Παρά την εντυπωσιακή εξέλιξη των αλγορίθμων, υπάρχουν ακόμη ανθρώπινες ικανότητες που η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν μπορεί να «μιμηθεί» με ακρίβεια. Κρίση, συναίσθημα, δημιουργικότητα και κοινωνική νοημοσύνη αποτελούν δεξιότητες που δύσκολα ενσωματώνονται σε κώδικα. Και είναι ακριβώς αυτές που στηρίζουν επαγγέλματα τα οποία όχι μόνο δεν απειλούνται, αλλά αναμένεται τα επόμενα χρόνια να ενισχυθούν.
Η διαπίστωση αυτή στηρίζεται στα πιο πρόσφατα ευρήματα του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ (WEF) και του Ευρωπαϊκού Κέντρου για την Ανάπτυξη της Επαγγελματικής Κατάρτισης (Cedefop).
Σύμφωνα με την Εκθεση για το Μέλλον της Εργασίας 2025» (Future of Jobs Report 2025) του WEF, οι ρόλοι που στηρίζονται στην ανθρώπινη επαφή, την ενσυναίσθηση, την προσαρμοστικότητα και τη δημιουργικότητα θεωρούνται οι πιο ανθεκτικοί, καθώς η ΤΝ δεν μπορεί –τουλάχιστον άμεσα– να τους αναπαραγάγει σε βάθος.
Ανάμεσα στα επαγγέλματα τα οποία ανήκουν σε αυτή την κατηγορία είναι τα εξής:
- Νοσηλευτές και επαγγελματίες φροντίδας: Απαιτούν ενσυναίσθηση, κρίση και ανθρώπινη επαφή. Η ζήτηση αυξάνεται λόγω της γήρανσης του πληθυσμού.
- Εκπαιδευτικοί: Η ανάγκη για νέες δεξιότητες καθιστά την εκπαίδευση έναν από τους πιο ανθεκτικούς κλάδους.
- Κοινωνικοί λειτουργοί και σύμβουλοι: Η υψηλή ανθρώπινη αλληλεπίδραση δεν αυτοματοποιείται.
- Γιατροί και επαγγελματίες υγείας: Η ΤΝ λειτουργεί επικουρικά, δεν αντικαθιστά. Οι ανάγκες αυξάνονται σε απόλυτους αριθμούς.
- Project managers και operation managers: Απαιτούν κρίση, διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού και λήψη αποφάσεων σε πολυσύνθετα περιβάλλοντα.
Ειδικότητες που σχετίζονται με τη διαχείριση της γήρανσης και των χρόνιων νοσημάτων αναμένεται να αναδειχθούν σε επαγγέλματα του μέλλοντος.
«Ειδικά, στον τομέα της υγείας και της κοινωνικής φροντίδας, η αύξηση του προσδόκιμου ζωής ενισχύει σταθερά τη ζήτηση για επαγγελματίες τόσο του ιατρικού όσο και του παραϊατρικού κλάδου. Παράλληλα, ειδικότητες που σχετίζονται με τη διαχείριση της γήρανσης και των χρόνιων νοσημάτων αναμένεται να αναδειχθούν σε επαγγέλματα του μέλλοντος. Ρόλοι όπως οι σύμβουλοι ηλικιωμένων και οι διαχειριστές φροντίδας ατόμων τρίτης ηλικίας προβλέπεται να αποκτήσουν σημαντικό μερίδιο στην αγορά εργασίας στο άμεσο μέλλον», σχολιάζει στην «Κ» ο Σπύρος Μιχαλούλης, σύμβουλος σταδιοδρομίας και συνιδρυτής της Orientum.
Οι μηχανικοί περιβάλλοντος, οι ειδικοί αυτόνομων και ηλεκτρικών οχημάτων και οι μηχανικοί Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας συγκαταλέγονται πλέον στα πιο περιζήτητα επαγγέλματα διεθνώς.
Σύμφωνα με την ίδια μελέτη, ανάμεσα στα επαγγέλματα που καταγράφουν τη μεγαλύτερη ανάπτυξη παγκοσμίως έως το 2030 βρίσκονται κι εκείνα που σχετίζονται με την πράσινη μετάβαση.
