε καλύβι δεν στήσανε».
Για να θυμίσουν ίσως στον κόσμο πως στη Γη δεν τα βρίσκουν πάντα εύκολα με τους Αμερικανούς, αλλά στο διάστημα τα βρίσκουν ευκολότερα, οι Σοβιετικοί έστησαν έναν υπερμεγέθη μαρμάρινο Γκαγκάριν στην είσοδο της πρωτεύουσάς τους. Στήσανε πολλές εκκλησίες, που χρόνια τώρα «δεν δουλεύανε», όπως λένε στη σοβιετική εκκλησιαστική διάλεκτο. Ακόμη και συναγωγή «δουλεύει», τώρα, στον μοσχοβίτικο Ολυμπιακό χώρο. («Το μεγαλύτερο του κόσμου».) Από τζαμί, βέβαια, άλλο τίποτα. Κι από αστυνομικούς. Όχι, οι Μοσχοβίτες δεν δυσανασχετούν για την παρουσία τους. Ενοχλούνται ωστόσο. Να, έτσι πολλούς που τους φέρανε, από τα βάθη της χώρας, οι άνθρωποι ούτε τη Μόσχα γνωρίζουν αλλά ούτε, πέρα από τη διάλεκτό τους, καλά-καλά τη ρωσική. Μήπως ένας τέτοιος Τάταρος, μη μπορώντας να συνεννοηθεί με τον ταχυδρόμο δεν τον εμπόδιζε, όλη την εβδομάδα που πέρασε, να φέρνει την αλληλογραφία στο Ολυμπιακό χωριό; Μέχρι που βρέθηκε «διερμηνέας» για να του εξηγήσει πως ο διανομέας δεν χρειάζεται, όπως όλοι οι Σοβιετικοί πολίτες, ειδική κάρτα εισόδου.
Γιατί όλα κι όλα. Η εντολή είναι κατηγορηματική: «Να αποφευχθεί με κάθε τρόπο οι Μοσχοβίτες να τριγυρίζουν γύρω από τους ξένους τουρίστες σαν τις μύγες γύρω από το μέλι». Όσο για τους επαρχιώτες, το πρόβλημα λύθηκε γόρδεια. Από την περασμένη Τρίτη και μέχρι τις 5 Αυγούστου η είσοδος της Μόσχας είναι γι’ αυτούς απαγορευμένη. Και για να απλοποιηθούν τα πράγματα τα γκισσέ για αεροπορικά και άλλα εισιτήρια είναι κλειστά. Άλλωστε γιατί υπάρχει η τηλεόραση που τόσο ωραία απομονώνει τα ερίφια από τα πρόβατα…
Τα «πρόβατα», οι ξένοι, είναι, ωστόσο, λιγότεροι απ’ ό,τι υπολογίζανε όλοι, προ της Καμπούλ. Περιμένανε 300 χιλ. Άντε να φθάσουν τις εκατό. «Ακόμη καλύτερα, δεν θα τους λείψει τίποτα», λέει ο Βλαντιμίρ Προμίσλωφ, ο δήμαρχος της Μόσχας. Τι να τους λείψει με 600 παραστάσεις μπαλλέτου και όπερας που έχουν προγραμματισθεί, άλλες τόσες τσίρκου και χίλια πεντακόσια κοντσέρτα σε τρεις μόνο εβδομάδες; Μπαλλέτο, με πολύ προσεγμένη μάλιστα τη χορογραφία, και η παραμονή τους στη Μόσχα. Ούτε πολύ καιρό για χάσιμο –και για χάζεμα– ούτε «κενά» στο πρόγραμμα που επιτρέπουν αδιάκριτες ματιές πίσω από την Ολυμπιακή βιτρίνα. Άλλωστε η έρευνα –για να μπουν στο Στάδιο– παίρνει κι αυτή την ώρα της. Για τον φόβο του Μονάχου οι Σοβιετικοί ζήτησαν και πήραν μαθήματα (από ποιους άλλους;) από τις δυτικογερμανικές υπηρεσίες ασφαλείας βέβαια. Μόνο που, όπως λένε, οι Σοβιετικοί είναι γραφειοκράτες. Κι ό,τι τους πουν το κάνουν με το σίγμα και το ωμέγα. Και το ψάξιμο, στην είσοδο του Σταδίου Λένιν, αυτό κι αν τρώει ώρες. Θα δυσανασχετήσουν οι τουρίστες; Όχι όλοι.
«Αυτό είναι κράτος», αναφώνησε τις προάλλες Ιταλός, κομμουνιστής, που του είχαν κάνει τη ζωή πατίνι από ελέγχους. «Όχι σαν και μας όπου όποιος θέλει μπαίνει, κλέβει και σκοτώνει!»
