Έχοντας διατελέσει πρόεδρος της Πέμπτης Γαλλικής Δημοκρατίας από το 1959, ο Ντε Γκωλ πρωταγωνίστησε στα ευρωπαϊκά τεκταινόμενα και κυβέρνησε τη Γαλλία κατά τη δύσκολη ψυχροπολεμική εποχή. «Ο γηραιός στρατηγός εις το Μέγαρον των Ηλυσίων είναι ο μεγαλύτερος σήμερον πολιτικός άνδρας της Δύσεως. Και υπό την ιδιότητά του αυτήν καθιστά την Γαλλίαν ένα ειδικόν παράγοντα εις τας διεθνείς σχέσεις. »Μολαταύτα, ούτε αυτός δεν θα ετόλμα να προβλέψη ποια θα είναι τα πολιτικά επακόλουθα της αποχωρήσεώς του», παρατηρεί ο Σουλτσμπέργκερ. Στο ανά χείρας τεύχος περιλαμβάνονται οι αναλύσεις του για τις σχέσεις της Γαλλίας με τις ΗΠΑ, τη Σοβιετική Ένωση, τη Βρετανία, τη Γερμανία, καθώς και εκείνες που αφορούν την πολιτική του Ντε Γκωλ στο εσωτερικό της Γαλλίας. Ο Ντε Γκωλ αντιμετώπισε την έκρηξη του 1968 και παρέμεινε πρόεδρος της Γαλλίας έως τον Απρίλιο του 1969, οπότε και παραιτήθηκε μετά την ήττα του στο δημοψήφισμα που προκήρυξε και με το οποίο πρότεινε μεταρρυθμίσεις στην κυβέρνηση και τη Γερουσία.
O Ντε Γκωλλ μεταξύ ΗΠΑ και Σοβιετικής Ενώσεως
Oστρατηγός Ντε Γκωλλ θα ήτο ευτυχής να ιδή τον πρόεδρον Τζόνσον εάν ούτος επιθυμή να επισκεφθή την Γαλλίαν εντός του 1967, αλλά τούτο δεν σημαίνει ότι ο Ντε Γκωλλ θεωρεί φρόνιμον μίαν συνάντησιν αυτόν τον καιρόν. Το Παρίσι δεν επρότεινε τοιαύτην συνάντησιν, ούτε διεξήχθησαν κυβερνητικαί συνεννοήσεις επί του θέματος.
Έτσι η απόφασις εναπόκειται αποκλειστικώς εις τον Πρόεδρον. Ο κ. Τζόνσον θα ήτο λίαν ευπρόσδεκτος και μάλιστα υπάρχουν υπουργοί του Ντε Γκωλλ που υπογραμμίζουν ότι ο Πρόεδρος, εάν ήρχετο ενταύθα, θα ημπορούσε να είναι ο πρώτος αρχηγός κράτους, ο οποίος θα κατέλυεν εις το Μέγα Τριανόν, εις Βερσαλλίας, το οποίον μετατρέπεται εις ξενώνα επιφανών επισκεπτών. Αλλά είναι φανερόν ότι ο στρατηγός είναι σκεπτικός περί την διπλωματικήν αξίαν μιας κατ’ ιδίαν συναντήσεως, καθ’ ον χρόνον αι απόψεις των Γάλλων και των Αμερικανών αφίστανται τόσον πολύ.
Είτε συνομιλήση είτε όχι με τον Τζόνσον, ο Ντε Γκωλλ φρονεί προφανώς ότι τούτο δεν θα μεταβάλη την ουσίαν των σχέσεων μεταξύ Γαλλίας και ΗΠΑ, αι οποίαι, παρά τας εκδήλους αντιθέσεις, είναι θεμελιωμέναι επί φιλικών αισθημάτων. Δεν δέχεται ότι η Γαλλία είναι, έστω και κατ’ ελάχιστον, «αντιαμερικανική» και αποδίδει την παρούσαν διατάραξιν των αμοιβαίων σχέσεων εις την κολοσσιαίαν δύναμιν των Ην. Πολιτειών.
Όταν ο Ντε Γκωλλ σκέπτεται την Αμερικήν, βλέπει ένα μεγάλον λαόν, μίαν γιγαντιαίαν βιομηχανίαν, οικονομίαν και στρατιωτικήν ισχύν, τα οποία συμποσούνται όλα εις μίαν τεραστίαν πολιτικήν Δύναμιν, την μεγαλυτέραν εις τον κόσμον. Έτσι θεωρεί ως αναπόφευκτον το ότι η Γαλλία, επιθυμούσα την ανεξαρτησίαν της, οφείλει να κάμη παν το δυνατόν ώστε ν’ αποφύγη να τεθή υπό αμερικανικήν κυριαρχίαν ή να ενσωματωθή εις το αμερικανικόν σύστημα. Ουχ ήττον, όμως, τούτο δεν σημαίνει, δι’ αυτόν, ότι η Γαλλία διάκειται εχθρικώς έναντι της Αμερικής. Απλώς η Γαλλία λαμβάνει προφυλακτικά μέτρα ώστε ν’ αποφύγη να εμπλακή εις το σύστημα ενός πανισχύρου φίλου.
Ο στρατηγός φαίνεται να αισθάνεται ότι η Γαλλία οφείλει να επαγρυπνή επί της διαφυλάξεως της «προσωπικότητός» της έναντι και των ΗΠΑ και της Σοβ. Ενώσεως, της οποίας ο πρωθυπουργός ήτο ενταύθα την παρελθούσαν εβδομάδα. Ο Ντε Γκωλλ φαίνεται να παραδέχεται προθύμως ότι χωρίς τας Ην. Πολιτείας –ή με μίαν ολιγώτερον ισχυράν Αμερικήν– η Γαλλία θα ηναγκάζετο να επαγρυπνή πολύ περισσότερον έναντι των Σοβιέτ.
Ο στρατηγός δεν επιθυμεί όπως η Γαλλία «απορροφηθή» υπό της μιας ή της άλλης υπερδυνάμεως. Προφανώς θεωρεί την Γαλλίαν υποχρεωμένην εκ γεωγραφικών και πολιτικών λόγων να ευνοή την ισορροπίαν και ν’ αντιτάσσεται εις πάσαν ενδεχομένην ηγεμονίαν. Δι’ αυτόν, όμως, τούτο δεν θα ημπόδιζε την φιλίαν με τας ΗΠΑ και είναι πεπεισμένος ότι ουδεμία κακή διάθεσις καλλιεργείται εις την Γαλλίαν έναντι της Αμερικής.
