Με μήνυμα ότι η Ελλάδα ανοίγει φτερά για νέες αγορές, μια διαδικασία «κοπιώδης» αλλά συνάμα «συναρπαστική», ολοκληρώθηκε η δεύτερη και τελευταία ημέρα του συνεδρίου Reimagine Tourism 2025 που διοργάνωσε η «Καθημερινή» στις 18 και 19 Νοεμβρίου στο Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος.
«Το 2026 θα είναι η χρονιά της Ινδίας με δύο αεροπορικές εταιρείες, την Aegean και την Indigo», τόνισε ο Γιάννης Παράσχης, πρόεδρος του ΣΕΤΕ, σε συζήτηση με τον διευθυντή της «Καθημερινής» Αλέξη Παπαχελά. Ενας από τους μεγάλους στόχους είναι η Αυστραλία, καθώς και χώρες της Ανατολικής Ασίας αλλά και η Κορέα. Σχετικά με την πορεία του ελληνικού τουρισμού, ο κ. Παράσχης ανέφερε πως οι χρονιές του 2023, 2024 και 2025 ήταν ιστορικά οι καλύτερες του τουρισμού, που άντεξε τη δοκιμασία του κορωνοϊού, ενίσχυσε το brand και την ελκυστικότητά του, με αποτέλεσμα ο κλάδος να αποτελεί τον πυλώνα της ελληνικής οικονομίας. Οπως σημείωσε, χρειαζόμαστε ένα master plan δεκαετίας, με πολύ σημαντικές παρεμβάσεις στις ιδιωτικές και τις δημόσιες επενδύσεις, που θα πατάνε σε τέσσερις πυλώνες: λειτουργικές ρυθμίσεις, αξιοποίηση της τεχνολογίας και της τεχνητής νοημοσύνης, υποδομές με ρύθμιση των αρμοδιοτήτων του κράτους και της τοπικής αυτοδιοίκησης και χωροταξικός σχεδιασμός.
Αναφορικά με τη βιωσιμότητα και την κλιματική αλλαγή, που ενδέχεται να επηρεάσουν και τον τουρισμό, ο πρόεδρος του ΣΕΤΕ επεσήμανε ότι σήμερα, λόγω της ενεργειακής κρίσης και της αλλαγής του δόγματος, η χώρα, όπως και η Ε.Ε., είναι υποχρεωμένη να πατάει και στις δύο βάρκες: και στη βάρκα της βιωσιμότητας, αλλά και σε αυτήν του γεωπολιτικού hedging στην ενέργεια. Ο ίδιος τόνισε ότι η ώσμωση που υπάρχει στις τοπικές κοινωνίες με τον τουρισμό είναι «ένα από τα μεγάλα συγκριτικά πλεονεκτήματα, άρα η έννοια της κοινωνικής βιωσιμότητας και του αποτυπώματος και των σχέσεων με τις τοπικές κοινωνίες και το περιβάλλον είναι ο πλούτος αυτής της χώρας».
To μήνυμα για άνοιγμα σε νέους, ακόμη και εξωτικούς, προορισμούς εξέπεμψαν στελέχη της αγοράς. Η Μαρίνα Βάλβη, διευθύντρια εταιρικών σχέσεων και επικοινωνίας της Aegean Airlines, υπογράμμισε πως η εταιρεία έχει πρακτικά εξαντλήσει τις δυνατότητες επέκτασής της σε ευρωπαϊκούς προορισμούς και πλέον ξεκινάει τον σχεδιασμό πτήσεων σε προορισμούς εκτός Ευρώπης (όπως Μέση Ανατολή, Βαγδάτη, Αίγυπτο, Βόρεια Αφρική) στον βαθμό που της επιτρέπει ο στόλος της για πτήσεις έως πέντε – πεντέμισι ωρών. Μεγάλο στοίχημα είναι η αεροπορική σύνδεση με την Ινδία, που με την έλευση των νέων αεροσκαφών της η εταιρεία φιλοδοξεί να επιτύχει μέσα στο 2026. «Ανοίγει τεράστιες ευκαιρίες για τουριστικές επιχειρήσεις και πολιτισμικές ροές στην Αθήνα αλλά και στην υπόλοιπη Ελλάδα, μπορεί να θέσει την Αθήνα σε θέση πρώτης πύλης εισόδου προς την Ευρώπη και να ενισχύσει τη θέση της Ελλάδας ως κόμβο της ΝΑ Ευρώπης».