«Καθώς οι κοινωνίες και οι επιχειρήσεις στρέφονται αποφασιστικά προς καθαρότερες μορφές ενέργειας και βιώσιμες πρακτικές, οι σχετικές ειδικότητες αποκτούν όλο και μεγαλύτερη σημασία και βρίσκονται στο επίκεντρο της παγκόσμιας συζήτησης για το κλίμα. Ειδικότητες όπως μηχανικοί περιβάλλοντος, ειδικοί αυτόνομων και ηλεκτρικών οχημάτων και οι μηχανικοί Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, συγκαταλέγονται πλέον στα πιο περιζήτητα επαγγέλματα διεθνώς», τονίζει ο κ. Μιχαλούλης.
Πρώτες στη ζήτηση οι ειδικότητες της τεχνολογίας
Τα τεχνολογικά επαγγέλματα αποτελούν εύλογα μία από τις πιο ανθεκτικές και ταυτόχρονα αναπτυσσόμενες κατηγορίες διεθνώς. Η Τεχνητή Νοημοσύνη όχι μόνο δεν υποκαθιστά αυτούς τους ρόλους, αλλά λειτουργεί ως μοχλός επέκτασης που δημιουργεί νέα πεδία εξειδίκευσης. Επαγγέλματα όπως οι ειδικοί ΤΝ και μηχανικής μάθησης, οι ειδικοί κυβερνοασφάλειας, οι προγραμματιστές λογισμικού, οι επιστήμονες δεδομένων και οι μηχανικοί υπολογιστικού νέφους (Cloud Engineers) παρουσιάζουν σημαντική άνοδο, σύμφωνα με τα στοιχεία του WEF, καθώς αποτελούν κρίσιμη υποδομή για τον ψηφιακό μετασχηματισμό κρατών και οργανισμών.
Επαγγέλματα όπως οι ειδικοί ΤΝ και μηχανικής μάθησης, οι ειδικοί κυβερνοασφάλειας, οι προγραμματιστές λογισμικού, οι επιστήμονες δεδομένων και οι μηχανικοί υπολογιστικού νέφους (Cloud Engineers) παρουσιάζουν σημαντική άνοδο.
«Η αυξανόμενη ανάγκη για προστασία συστημάτων, διαχείριση δεδομένων, αυτοματισμό διαδικασιών και ανάπτυξη έξυπνων εφαρμογών οδηγεί σε σταθερή ενίσχυση της ζήτησης», εξηγεί ο σύμβουλος σταδιοδρομίας και συνιδρυτής της Orientum, Νίκος Παυλάκος. «Ακόμη και τομείς που επηρεάζονται από γεωπολιτικές εξελίξεις, όπως η ασφάλεια, παρουσιάζουν σημαντική άνοδο. Είναι ενδεικτική η περίπτωση των ειδικών διαχείρισης ασφάλειας, που κατατάσσονται διεθνώς στους ταχύτερα αναπτυσσόμενους ρόλους», προσθέτει.
Οι υπηρεσίες «πρωταγωνιστούν» στην Ελλάδα
Σύμφωνα με τις προβλέψεις του Ευρωπαϊκού Κέντρου για την Ανάπτυξη της Επαγγελματικής Κατάρτισης (Cedefop) για το 2025-2035 στην Ελλάδα, η αγορά εργασίας αναμένεται να εμφανίσει τη μεγαλύτερη ζήτηση σε επαγγέλματα του τομέα υπηρεσιών. Οι εργαζόμενοι στην κατηγορία υπηρεσιών φροντίδας αντιστοιχούν στο 16% των νέων αναμενόμενων θέσεων εργασίας, ενώ οι εργαζόμενοι στις πωλήσεις αντιστοιχούν στο 13%, κυρίως λόγω του τουρισμού, του εμπορίου και των κενών που προκύπτουν από τη γήρανση του πληθυσμού.
Οι εργαζόμενοι στην κατηγορία υπηρεσιών φροντίδας αντιστοιχούν στο 16% των νέων αναμενόμενων θέσεων εργασίας, ενώ οι εργαζόμενοι στις πωλήσεις αντιστοιχούν στο 13%.