Εργαζόμενος προς την κατεύθυνσιν αυτήν της ισορροπίας, ο στρατηγός εχαλάρωσε τους δεσμούς της χώρας του με τον ΝΑΤΟ και αναγνωρίζει ότι υφίσταται συγχρονισμός με την Ρωσίαν επί μεγάλων πολιτικών ζητημάτων, όπως το Βιετνάμ και, από πολλών απόψεων, η Γερμανία. Ωστόσον, ο Ντε Γκωλλ είναι σαφές ότι δεν προβλέπει κανενός είδους διμερή συνθήκην ή πολιτικήν συμφωνίαν με την Ρωσίαν.
Παρά την τυμπανοκρουσίαν, η οποία συνώδευσε την περιοδείαν του Κοσύγκιν ανά την Γαλλίαν, είναι φανερόν ότι ο Ντε Γκωλλ εξακολουθεί να βλέπη την χώραν του ως ουσιωδώς προσανατολισμένην προς Δυσμάς. Δεν έχει καμμίαν απολύτως πρόθεσιν να καταγγείλη την Βορειοατλαντικήν Συνθήκην, όταν θα έχη το νόμιμον προς τούτο δικαίωμα το 1969. Παρ’ όλον ότι ο στρατηγός έχει αποσυρθή από την ενοποιημένην στρατιωτικήν οργάνωσιν του ΝΑΤΟ, προτίθεται να διατηρήση την Γαλλίαν εντός της συμμαχίας.
Υπήρξεν εποχή κατά την οποίαν ο στρατηγός εσκέπτετο ν’ αντικαταστήση το Βορειοατλαντικόν Σύμφωνον διά μιας σειράς διμερών συνθηκών με τας ΗΠΑ, την Βρεταννίαν και την Δυτ. Γερμανίαν. Δεν απέβαλε πλήρως την ιδέαν του αυτήν, αλλά τώρα σκέπτεται αυτήν μόνον διά το απώτερον μέλλον.
για τον Ντε Γκωλ.
Επί του παρόντος είναι φανερόν ότι υπογραμμίζει τας μη στρατιωτικάς πλευράς της εξωτερικής πολιτικής εις την επιδίωξίν του μιας χαλαρώσεως μεταξύ Ανατολής και Δύσεως.
Φαίνεται πεπεισμένος ότι οι Ρώσοι είναι τώρα πολύ ολιγώτερον απειλητικοί, ότι είναι πλέον ειρηνόφιλοι τόσον εις τους λόγους όσον και εις την συμπεριφοράν των δι’ αιτίας τας οποίας γνωρίζουν οι πάντες και αι οποίαι δύνανται να διατυπωθούν διά μιας μόνης λέξεως: Κίνα.
Παρά ταύτα, ο Ντε Γκωλλ αναγνωρίζει απεριφράστως ότι οφείλει κανείς να είναι έτοιμος διά παν ενδεχόμενον και διά τούτο πιστεύει ότι η Ατλαντική Συμμαχία πρέπει να εξακολουθήση υφισταμένη, περιλαμβάνουσα και την Γαλλίαν. Παρά την βελτιωμένην φιλίαν του με την Ρωσίαν παραμένει ένας Δυτικός. Εάν επιβάλλη αλλαγάς εις τον ΝΑΤΟ, αύται αναφέρονται εις το εσωτερικόν της Συμμαχίας. Δεν σκέπτεται καμμίαν δραματικήν αλλαγήν θέσεως.
Αυτό είναι το περίγραμμα μέσα εις το οποίον ο πρόεδρος Τζόνσον θα πρέπει να εξετάση την σκοπιμότητα της επισκέψεώς του εις Γαλλίαν. Δεδομένων των παρουσών διαφορών μεταξύ Ουασιγκτώνος και Παρισίων και εξαιρουμένων της λαμπράς φιλοξενίας του Τριανόν και της εξαιρέτου αβρότητος του Ντε Γκωλλ, αι προοπτικαί τού να επιτευχθή κάτι το θετικόν εκ μιας τοιαύτης επισκέψεως είναι πολύ ισχναί.
Η Καθημερινή, 17 Δεκεμβρίου 1966
Ο στρατηγός Ντε Γκωλλ και η Βρεταννία
Ηνέα προσπάθεια την οποίαν καταβάλλει ο Χάρολδ Ουίλσων διά την ένταξιν της Βρεταννίας εις την Ευρωπαϊκήν Κοινήν Αγοράν έχει τας ιδίας περίπου πιθανότητας επιτυχίας όσας είχε και η προσπάθεια του προκατόχου και συνωνύμου του Χάρολδ Μακμίλλαν. Ο Ντε Γκωλλ απέρριψε την σχετικήν πρότασιν το 1963 και δεν υπάρχει κανείς λόγος να πιστεύσωμεν ότι δεν θα απορρίψη και την πρόσφατον, εάν και εφ’ όσον θα του παρουσιασθή η σχετική ευκαιρία.
Είναι προφανές ότι ο Ντε Γκωλλ εξακολουθεί να μη θεωρή την Βρεταννίαν αρκετά «Ευρωπαίαν» κατά την ιδικήν του σημασίαν του όρου αυτού, και συνεπώς δεν πιστεύει ότι είναι «ώριμος» διά να ενταχθή εις την Κοινήν Αγοράν. Φαίνεται να πιστεύη ότι τόσον από οικονομικής, όπως και από δημοσιονομικής και στρατηγικής πλευράς, υφίστανται ζωτικής σημασίας διαφοραί μεταξύ των χωρών της ευρωπαϊκής ηπείρου και της κυριωτέρας εκ των παρακτίων νήσων της, διαφοραί που δεν ήρχισαν ακόμη, και πιθανώς δεν θα κατορθωθή ποτέ να γεφυρωθούν. Ούτω, επί παραδείγματι, και παρά τας προσπαθείας του Ουίλσων να «σφίξη την ζώνην» των συμπατριωτών του, ο Ντε Γκωλλ δεν φαίνεται να πιστεύη ότι η οικονομική κατάστασις της Βρεταννίας είναι εις το αυτό επίπεδον με της Γαλλίας, της Δυτικής Γερμανίας, ακόμη και της Ιταλίας.