Να μην ανοίξει ρουθούνι. Αυτό είναι το άγχος του τσάρου πασών των Σοβιετικών Δημοκρατιών, Λεονίντ Μπρέζνιεφ. Να μη σκιασθεί η πανσοβιετική αφίσα, που πήρε το πρώτο βραβείο και που τον παριστάνει χαμογελαστό, με φόντο το Ολυμπιακό σήμα. Να κυλήσουν οι μέρες χωρίς πολύ-πολύ Αφγανιστάν («μα σοβαρά πιστεύετε πως υπάρχει ένας –τον αριθμό ένας– δυτικός που είναι αποφασισμένος να πεθάνει για την Καμπούλ;») Κι όσο για τον εξόριστο του Γκόρκι…
«Αν πέντε χιλιάδες σαν και μένα διαμαρτυρόντουσαν στη Μόσχα, ζητώντας την απελευθέρωση του Σαχάρωφ…», δήλωσε λίγο πριν ξεκινήσει για την Ολυμπιάδα 1980 ο Ζοσέ Μαράζο. Ελπίδα της Γαλλίας στα 800 μέτρα (που τα δρασκελίζει σε ένα λεπτό και σάραντα τρία δευτερόλεπτα), ο μαύρος νευρώδης και νευρικός Γαλλο-Μαρτινικέζος δρομέας λέει δυνατά αυτό που θάπρεπε ίσως να οργανώνει πολύ ψιθυριστά. Αν, βέβαια, έβρισκε τις 4.999 υπόλοιπους διαδηλωτές που ονειρεύεται. Και που θα τους άξιζε ένας Αντρέι Σαχάρωφ.
Tης Μαρίας Ρεζάν, Η Καθημερινή, 20 Ιουλίου 1980
Αρχίζει σήμερα στο Λος Άντζελες η 23η Ολυμπιάδα
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 1984 πέρασαν από πολλές περιπέτειες, αποκορύφωμα των οποίων ήταν το «μποϋκοτάζ» που κήρυξαν 14 κομμουνιστικές χώρες. Ανάμεσά τους περιλαμβάνονται οι ΕΣΣΔ, Λ.Δ. Γερμανίας, Ουγγαρία, Τσεχοσλοβακία, Κούβα, Πολωνία, Βουλγαρία, τα κράτη δηλαδή που κατ’ εξοχήν, μαζί με τις ΗΠΑ, την Ομοσπονδιακή Γερμανία, την Ιαπωνία, την Βρεταννία, την Γαλλία, την Ιταλία, την Αυστραλία και την Ρουμανία πρωταγωνιστούν στις μεγάλες αθλητικές διοργανώσεις. Απέχει ακόμα η Λιβύη, που ανακοίνωσε την αποχώρησή της προχθές, ενώ η αποστολή βρισκόταν ήδη στο Λος Άντζελες. Τελικά μετέχουν 139 χώρες με 7.800 αθλητές, περίπου.
Η Ελλάς θα δώσει το παρών με 65 αθλητές και αθλήτριες. Η ακοντίστρια Άννα Βερούλη, ο παλαιστής Χαράλαμπος Χολίδης, ο ιστιοπλόος Τάσος Μπουντούρης και πρωταθλητής της άρσεως βαρών Νίκος Ηλιάδης αποτελούν τις ελληνικές ελπίδες για την κατάκτηση του χρυσού μεταλλίου. Κάποια άλλα μετάλλια μπορούν να έλθουν από την πάλη –κυρίως αυτή–, την άρση βαρών και την ιστιοπλοΐα, ενώ ελπίδες ιδιαιτέρας διακρίσεως έχει η εθνική υδατοσφαιρίσεως. Η Ελλάς θα εκπροσωπηθεί σε 12 αθλήματα, από τα 26 του προγράμματος. […]
Μια διαφορετική «Ολυμπιάδα», οι «Μηδενιστικοί Ολυμπιακοί Αγώνες» ξεκίνησαν την Παρασκευή στο Λος Άντζελες, δύο μέρες πριν από την έναρξη των επίσημων αγώνων. Πρόκειται για πρωτότυπα και παρανοϊκά, πολλές φορές, παιχνίδια όπως το… «δέκαθλο της καλής νοικοκυράς», που περιλαμβάνει αγνωνίσματα όπως το σιδέρωμα βλέποντας τηλεόραση, ξεσκόνισμα μιλώντας στο τηλέφωνο και άλλα.
Παρά τις αρχικές προθέσεις των οργανωτών, η πρώτη ημέρα της «Μηδενιστικής Ολυμπιάδας» έληξε με πολλά προβλήματα. Το πρώτο «αγώνισμα», η κάλυψη μιας αποστάσεως μεταγγίζοντας βενζίνη από το ένα αυτοκίνητο στο άλλο, φάνηκε «αρκετά μπερδεμένη υπόθεση», για τους διαγωνιζόμενους, όπως τόνισαν οι διοργανωτές.