«Αντίστοιχα, ειδικότητες όπως οι υπάλληλοι στην καταχώριση δεδομένων, οι τεχνικοί ηλεκτρολογικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού και οι εξειδικευμένοι εργαζόμενοι στη γεωργία εμφανίζουν υψηλή ζήτηση όχι λόγω ανάπτυξης, αλλά εξαιτίας της μεγάλης ανάγκης αντικατάστασης εργαζομένων που αποχωρούν από την αγορά», επισημαίνει η Ελένη Αλπανίδου, σύμβουλος σταδιοδρομίας στην ίδια εταιρεία, σημειώνοντας ότι τα επαγγέλματα που απαιτούν ανθρώπινη παρουσία, κοινωνικές δεξιότητες και επιδεξιότητα όχι μόνο αντέχουν, αλλά παραμένουν κρίσιμα για τη λειτουργία της ελληνικής αγοράς εργασίας.
Οι δεξιότητες που δεν «αντιγράφει» η AI
Το GDPval, ένα νέο σύστημα αξιολόγησης που εισήγαγε τον περασμένο Σεπτέμβριο η OpenAI, έδειξε ότι σύγχρονα μοντέλα όπως το GPT-5 και το Claude Opus αποδίδουν σε ορισμένα καθήκοντα σχεδόν ισάξια ή ακόμη πιο αποτελεσματικά από ανθρώπους, ιδιαίτερα σε εργασίες ανάλυσης, σύνταξης εγγράφων και δημιουργίας δομημένων παραδοτέων. Το εύρημα αρχικά προκάλεσε αμηχανία.
Η εργασία, στην πραγματική ζωή, είναι πολύ πιο σύνθετη: περιλαμβάνει διάλογο, δημιουργικότητα, ανθρώπινες σχέσεις και λήψη αποφάσεων σε αβέβαιες συνθήκες. Σε αυτά υπερτερεί ο άνθρωπος.
Ωστόσο, η OpenAI επισημαίνει κάποιους σημαντικούς περιορισμούς: τα καθήκοντα στο GDPval είναι «one-shot», δηλαδή δεν αντικατοπτρίζουν τον επαναληπτικό ρυθμό της πραγματικής εργασίας και δεν αξιολογούν κρίσιμα στοιχεία όπως η διαχείριση πελατών, οι διαπροσωπικές αλληλεπιδράσεις ή η χρήση εξειδικευμένου εξοπλισμού, σχολιάζουν οι ειδικοί της Orientum. Ετσι, ενώ η ΤΝ φαίνεται ικανή να αναλάβει το επαναλαμβανόμενο και «εκτελεστικό» μέρος της εργασίας, η ανθρώπινη υπεροχή αναμένεται να εστιαστεί όλο και περισσότερο σε δεξιότητες όπως η κρίση, η ερμηνεία, η διορατικότητα και η βαθιά κατανόηση του κοινωνικού και επιχειρησιακού πλαισίου.
«Η εργασία, στην πραγματική ζωή, είναι πολύ πιο σύνθετη: περιλαμβάνει διάλογο, δημιουργικότητα, ανθρώπινες σχέσεις και λήψη αποφάσεων σε αβέβαιες συνθήκες. Σε αυτά υπερτερεί ο άνθρωπος», σημειώνει ο Σπύρος Μιχαλούλης, τονίζοντας ότι οι δεξιότητες με τη μεγαλύτερη σημασία στην εποχή της ΤΝ είναι η κριτική σκέψη, η δημιουργικότητα, η διαχείριση πολύπλοκων καταστάσεων, η ηγεσία, η ενσυναίσθηση, η επίλυση μη τυποποιημένων προβλημάτων και φυσικά η ικανότητα συνεργασίας με συστήματα ΤΝ.
Πάνω από το 40% των εργαζομένων θα πρέπει να αναπροσαρμόσει σε μεγάλο βαθμό τις δεξιότητές του έως το 2030.