των Ηλυσίων. Μαζί τους από αριστερά, η Μαίρυ Στιούαρτ, βαρώνη Στιούαρτ του Άλβετσερτς, Μάικλ Στιούαρτ, υπουργός Εξωτερικών της Βρετανίας, Ζορζ Πομπιντού, πρωθυπουργός της Γαλλίας, Μαίρυ Ουίλσον, βαρώνη Ουίλσον του Ριβό, και Κλωντ-Ζακλίν Πομπιντού (AP Photo).
Η Γαλλία δεν είναι παρά μία μόνον από τας εξ ευρωπαϊκάς χώρας που είναι μέλη της Κοινής Αγοράς. Μολαταύτα απέδειξεν ήδη ότι είναι εις θέσιν να προβάλλη αποτελεσματικόν βέτο, ημπορεί να υπερισχύση των συνεταίρων της, όσον και αν οι τελευταίοι αυτοί είναι διατεθειμένοι να δεχθούν την Μεγ. Βρεταννίαν εις τους κόλπους της Οργανώσεώς των.
Είναι προφανές ότι ο στρατηγός Ντε Γκωλλ έχει την γνώμην ότι η Γαλλία, η Δυτ. Γερμανία και η Ιταλία έχουν αναλόγους οικονομικάς συνθήκας αι οποίαι συμπληρώνουν αλλήλας, τόσον από βιομηχανικής όσον και από γεωργικής πλευράς. Και η Βρεταννία δεν θα ήτο δυνατόν να ενταχθή ευκόλως εις την διάρθρωσιν αυτήν. Θα ανεγνώριζεν ότι οι Γερμανοί υπερτερούν της Γαλλίας εις εμπορικάς ανταλλαγάς, αλλ’ υστερούν σημαντικώς και εις την αγροτικήν παραγωγήν. Οι Ιταλοί πάλιν έχουν ένα διαφορετικόν ισοζύγιον μεταξύ βιομηχανίας, γεωργίας και εμπορίου. Εν τούτοις πιστεύει ότι και αι τρεις έχουν μίαν σημαντικήν «οικονομικήν πραγματικότητα».
Ο Ντε Γκωλλ φαίνεται να είναι πεπεισμένος ότι τα πράγματα είναι διαφορετικά διά την Βρεττανίαν, και ότι σήμερον υφίσταται ένα πραγματικόν ρήγμα. Η διάκρισις την οποίαν κάμνει εν προκειμένω ο Ντε Γκωλλ θα ημπορούσε ίσως να συνοψισθή εις το ότι διά τον Ντε Γκωλλ η Βρεταννία θεωρεί εαυτήν ακόμη μίαν «παγκόσμιον» μάλλον παρά μίαν ευρωπαϊκήν Δύναμιν, και, πλην της πολιτικής, τούτο δημιουργεί μίαν κατάστασιν όπου η κυριωτέρα οικονομική λειτουργία της Βρεταννίας συνίσταται εις την μεταβίβασιν εμπορευμάτων, την ναυτιλίαν και τας τραπεζικάς εργασίας.
Κατά την άποψιν του Ντε Γκωλλ, είναι ενδεχόμενον ο ρόλος αυτός της Βρεταννίας να μεταβληθή, ο ίδιος όμως δεν βλέπει τους Άγγλους ως επιδεκτικούς μεταβολής. Ενώ προφανώς αντιλαμβάνεται το πρόβλημα που θέτει η κληρονομιά των Βρεταννών ως προς τας παγκοσμίους υποχρεώσεις και ευθύνας των, διαβλέπει όμως ότι και αυτό το εναπομείναν εκ της κληρονομίας των αυτής βάρος είναι υπερβολικόν διά τους ώμους των. Συνεπώς ο στρατηγός κατανοεί σαφώς ότι η Βρεταννία επιζητεί να ενταχθή εις την Κοινήν Αγοράν διά να βελτιώση την οικονομικήν κατάστασίν της.
Επίσης, εξακολουθεί να θεωρή την Βρεταννίαν ως υπερβολικά εξαρτωμένην οικονομικώς από τας Ηνωμ. Πολιτείας. Κατά την θεωρίαν του Ντε Γκωλλ, η Ευρώπη πρέπει να είναι ένας ισχυρός «συνεταίρος» των Ηνωμ. Πολιτειών όπως την ωραματίσθη ο μακαρίτης πρόεδρος Κέννεντυ, όμως ένας αληθής συνεταίρος πρέπει να είναι ανεξάρτητος και ομότιμος. Είναι προφανές ότι, διά τον Ντε Γκωλλ, η Βρεταννία υστερεί εις το κεφάλαιον τούτο. Η εξάρτησίς της από την μακρινήν Αμερικήν συμβολίζεται από την λίραν στερλίναν, η οποία είναι προσδεδεμένη εις το δολλάριον, αντί να είναι προς το νόμισμα των κυριωτέρων μελών της Κοινής Αγοράς. Επίσης το ισοζύγιον πληρωμών της Βρεταννίας εξακολουθεί να είναι ελλειμματικόν.
Όπως βλέπει την κατάστασιν ο Ντε Γκωλλ, φαίνεται ότι η Βρεταννία εξακολουθεί να παραμένη υπερβολικώς συνδεδεμένη με την Αμερικήν και με την Κοινοπολιτείαν, διά να δυνηθή να θεωρηθή ως «ευρωπαϊκή» χώρα. Παρέχει προτεραιότητα εις τας αγοράς της από τον Καναδάν, διά τον σίτον, την Νέαν Ζηλανδίαν διά τα σφάγια και την Αυστραλίαν διά το έριον. Και ο στρατηγός διερωτάται εάν η Βρεταννία θα έστεργε ποτέ να μετατρέψη εις σημαντικόν βαθμόν όλο αυτό το πολύπλοκον μη ευρωπαϊκόν δίκτυον συναλλαγών της.