Γιάννης Παράσχης: Χρειαζόμαστε ένα master plan δεκαετίας, με πολύ σημαντικές παρεμβάσεις στις ιδιωτικές και τις δημόσιες επενδύσεις.
Παράλληλα, τόνισε πως βάσει του μακροπρόθεσμου επενδυτικού πλάνου της εταιρείας έχουν παραληφθεί μέχρι σήμερα 38 καινούργια αεροσκάφη, από τα 60 της αρχικής παραγγελίας, ενώ υπάρχει πρόβλεψη δύο από αυτά να κάνουν δρομολόγια μεγάλων αποστάσεων, ώστε να μπορούν να εξυπηρετούν ταξίδια των δέκα έως δέκα και μισή ωρών. Μάλιστα, εξετάζεται επέκταση δρομολογίων προς την Υποσαχάρια Αφρική και τη Νιγηρία, τις χώρες του Καυκάσου και το Ουζμπεκιστάν, αλλά και πιο εξωτικούς προορισμούς όπως οι Σεϋχέλλες και οι Μαλδίβες.
Από την πλευρά της η διευθύντρια επικοινωνίας και μάρκετινγκ του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών, Ιωάννα Παπαδοπούλου, επεσήμανε πως η διαδικασία για το άνοιγμα σε καινούργιες αγορές και προορισμούς είναι συναρπαστική αλλά κοπιώδης και πολυετής. Το βλέμμα του ΔΑΑ στρέφεται προς το στρατηγικό άνοιγμα σε αγορές, με στόχο την άμβλυνση της εποχικότητας, την αναζήτηση σε ώριμες αγορές, όπως στην Ευρώπη, προορισμών που έως σήμερα δεν εξυπηρετούνται, ενώ μεγάλο στοίχημα είναι και οι υπερπόντιες αγορές, όπου στην Αθήνα τα τελευταία χρόνια υπάρχει αύξηση, ιδίως από τις ΗΠΑ. Μεγάλος στόχος, όπως πρόσθεσε, είναι η Κίνα, η ΝΑ Ασία και φυσικά η Ινδία. Χρονιά-ρεκόρ ήταν το 2025 για τα 14 αεροδρόμια που διαχειρίζεται η Fraport, τόνισε από την πλευρά του ο Γιώργος Βήλος, γενικός διευθυντής ανάπτυξης της Fraport Greece. «Παρά την κάμψη που παρατηρήθηκε σε Σαντορίνη (-15%-16%) και Μύκονο (-2%), η μεγάλη επιτυχία είναι ότι βλέπουμε επέκταση της κίνησης και κατά τους περιφερειακούς μήνες, πράγμα που είναι και το βασικό ζητούμενο, η επιμήκυνση δηλαδή της τουριστικής περιόδου, όχι μόνον για την εταιρεία αλλά και για τον τόπο».
Την ανάγκη εξεύρεσης βέλτιστων λύσεων για τη λειτουργία των λιμανιών αλλά και των αεροδρομίων της χώρας, ώστε να προσφέρουν στους ταξιδιώτες – τουρίστες μια ξεχωριστή εμπειρία, τόνισαν φορείς αλλά και εκπρόσωποι του κλάδου. «Περισσότερες και καλύτερες υποδομές σημαίνουν καλύτερη εμπειρία για τον επιβάτη», υπογράμμισε ο Πάνος Νικολαΐδης, Chief Ground Operations Officer της Aegean, ενώ ο Σάββας Καραγιάννης, επικεφαλής εταιρικής επικοινωνίας της Fraport Greece χαρακτήρισε το τουριστικό προϊόν «πολυπαραγωγική εξίσωση» όπου κάθε κρίκος, από τη μετακίνηση έως τη διαμονή, πρέπει να λειτουργεί απρόσκοπτα.