Έτσι, ο ενθουσιασμός μάλλον εγκατέλειψε τους επίδοξους ολυμπιονίκες και ελάχιστοι από όσους είχαν δηλώσει συμμετοχή στα υπόλοιπα αθλήματα εμφανίσθηκαν για να πάρουν μέρος.
Η Καθημερινή, 29 Ιουλίου 1984
Οι Ολυμπιακοί του Χόλλυγουντ
Εχω ακούσει ότι υπάρχουν σε μερικά μπαρ, στην Αμερική, «τζιουκ-μποξ», όπου βάζει κανείς ένα νόμισμα και μπορεί να επιλέξει, αντί για τραγούδι, μερικά λεπτά ησυχία. Δηλαδή, το μηχάνημα παραμένει σιωπηλό για ένα διάστημα και τα αυτιά του κόσμου… ανασαίνουν για λίγο. Θα πλήρωνα πολλά κέρματα για την ευκαιρία να δω την τελετή της ενάρξεως των Ολυμπιακών Αγώνων, σαν άνθρωπος και όχι σαν εγκλωβισμένος δέκτης των πολιτικών απόψεων και ακούσιος ακροατής ασταμάτητων σχολίων, την ώρα που μας παρουσιάζουν ένα ευχάριστο, εντυπωσιακό, μοναδικό ίσως πρόγραμμα, με μουσική και χορό. Ένα μιούζικαλ, έστω. Ήταν ένα κακό πρόγραμμα. Όχι αυτό που μας έδειξε η ελληνική –και εδώ δυσκολεύομαι να μη βάλω εισαγωγικά ή ερωτηματικό– τηλεόραση. Πρώτα πρώτα, γιατί δεν νομίζω ότι νομιμοποιείται κανείς να προϋποθέτει ότι το σύνολο των Ελλήνων τηλεθεατών –που την πληρώνει– κατέχεται από άκρατο αντιαμερικανισμό. Και –ακόμη λιγότερο– να νομίζει ότι όλοι όσοι κάθονται μπροστά στην τηλεόραση είναι έτοιμοι να δεχθούν –την ώρα που θέλουν να διασκεδάσουν– ένα πρόγραμμα «διασώσεως», που θεωρεί αναγκαίο να μας ενημερώσει για τις απόψεις και των δύο πλευρών. Και δεν μπόρεσε απλά να κλείσει κανείς τον ήχο, γιατί το πρόγραμμα είχε μουσική και τραγούδια και ατμόσφαιρα που, άσχετα από την ποιότητά τους, και εμείς, μαζί με τον μισό πληθυσμό της Γης, μπορεί να θέλαμε να ακούσουμε και μπορεί πάρα πολλοί από μας –ακόμη και κομμουνιστές, φαντάζομαι– να μην ήθελαν να ακούσουν εκείνη ακριβώς τη στιγμή, ποιοι Σοβιετικοί δεν πήγαν εκεί, με τα ονόματά τους, τη βιογραφία τους και τη διεύθυνση με το τηλέφωνό τους.
Είναι φανερό ότι οι αγώνες αυτοί όπως γίνονται –και μαζί με το πρόσθετο τεράστιο κόστος της αστυνομεύσεως– κοστίζουν πάρα πολλά χρήματα – δισεκατομμύρια δολλάρια. Ούτε η ομοσπονδιακή κυβέρνηση, ούτε ακόμα η πολιτεία της Καλιφόρνιας ήταν διατεθειμένες να χρηματοδοτήσουν την πόλη του Λος Άντζελες με τα τεράστια ποσά. Τα αντίστοιχα Κοινοβούλια και το Κογκρέσσο δεν θα ενέκριναν ποτέ τέτοιες δαπάνες σε βάρος όλων, για το όφελος –ή έστω την προβολή– ολίγων, όσο και να το ήθελαν ο πρόεδρος ή ο κυβερνήτης. Ο δήμος του Λος Άντζελες είχε, ακριβώς, την ίδια νοοτροπία: γιατί να φορολογήσει όλους τους δημότες για κάτι το οποίο θα ωφελούσε μόνο μια μερίδα επιχειρηματιών; Γι’ αυτό η λύση ήταν να πληρώσουν όσοι είχαν να κερδίσουν από αυτή την υπόθεση – και πριν αρχίσουμε να σκεφτόμαστε ότι οι λέξεις «πώληση» και «κέρδος» βρωμίζουν την κατάσταση. Καλό θα είναι να μην ξεχνάμε κάτι, πάρα πολύ σημαντικό, σοβαρό και ουσιώδες: Πλήρωναν μόνο όσοι ήθελαν και μόνο όσα ήθελαν.