Ο δεύτερος Χάρολδ, ο Ουίλσων, δεν διαθέτει πλέον το «καλό χαρτί» που διέθετε –αλλ’ εγκατέλειψε– ο πρώτος Χάρολδ, ο Μακ Μίλλαν. Το 1962, όταν ο Μακ Μίλλαν διεπραγματεύετο απ’ ευθείας με τον Ντε Γκωλλ εγίνετο αμυδρός λόγος περί γαλλοβρεταννικής συνεργασίας διά την σύμπηξιν μιας κοινής πυρηνικής δυνάμεως. Αι σχετικαί προθέσεις όμως εξηφανίσθησαν όταν τον Δεκέμβριον του ιδίου εκείνου έτους ο Μακ Μίλλαν συνηντήθη με τον πρόεδρον Κέννεντυ εις το Νασσάου και συνήψαν μίαν διμερή συμφωνίαν διά την από κοινού με τας Ηνωμ. Πολιτείας κατασκευήν πυραύλων τύπου «Πολάρις».
Έχω την γνώμην ότι ο Ντε Γκωλλ δεν ενδιαφέρεται πλέον διά την συνεργασίαν με τους Βρεταννούς επί του πυρηνικού πεδίου. Έχει φαίνεται την γνώμην ότι είναι πλέον πάρα πολύ αργά να γίνεται σκέψις περί αυτής σήμερον, διότι πάρα πολλά συνέβησαν από της συμφωνίας του Νασσάου. Η Γαλλία συνέχισε την κατασκευήν των ιδικών της πυρηνικών όπλων, και δεν ενδιαφέρεται πλέον διά μίαν ενδεχομένην πυρηνικήν συνεργασίαν με την Βρεταννίαν. Επί πλέον, η φιλικωτέρα στάσις της Ρωσίας κάμνει τον Ντε Γκωλλ να πιστεύη ότι επείγει ολιγώτερον η διάρθρωσις εκτεταμένων και αποτελεσματικών συστημάτων αμύνης. Φυσικά, εν περιπτώσει μιας αιφνιδιαστικής επιθέσεως της Ρωσίας, η Γαλλία θα παραμείνη σύμμαχος τόσον της Βρεταννίας όσον και των Ηνωμ. Πολιτειών· αλλά τούτο είναι θέμα χωριστόν, που δεν έχει σχέσιν με την Κοινήν Αγοράν.
Επί του τελευταίου τούτου πρωταρχικής σημασίας θέματος, το οποίον προσεχώς θα απασχολήση τόσον την Βρεταννίαν όσον και την λοιπήν Ευρώπην, είναι προφανές ότι ο Ντε Γκωλλ δεν παρέχει σημείον ότι μεταβάλλει βασικώς την χαραχθείσαν πολιτικήν ούτε πιστεύει ότι θα μεταβάλουν την ιδικήν των οι Βρεταννοί.
Η Καθημερινή, 21 Δεκεμβρίου 1966
Ο στρατηγός Ντε Γκωλλ και η Γερμανία
Tο χαρακτηριστικόν στοιχείον σχετικώς με την ανανέωσιν της γαλλογερμανικής φιλίας είναι ότι αύτη βασίζεται αποκλειστικώς επί των όρων που έθεσεν ο ίδιος ο στρατηγός Ντε Γκωλλ και στηρίζεται επί των ρεαλιστικών και σκληρών συνθηκών των υφισταμένων δυνατοτήτων. Η άποψις αυτή ελαχίστας πιθανότητας διαβλέπει διά την επίτευξιν της ενοποιήσεως της Γερμανίας κατά το δυνάμενον να προβλεφθή μέλλον.
Μολαταύτα, η Κυβέρνησις Κίζινγκερ κινείται προς αποδοχήν των όρων που θέτει ο Ντε Γκωλλ σχετικώς με την προς Ανατολάς συνοριακήν γραμμήν της Γερμανίας, την γραμμήν Όντερ-Νάισσε, καθώς και εις την άρνησιν παροχής εις την Γερμανίαν οιασδήποτε μορφής πυρηνικού οπλισμού, τουλάχιστον εφ’ όσον συνεχίζεται ο διχασμός της χώρας. Τίθεται συνεπώς το ζήτημα: Ευνοεί πράγματι ο Ντε Γκωλλ την ενοποίησιν της Γερμανίας; Και εάν ναι, πότε και πώς;
Είναι προφανές ότι ο Ντε Γκωλλ δεν θεωρεί δυνατήν, επί του παρόντος τουλάχιστον, οιανδήποτε μορφήν πολιτικής ενοποιήσεως της Γερμανίας. Κατά την άποψίν του, οι Γερμανοί αποτελούν φυσικά ένα ενιαίον έθνος, ένα λαόν, ένθεν και ένθεν του «Τείχους του Αίσχους» του Βερολίνου, ή εκείνου που απεκλήθη «σιδηρούν παραπέτασμα». Το γεγονός όμως αυτό, και μόνον, δεν αρκεί διά να αποτελεσθή ένα ενιαίον γερμανικόν κράτος. Ο στρατηγός ανέκαθεν εξετάζει την Ιστορίαν υπό μακροτάτην προοπτικήν, και αντιλαμβάνεται ότι η πολιτική ενότης σπανίως διεδραμάτισε ρόλον κατά το παρελθόν της Γερμανίας.
Παραδέχεται ότι οι αυτοκράτορες Γουλιέλμος 1ος και Γουλιέλμος 2ος επέτυχαν να εγκαθιδρύσουν μιαν ηνωμένην Γερμανίαν, και ο Χίτλερ την επανεγκαθίδρυσε, τούτο όμως δεν σημαίνει –κατά την θεωρίαν του Ντε Γκωλλ– ότι η γερμανική ενότης αποτελεί πολιτικήν ανάγκην. Εκείνος ενθυμείται ότι επί μακρούς αιώνας η Γερμανία απετελείτο μεν από ένα λαόν, ο οποίος όμως ήτο κατατετμημένος εις πολλά κρατίδια και κράτη. Αυτή είναι και η κατάστασις της χώρας σήμερον.
(AP Photo/British Official Photo).
Φυσικά, ο Ντε Γκωλλ αναγνωρίζει ότι υφίσταται ένα ενιαίον γερμανικόν έθνος έστω και αν τούτο είναι, από πολιτικής απόψεως, διχασμένον, με τας δύο περιοχάς του κυβερνωμένας αντιστοίχως από τας Κυβερνήσεις της Βόννης και του Πάνκωβ. Διά τον Ντε Γκωλλ όμως αυτός ο διχασμός δεν συνεπάγεται και τον διχασμόν του γερμανικού λαού, ούτε παρεμποδίζει την ενότητά του ως γερμανικού λαού – παρά την συνεχιζομένην ύπαρξιν δύο γερμανικών κρατών.