Αντίστοιχα, η Εκθεση για το Μέλλον της Εργασίας 2025 (Future of Jobs Report 2025) του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ (WEF) δείχνει ότι οι επιχειρήσεις –σε παγκόσμιο επίπεδο– επαναπροσδιορίζουν τη ζήτηση δεξιοτήτων γύρω από εκείνες που συμπληρώνουν –και όχι ανταγωνίζονται– την ΤΝ.
Κριτική και αναλυτική σκέψη, δημιουργικότητα, συναισθηματική νοημοσύνη, προσαρμοστικότητα, ηγεσία, συνεργασία και ψηφιακή επάρκεια είναι οι δεξιότητες που έρχονται πρώτες στις λίστες των εργοδοτών διεθνώς, ενώ υπολογίζεται ότι πάνω από το 40% των εργαζομένων θα πρέπει να αναπροσαρμόσει σε μεγάλο βαθμό τις δεξιότητές του έως το 2030.
Το Future of Jobs Report 2025 καταγράφει μάλιστα τους κλάδους που αναμένεται να επενδύσουν περισσότερο σε νέες και αναβαθμισμένες δεξιότητες – από την ανάλυση δεδομένων και την κυβερνοασφάλεια μέχρι τη δημιουργική σκέψη και τη διά βίου μάθηση.
Οι 10 κορυφαίοι κλάδοι με τη μεγαλύτερη αύξηση στις απαιτήσεις δεξιοτήτων 2025-2030
- Αυτοκινητοβιομηχανία και αεροδιαστημική
- Τηλεπικοινωνίες
- Πληροφορική και τεχνολογία
- Χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες και ασφάλειες
- Ιατρικές και υγειονομικές υπηρεσίες
- Εφοδιαστική αλυσίδα και μεταφορές
- Ενέργεια και δίκτυα κοινής ωφέλειας
- Κατασκευές και μηχανική
- Καταναλωτικά προϊόντα και λιανικό εμπόριο
- Εκπαίδευση και κατάρτιση
Οι τομείς αυτοί καταγράφουν τις μεγαλύτερες αυξήσεις σε κρίσιμες δεξιότητες όπως:
- ΤΝ και Big Data
- Τεχνολογικός γραμματισμός
- Κυβερνοασφάλεια και δικτύωση
- Δημιουργική σκέψη
- Ευελιξία, ανθεκτικότητα και προσαρμοστικότητα
- Διά βίου μάθηση
Η εικόνα που προκύπτει είναι ξεκάθαρη. Ο τεχνολογικός μετασχηματισμός δεν απαιτεί μόνο τεχνικές δεξιότητες, αλλά και ανθρώπινες ικανότητες που ενισχύουν την κρίση, τη δημιουργικότητα και τη συνεχή μάθηση, στοιχεία που καθορίζουν την ανθεκτικότητα των επαγγελμάτων στην εποχή της ΤΝ.
Αντίστοιχα, τα δεδομένα του Ευρωπαϊκού Κέντρου για την Ανάπτυξη της Επαγγελματικής Κατάρτισης (Cedefop) για το 2025-2035 έρχονται να ενισχύσουν αυτή την εικόνα.
Στην Ελλάδα –όπως ταυτόχρονα συμβαίνει και στην Ευρώπη– η ζήτηση στρέφεται ολοένα και περισσότερο σε επαγγέλματα και ρόλους που απαιτούν μεσαίες και υψηλές δεξιότητες, καθώς και ικανότητες που δεν μπορούν εύκολα να αυτοματοποιηθούν: επικοινωνία, εξυπηρέτηση, διαχείριση ανθρώπων, επίλυση προβλημάτων και εξειδικευμένη τεχνογνωσία.
«Παράλληλα, οι ελλείψεις δεξιοτήτων σε τομείς όπως οι υπηρεσίες, η τεχνολογία, η υγεία και η παραγωγή ενισχύουν τη σημασία ή μάλλον την κρισιμότητα της ανθρώπινης συμβολής. Στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης, η ανταγωνιστικότητα δεν εξαρτάται μόνο από το πόσο γρήγορα υιοθετούμε την τεχνολογία, αλλά από το πόσο καλλιεργούμε τις δεξιότητες που κάνουν τον άνθρωπο αναντικατάστατο», τονίζει εκ μέρους της Orientum ο κ. Παυλάκος.