Ποιος πλήρωσε; Τα περισσότερα, το τηλεοπτικό δίκτυο ABC για το δικαίωμα της αναμεταδόσεως. Αμέσως μετά, οι μεγάλες πολυεθνικές, για το δικαίωμα να ονομάσουν τα προϊόντα τους «επίσημα» αναψυκτικά, ρολόγια ή ο,τιδήποτε, και μετά –όπως μας πληροφόρησαν οι ρεπόρτερς μετά βδελυγμίας– διάφοροι «μπίζνεσμεν», που ωφελήθηκαν άμεσα από την εμπορική κίνηση των φιλάθλων, ξενοδόχοι, πωλητές σουβενίρ κλπ. Αλλά, λοιπόν, τι έγιναν οι «σοσιαλιστές» μας; Υπερασπιστές των πορτοφολιών των πολυεθνικών και των «μπίζνεσμεν» του Λος Άντζελες; Τι ήθελαν; Να μαζέψει όλα αυτά τα δισεκατομμύρια ο δήμαρχος του Λος Άντζελες και να τα επιστρέψει στους καπιταλιστές; Ή μήπως βρισκόμαστε ακόμη στην παιδική σοσιαλιστική αφέλεια, που πιστεύει ότι, όταν πληρώνει κάτι το κράτος, δεν κοστίζει τίποτα σε κάνεναν;
Μήπως όμως είναι και η μνήμη μας λίγο… προσανατολισμένη; Πρώτη φορά βλέπουμε «σπόνσορ» και «επίσημα» αναψυκτικά, ρολόγια, αεροπορικές εταιρίες και τέτοια σε Ολυμπιακούς; Μήπως οι Σοβιετικοί χάρισαν τα τηλεοπτικά δικαιώματα των Ολυμπιακών της Μόσχας;
Τώρα στο θέαμα. Μπρεχτ δεν ήτανε. Κοιτάξτε, μέσα στο Χόλλυγουντ είμαστε. Τι περιμέναμε; Τι είδους θέαμα μπορεί να κάνει κανείς για 2,5 δισεκατομμύρια θεατές; Τα «Ξενητεμένα» του Μαρκόπουλου; Ήθελε να δείξει κάτι από το πνεύμα του Ουέστ, του Φαρ-Ουέστ, της Καλιφόρνιας, και μοιραία βγήκε ένα σούπερ-υπερθέαμα του Χόλλυγουντ. Δεν ήταν και χωρίς μήνυμα. Οι μόνοι ένοπλοι στρατιώτες που φάνηκαν είχαν στολές του 1776. Τα τραγούδια μίλαγαν συνεχώς για πανανθρώπινη συναδέλφωση. Οι άνθρωποι που βλέπαμε ήταν μια απόδειξη. Η Καλιφόρνια είναι γεμάτη από ανθρώπους από όλο τον κόσμο, που είχαν καταφέρει να φτάσουν ένα επίπεδο ευημερίας, ελευθερίας και δημοκρατίας.
1980 (AP PHOTO/Perez).
Μας έδειξαν τους πρωτοπόρους (πιονέρους ή σκαπανείς) να φτάνουν με τα σκεπασμένα τους αμάξια. Ακόμη πηγαίνουν και ο πληθυσμός της Καλιφόρνιας αυξάνεται κάθε μέρα εθελοντικά. Κάτι πρέπει να σημαίνει κι αυτό. Και ωραίος πληθυσμός πρέπει να πει κανείς σε γενικές γραμμές. Ένας τόπος που ανατρέφει τόσες όμορφες κοπέλλες, με τέτοια χαμόγελα…
Αγαπητοί ρεπόρτερς, χαμογελάστε λιγάκι. Πρέπει να υπάρχει και μια χαρούμενη, ευχάριστη πλευρά σ’ ένα τέτοιο πανηγύρι. Ξεχάστε για λίγο την κατσούφικη, πικρή ιδεολογία του φθόνου, που αν κρίνει κανείς από τις εκφράσεις σας, θα σας κάνει και κανένα έλκος στο στομάχι. Φάτε ένα χάμπουργκερ. Πιήτε μια κόκα-κόλα. Φορέστε ένα ζευγάρι αθλητικά παπούτσια, «μπλου τζηνς» και ένα απλό μπλουζάκι. Ακούστε λίγη μοντέρνα ελαφρά μουσική. Διασκεδάστε σαν ελεύθεροι, απλοί άνθρωποι. Δισεκατομμύρια άνθρωποι σε όλη τη Γη το κάνουν. Εάν έτσι θέλουν, γιατί όχι;
Tου Τηλέμαχου Μαράτου, Η Καθημερινή, 31 Ιουλίου 1984