Ο στρατηγός δεν φαίνεται έτοιμος να προείπη τι θα συμβή τελικώς συνεπεία της περιπλόκου αυτής καταστάσεως. Φαίνεται να πιστεύη ότι, όταν βαθμηδόν θα έχει μειωθή η εν Ευρώπη έντασις, θα επέλθη και η προσέγγισις μεταξύ των δύο γερμανικών κρατών εντός της σχηματισθησομένης Ευρώπης – μια προσέγγισις εις τας οικονομικάς, μορφωτικάς, τουριστικάς και εμπορικάς υποθέσεις.
Ο Ντε Γκωλλ δεν επιδεικνύει πρόθεσιν να ατενίση πέραν από τον περιωρισμένον αυτόν ορίζοντα. Βλέπει τα δύο γερμανικά κράτη να πλησιάζουν προς άλληλα, αλλά κατά πάσαν πιθανότητα ευρίσκει δύσκολον να προβλέψη πού τούτο είναι πεπρωμένον να οδηγήση. Φαίνεται να πιστεύη ότι η τάσις αυτή της προσεγγίσεως θα φέρη τελικώς μιαν μορφήν ομοσπονδίας μεταξύ των «δύο Γερμανιών» – ή ίσως, βραδύτερον, μίαν πραγματικήν ενοποίησιν. Κατά βάσιν όμως, ίσως να διερωτάται: Τι θα απετέλουν όλα αυτά;
Κατά την άποψιν του Ντε Γκωλλ, οι Γερμανοί, οτιδήποτε και αν συμβή θα εξακολουθούν να ζουν εις την ιδίαν εθνικήν κοινότητα, αδιάφορον αν αύτη είναι πολιτικώς διχασμένη, ομοσπονδιακή ή τελικώς ενιαία. Δεν λησμονεί ότι και αυτή η Δυτική Γερμανία είναι σήμερον διηρημένη εις διάφορα «κράτη» ή «πολιτείας», που διαθέτουν σημαντικόν ποσοστόν αυτονομίας. Διά τον Ντε Γκωλλ τούτο σημαίνει ότι η γερμανική κοινότης ημπορεί κάλλιστα να υπάρχη, χωρίς πολιτικήν ενοποίησιν υπό ένα κεντρικόν καθεστώς.
Διά τον Ντε Γκωλλ οιαδήποτε πρόοδος σημειωθή από την υφισταμένην σήμερον πραγματικότητα των «δύο Γερμανιών ενός γερμανικού λαού» φαίνεται να εξαρτάται από την βαθμιαίαν εξέλιξιν της Ευρώπης και από την έγκρισιν των Σοβιετικών διά την εξέλιξιν αυτήν. Είναι προφανές ότι ο στρατηγός θεωρεί ως προϋπόθεσιν ότι είναι αδύνατος οιαδήποτε μεταβολή εις την Γερμανίαν άνευ της σοβιετικής εγκρίσεως.
Συνεπώς, η στάσις του ημπορεί να χαρακτηρισθή ως «στάσις αναμονής». Είναι προφανές ότι είναι διατεθειμένος να ίδη το θέμα να «ωριμάζη» χωρίς να ενδιαφέρεται διά τον παράγοντα χρόνον. Πρώτον πρέπει να επέλθη χαλάρωσις εις την Ευρώπην, και εν συνεχεία να επιτραπή εις τον γερμανικόν λαόν να αναζητήση την ενοποίησίν του εντός του πλαισίου της χαλαρώσεως αυτής.
Η ευρεία αυτή πολιτική έχει και τους δύο «κωδικέλλους» τους οποίους ανεφέραμεν: Να γίνη σεβαστή η συνοριακή γραμμή Όντερ-Νάισσε και να παραιτηθή η Βόννης της κατοχής πυρηνικών όπλων, – τουλάχιστον εφ’ όσον συνεχίζεται η πολιτική διαίρεσις της χώρας. Η Μόσχα, εξ άλλου, ασφαλώς δεν πρόκειται να εφοδιάση την Κυβέρνησιν του Πάνκωβ με πυρηνικά όπλα.
Θα έλεγε κανείς ότι ο Ντε Γκωλλ δεν βιάζεται να ίδη επερχομένην μιαν πολιτικήν μεταβολήν εις την Γερμανίαν, και είναι απίθανον ότι ατενίζει προς ένα σκοπόν ο οποίος να αφίστατι από μιαν μορφήν ομοσπονδίας μεταξύ των δύο γερμανικών κρατών. Και αυτοί οι Γερμανοί φαίνονται ολονέν περισσότερον διατεθειμένοι να αποδεχθούν την άποψιν αυτήν.
Οι κυριώτεροι «ντεγκωλλικοί» της Βόννης παραδέχονται απροκαλύπτως ότι σήμερον η Μόσχα δεν είναι διατεθειμένη να επιτρέψη την ενοποίησιν των δύο Γερμανιών υφ’ οιασδήποτε συνθήκας. Οι ίδιοι αυτοί «ντεγκωλλικοί» είναι πρόθυμοι να αναζωπυρήσουν την φιλίαν της Γερμανίας με την Γαλλίαν.
Παρ’ ότι ο Ντε Γκωλλ ουδέποτε ηυνόησε ή υπέθαλψε γερμανικάς ψευδαισθήσεις, φαίνεται ότι ανακτά την συμπάθειαν των Γερμανών.
Η Καθημερινή, 22 Δεκεμβρίου 1966
Ο στρατηγός Ντε Γκωλλ και η Γαλλία
Oυάσιγκτων, Δεκέμβριος. Είναι προφανές ότι ο στρατηγός Ντε Γκωλλ θεωρεί ότι το σημαντικώτερον έργον που πρέπει να επωμισθή –μετά την τροποποίησιν του Συντάγματος, την υπαγωγήν του στρατού υπό πολιτικόν έλεγχον, την λύσιν των σοβαρωτέρων αποικιακών προβλημάτων και την αναπροσαρμογήν της γαλλικής εξωτερικής πολιτικής– είναι να απαλλάξη την Γαλλίαν από την αγροτικήν ουσιαστικώς οικονομίαν της και να την επιβάλη εις μιαν σύγχρονον τεχνολογικήν κοινωνίαν.
Φαίνεται να αντιλαμβάνεται ότι τούτο είναι δύσκολον αλλά συγχρόνως και το σημαντικώτερον. Κατά το παρελθόν ο εκβιομηχανισμός δεν υπήρξεν η κυρία προσπάθεια της Γαλλίας, ενώ διά τον Ντε Γκωλλ προέχει να επιτευχθή, ακριβώς αυτός, εφ’ όσον η εποχή μας είναι κατ’ εξοχήν εποχή βιομηχανική. Ομολογεί ότι αι πρόοδοι προς την κατεύθυνσιν αυτήν είναι ανεπαρκείς. Είναι προφανές ότι ο στρατηγός πιστεύει ότι η νεολαία της Γαλλίας επιμένει ειδικώς εις το θέμα της προόδου.
Ο Ντε Γκωλλ δεν πιστεύει ότι η τοιαύτη τάσις θα βλάψη την κοινωνικήν διάρθρωσιν της Γαλλίας, δεδομένου ότι αύτη είναι χώρα της οποίας αι κοινωνικαί και οικονομικαί συνθήκαι δεν προσφέρονται ευκόλως προς κινήσεις των άκρων. Και μόνον το γεγονός ότι η Γαλλία στερείται πολλών πρώτων υλών και δεν είναι πολύ πυκνοκατωκημένη, περιορίζει, κατά την άποψίν του, τας πιθανότητας μιας υπερτροφίας αναπτύξεως της βιομηχανίας. Πιθανώς ο στρατηγός θεωρεί οιανδήποτε προς την κατεύθυνσιν αυτήν πρόοδον ως στέφουσαν τας επιτεύξεις με τας οποίας οι Γάλλοι ταυτίζουν το όνομά του. Δεν καθορίζει ούτε την επιτυχίαν ούτε την αποτυχίαν καθ’ οιονδήποτε άκαμπτον τρόπον, εφ’ όσον θεωρεί την ζωήν ως αγώνα συνεπαγόμενον αντιστοίχους επιτυχίας και αποτυχίας εις κάθε φάσιν της.
Είναι προφανές ότι ο στρατηγός θεωρεί ως προσωπικήν του επιτυχίαν την άνοδον της Γαλλίας από το «ναδίρ» του 1940 εις την σημερινήν θέσιν της, επιτυχίαν εις την οποίαν ο ίδιος αναγνωρίζει μετριοφρόνως ότι «συνετέλεσεν». Είναι όμως απίθανον να ισχυρίζεται ότι γνωρίζει πού μέλλει να οδηγήση την χώραν η επιτυχία του αυτή εις το μέλλον. Η Ιστορία μόνη κρίνει την τελικήν αξίαν των γεγονότων. Το μέγα ερώτημα που θέτουν εις εαυτούς οι Γάλλοι είναι εάν ο πρόεδρος Ντε Γκωλλ θα διανύση ολόκληρον την προεδρικήν του θητείαν. Ο στρατηγός είναι σήμερον 76 ετών, και θα έχη συμπληρώσει τα 82 έτη εις το τέλος της θητείας του. Παρ’ ότι προέρχεται από οικογένειαν μακροβίων –οι εξ άμεσοι πρόγονοί του απέθαναν εις ηλικίαν κατά μέσον όρον 80 ετών– είναι πάντως σαφές ότι ο στρατηγός αντιμετωπίζει το πρόβλημα μιας απροόπτου διακοπής της ηγεσίας του.
Όπως φαίνεται, ο στρατηγός δεν έχει σκοπόν να αποσυρθή εις προκαθωρισμένην ημερομηνίαν και δυσκολεύεται να διατυπώση προβλέψεις εν προκειμένω. Απλώς παραδέχεται ότι τα γεγονότα ή η εξέλιξις της καταστάσεως –αόριστοι προσδιορισμοί– ενδέχεται να τον κάμουν να συντομεύση την θητείαν του. Ουδόλως σκέπτεται όμως να προσθέση ένα τέταρτον τόμον εις τα Απομνημονεύματά του. Έχει την πεποίθησιν ότι η πολύπλοκος πολεμική περίοδος έχρηζε «πλήρους διαλευκάνσεως». Δεν φαίνεται να νομίζη ότι τούτο επιβάλλεται και διά την μεταπολεμικήν εποχήν, πιθανόν διότι γνωρίζει ότι τα ιστορικά στοιχεία είναι ήδη πληρέστερα.
ο υπουργός Εξωτερικών Μορίς Κουβ ντε Μυρβίλ κατά τη διάρκεια συνομιλιών για την Ευρωπαϊκή Κοινή Αγορά στη Ρώμη (AP Photo).
Το ζήτημα που προκαλεί το ζωηρόν ενδιαφέρον των Γάλλων είναι ποιος θα διαδεχθή τον στρατηγόν Ντε Γκωλλ. Επί του παρόντος τας μεγαλυτέρας πιθανότητας τας συγκεντρώνει ο πρωθυπουργός Πομπιντού. Ο ίδιος ο στρατηγός τηρεί εν προκειμένω απόλυτον σιγήν. Εις ουδένα θέλει να εμπιστευθή εάν ευνοή ή όχι οιονδήποτε επίδοξον δελφίνον, αφήνων να υπονοηθή ότι εάν τούτο εγίνετο γνωστόν, δεν θα είχεν άλλο αποτέλεσμα παρά να παραβλάψη τας δυνατότητας του πολιτικού του διαδόχου. Είναι βέβαιον ότι ο στρατηγός Ντε Γκωλλ θέλει να εξασφαλισθή ότι ο αναπληρωτής του αρχηγού του κράτους δεν πρόκειται να είναι ο παλαιός του αντίπαλος Γκαστόν ντε Μοννερβίλ, πρόεδρος της Γερουσίας. Φαίνεται όμως ότι έχει εγκαταλείψει κάθε σκέψιν να ζητήση μιαν τροποποίησιν του Συντάγματος επιτρέπουσαν τον διορισμόν αντιπροέδρου, κατά το αμερικανικόν πρότυπον.
Ο Ντε Γκωλλ έχει ίσως την γνώμην ότι ένας αντιπρόεδρος εις την Γαλλίαν θα εδημιούργει μίαν παράδοξον κατάστασιν, περίπλοκον και μάλλον άσκοπον. Εις τας Ηνωμ. Πολιτείας ο αντιπρόεδρος αντικαθιστά εν περιπτώσει ανάγκης τον πρόεδρον, αλλ’ ο αρχηγός του κράτους εις την Αμερικήν, είναι συγχρόνως, και ο πρωθυπουργός. Εις την Γαλλίαν, όπου υπάρχει πρωθυπουργός, ο Ντε Γκωλλ πιστεύει ότι θα είναι άσκοπον να δημιουργηθή το αξίωμα του αντιπροέδρου.
(AP Photo).
Φαίνεται πιθανόν ότι ο Ντε Γκωλλ θα επροτιμούσε να αναλάβη ο Πομπιντού την προσωρινήν διαδοχήν του εν περιπτώσει ανάγκης, δεν ημπορεί όμως κανείς να προβλέψη ότι ο πρωθυπουργός θα εξελέγετο εν συνεχεία αρχηγός του κράτους. Βεβαίως, τίποτε δεν αποκλείει τον πρωθυπουργόν από το προεδρικόν αξίωμα.
Όπως ελέχθη ανωτέρω, ο Ντε Γκωλλ πλησιάζει προς το τέρμα της αξιοσημειώτου σταδιοδρομίας του με την προσοχήν κυρίως εστραμμένην προς τας οικονομικάς μεταρρυθμίσεις εν Γαλλία, πράγμα που φαίνεται από την ανυπομονησίαν του να τας ίδη εφαρμοζομένας κατόπιν της βασικής μεταβολής του υφισταμένου σήμερον συστήματος. Όμως δεν φαίνεται ούτε αρκετά κενόδοξος ούτε ίσως και ανόητος ώστε να πιστεύση ότι ημπορεί να προτείνη εις τον γαλλικόν λαόν ποιον θα επεθύμει τελικώς να εκλέξη ως αρχηγόν του κράτους.
Εάν η μοίρα τον απομακρύνη αιφνιδίως, θα επακολουθήση ασφαλώς μια σύντομος εκλογή διά τον διάδοχόν του. Εκτός της επιθυμίας του να επιβάλη εις τον διάδοχόν του μακροπνόους πολιτικάς κατευθύνσεις, διά να συνεχίση τον «ντεγκωλλισμόν χωρίς τον Ντε Γκωλλ», ο στρατηγός δεν πιστεύει ότι ημπορεί να επιβάλη και ο ίδιος τον διάδοχόν του.
Η Καθημερινή, 27 Δεκεμβρίου 1966
Ο Ντε Γκωλλ απηρνήθη τον Καρτέσιον
Παρίσιοι, Δεκέμβριος. Όταν ο Μέγας Ναπολέων έλεγεν ότι «η πολιτική μιας χώρας υπαγορεύεται από την γεωγραφικήν της θέσιν» ωμίλει περί μιας Γαλλίας διαφορετικής εκείνης του στρατηγού Ντε Γκωλλ. Η Γαλλία του Ναπολέοντος κατελάμβανε φυσικά επί του χάρτου την ιδίαν με την σημερινήν θέσιν, περιελάμβανε όμως μιαν σχετικώς μεγαλυτέραν αναλογίαν πληθυσμού και ένα επαναστατικόν «μένος» που την καθίστων μιαν «υπερδύναμιν» της εποχής της.
Η ντεγκωλλική Γαλλία έχει καταδικασθή από την Ιστορίαν εις ένα μικρότερον ρόλον. Η γεωγραφική θέσις της Γαλλίας, εντός του πλαισίου του σημερινού κόσμου και του σημερινού Σύμπαντος, υπαγορεύει μιαν πολιτικήν που ευνοεί την ισορροπίαν. Εν τούτοις, προκειμένου περί αποφάσεων επί κεφαλαιωδών ζητημάτων, τούτο θα εφαίνετο να ενθαρρύνη την εφαρμογήν μιας πολιτικής η οποία, τελικώς, θα πρέπει να παραμένη εις την ουσίαν δυτική διότι εις την Δύσιν ανήκει η Γαλλία.
Ακόμη και όταν ο Ντε Γκωλλ πειραματίζεται με νέας επαφάς μετά της Σοβ. Ενώσεως και των Ανατολικών χωρών, πράττει τούτο ως Δυτικός. Παρά την απέχθειάν του προς τον οργανισμόν του ΝΑΤΟ τον οποίον θέλει να εγκαταλείψη, είμαι πεπεισμένος ότι θέλει να παραμείνη η χώρα του μέλος της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας, ή εάν διαβλέψη ποτέ ένα διάδοχος σύμφωνον, τούτο θα προσλάβη την μορφήν διμερών συμφωνιών με τα κυριώτερα κράτη της Δύσεως.
Ο Ντε Γκωλλ φαίνεται να προσπαθή να διαμορφώση διά την Γαλλίαν μιαν πολύπλοκον εκδοχήν της πολιτικής της βασιζομένης επί της ισορροπίας των δυνάμεων, ομοίαν με εκείνην που εχρησιμοποίησε πρώτον το Παπικόν Κράτος και εν συνεχεία η Αγγλία. Όπως βλέπω το πράγμα, η Γαλλία θα επεθύμει, διά μιας σειράς ομοκέντρων κύκλων, να επιτύχη εν πρώτοις κεφαλαιώδη επιρροήν εις την Δυτικήν Ευρώπην, και εν συνεχεία να καταστήση την Δυτικήν Ευρώπην ηγέτιδα ενός ευρωπαϊκού συνασπισμού μετά της Βρεταννίας και της Ρωσίας. Τελικώς ο συνασπισμός αυτός θα εξειλίσσετο εις ένα κύριον εν καιρώ ειρήνης παράγοντα διά τας παγκοσμίους υποθέσεις. Μολαταύτα εάν η επιρροή του συντριβή συνεπεία πολέμου, πιστεύω ότι θα συνετάσσετο με την Δύσιν.
Ο γράφων πιστεύει απίθανον ότι μια τόσον πολύπλοκος διευθέτησις θα ημπορούσε να διαρκέση, φαίνεται όμως ότι η συγκρότησίς της αποτελεί αυτήν την βάσιν της πολιτικής του Ντε Γκωλλ. Αύτη, εξεταζομένη με καρτεσιανήν λογικήν, παρουσιάζει αναμφισβητήτους ασυνεπείας. Ο Ντε Γκωλλ παραδέχεται ότι οι Γερμανοί αποτελούν ένα ενιαίον λαόν, ένα έθνος. Το γεγονός αυτό όμως δεν συνεπάγεται ότι ο λαός θα είναι και πολιτικώς ηνωμένος εις εν ενιαίον κράτος. Θεωρεί επίσης τους Βιετναμέζους ως ένα ενιαίον λαόν, –πράγμα ολιγώτερον αληθές παρά εις την περίπτωσιν των Γερμανών– και πιστεύει ότι τούτο επιβάλλει την ενοποίησίν των εις ένα κράτος.
Επίσης, ενώ οραματίζεται μιαν «Ευρώπην» με ουσιαστικήν οικονομικήν και πολιτικήν ισχύν, ο στρατηγός φέρεται διστάζων να την ενοποιήση, ή να ενισχύση την δύναμίν της προσθέτων εις αυτήν την δραστηριότητα και τον πληθυσμόν της Βρεταννίας. Ο δισταγμός του αυτός κατά πάσαν πιθανότητα καταλήγει εις δύο τινά: την επιθυμίαν να αποφύγη την εκ μέρους του Λονδίνου διεκδίκησιν της ηγεσίας της «Ευρώπης» αυτής και τον φόβον μήπως η Βρεταννία, που είναι τόσον στενώς συνδεδεμένη με τας Ηνωμ. Πολιτείας, χρησιμοποιήθη υπό των τελευταίων αυτών ως είδος δουρείου ίππου διά την κατάκτησιν της ηγεσίας της ενοποιημένης Ευρώπης.
Ο Ντε Γκωλλ δεν θεωρεί την Γαλλίαν και τον εαυτόν του ευρισκόμενον εναντίον της Αμερικής παρ’ ότι αι έναντι των Ηνωμ. Πολιτειών δημόσιαι εκδηλώσεις του δεν υπήρξαν ιδιαιτέρως φιλόφρονες. Πιστεύει όμως ότι η Γαλλία και γενικώτερον η Ευρώπη, πρέπει να αποφύγουν να «καταπωθούν» διά της κηδεμονίας υπό της μιας ή της άλλης εκ των γειτονικών των μεγάλων παρατάξεων – των Ηνωμ. Πολιτειών ή της Σοβ. Ενώσεως.
Πιθανόν να οραματίζεται μιαν ημέραν κατά την οποίαν η «Ευρώπη» θα δυνηθή να ενεργήση ανεξαρτήτως και να χρησιμεύση ως μεσάζων μεταξύ των δύο μεγάλων παρατάξεων, ενώ συγχρόνως θα διατηρή προστατευτικούς δεσμούς με την μεγάλην υπερατλαντικήν «θυγατέρα» της.
Εις το πεδίον των παγκοσμίων υποθέσεων ο στρατηγός Ντε Γκωλλ διαδραματίζει ένα ρόλον που ασφαλώς είναι διάφορος του ιδικού μας – κυρίως προκειμένου περί της Κίνας και της Ν.Α. Ασίας. Θέλει να αποχωρήσωμεν από το Βιετνάμ και να καταστή ολόκληρος η περιοχή εκείνη, συμπεριλαμβανομένης της συμμάχου μιας Ταϋλάνδης, ουδετέρα, και να τεθή ούτω τέρμα εις την συμμαχίαν του ΣΕΑΤΟ (Συμφώνου της Νοτιοανατολικής Ασίας) την οποίαν ημείς εξακολουθούμεν να υποστηρίζωμεν και από την οποίαν η Γαλλία έχει ουσιαστικώς αποσυρθή.
Εν τούτοις, η εικών αυτή του μέλλοντος την οποίαν οραματίζεται ο στρατηγός δεν είναι τελείος διάφορος των ιδικών μας προθέσεων και επιδιώξεων. Πράγματι, τόσον το Παρίσι όσον και η Ουάσιγκτων επιθυμούν να ίδουν χαλαρωμένην την έντασιν μεταξύ Ανατολής και Δύσεως. Εις διάφορον βαθμόν και οι δύο παραδέχονται ότι ενδέχεται μιαν ημέραν η Ρωσία να εγκαταλείψη την σημερινήν φιλόφρονα στάσιν της. Συνεπώς θέλουν να εξακολουθήση υφισταμένη η Δυτική Συμμαχία, έστω και υπό διάφορον μορφήν.
Έκαστον των δύο μερών ελπίζει να επιτύχη την αναβίωσιν μιας δυναμικής Ευρώπης, όμως η Ουάσιγκτων θέλει να συμπεριλάβη εις αυτήν και την Βρεταννίαν και ενδιαφέρεται σαφώς περισσότερον διά την ενοποίησιν της Γερμανίας. Αι απόψεις των δύο παρατάξεων διά το Βιετνάμ είναι εκ διαμέτρου αντίθετοι, διότι εκκινούν από δύο αντιθέτους πόλους, μολαταύτα και οι δύο συμφωνούν ότι μιαν ημέραν η Ερυθρά Κίνα θα εξελιχθή εις μιαν υπερδύναμιν και θα θέση εν κινδύνω την παγκόσμιον ειρήνην.
Οι αντικειμενικοί σκοποί του στρατηγού Ντε Γκωλλ παραμένουν αμετακίνητοι, ο ίδιος όμως δεικνύει ευελιξίαν και ευκαμψίαν προκειμένου περί των μέσων και της τακτικής προς επίτευξιν των στόχων του. Ακόμη και εις το θέμα της πολιτικής μορφής της Γαλλίας δεν φαίνεται έτοιμος να επιλέξη την διαδοχήν του.
Ο γηραιός στρατηγός εις το Μέγαρον των Ηλυσίων είναι ο μεγαλύτερος σήμερον πολιτικός άνδρας της Δύσεως. Και υπό την ιδιότητά του αυτήν καθιστά την Γαλλίαν ένα ειδικόν παράγοντα εις τας διεθνείς σχέσεις. Μολαταύτα, ούτε αυτός δεν θα ετόλμα να προβλέψη ποια θα είναι τα πολιτικά επακόλουθα της αποχωρήσεώς του.
Η Καθημερινή, 31 Δεκεμβρίου 1966