Από την πλευρά του ο Ανδρέας Ανδρεάδης, CEO & co-managing partner, Sani/Ikos Group, αναφέρθηκε στο ελληνικό προϊόν που θεωρεί εξαγώγιμο: την αυθεντική φιλοξενία. Οπως είπε, το ελληνικό ανθρώπινο δυναμικό διαθέτει μια φυσική τάση προς την παροχή υπηρεσιών με ζεστασιά και αμεσότητα. «Το DNA του Ελληνα, η προθυμία να δίνει υπηρεσίες πραγματικά από την καρδιά του, είναι ένα πλεονέκτημα που δεν έχουμε αξιοποιήσει όσο θα έπρεπε», σημείωσε. Παράλληλα, υπογράμμισε και ο ίδιος την ανάγκη ύπαρξης ενός master plan, όχι μόνο για τον τουρισμό αλλά και για όλη την οικονομία, ενώ εμφανίστηκε επιφυλακτικός για την επόμενη χρονιά. «Με δυσκολία θα προσεγγίσουμε τα περυσινά νούμερα», εκτίμησε και επανέλαβε ότι «η χώρα χρειάζεται νέο σχέδιο για να επιστρέψει σε σταθερή ανοδική πορεία».
Πρωταθλητές στο yachting, αλλά με μεγάλο έλλειμμα στις υποδομές
Το παράδοξο μιας χώρας που ενώ πρωταγωνιστεί στην κίνηση σκαφών στη Μεσόγειο, υστερεί δραματικά σε υποδομές και έσοδα, χάνοντας πολύτιμους πόρους λόγω απουσίας εμπορικής στρατηγικής, αποτυπώνει έρευνα για την αγορά του yachting που παρουσίασε, στο πλαίσιο του συνεδρίου, ο Αιμίλιος Μελής, επικεφαλής υπηρεσιών στρατηγικής της PwC Greece.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν, τα οποία βασίστηκαν σε δεδομένα AIS (Automatic Identification System) ολόκληρου του έτους, η Ελλάδα έχει εδραιωθεί ως υπερδύναμη στον χώρο. Ειδικότερα, η χώρα μας κατατάσσεται 4η στη Μεσόγειο σε απόλυτο αριθμό σκαφών, πίσω μόνο από τις παραδοσιακές δυνάμεις (Ισπανία, Ιταλία, Γαλλία), στην κατηγορία των super yachts (άνω των 24 μέτρων) η Ελλάδα ανεβαίνει στην 3η θέση πίσω από Ιταλία και Γαλλία/Μονακό, ενώ όσον αφορά την κυκλοφορία (traffic) η χώρα μας καταλαμβάνει τη 2η θέση, πιστοποιώντας ότι αποτελεί κορυφαίο προορισμό παγκοσμίως.
Η χώρα μας βρίσκεται στην τελευταία θέση όσον αφορά την αναλογία σκαφών προς διαθέσιμα σημεία ελλιμενισμού, αναφέρει μελέτη της PwC.
Παρά την υψηλή ζήτηση, η έρευνα της PwC χτυπάει καμπανάκι για τις υποδομές, καθώς η χώρα μας βρίσκεται στην τελευταία θέση όσον αφορά την αναλογία σκαφών προς διαθέσιμα σημεία ελλιμενισμού, γεγονός που καθιστά την εξυπηρέτηση των σκαφών –ειδικά άνω των 24 μέτρων– εξαιρετικά περίπλοκη. Παράλληλα, η Ελλάδα φαίνεται να χαρίζει υπεραξία στους ανταγωνιστές της μέσω μιας απαρχαιωμένης τιμολογιακής πολιτικής. Από την πλευρά του ο Μιχάλης Χρυσικόπουλος, global managing partner, IYC, επισήμανε πως η Ελλάδα πλέον κρατάει τα σκήπτρα παγκοσμίως στο chartering για σκάφη άνω των 24 μέτρων και αποτελεί τον τρίτο – τέταρτο προορισμό. Ωστόσο τόνισε πως μπορεί να έχουμε την ομορφότερη χώρα στον κόσμο, αλλά θα πρέπει να παραμείνουμε ανταγωνιστικοί τουλάχιστον ως προς τις άλλες χώρες. Τεράστια πρόκληση για το μέλλον του τουρισμού είναι οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού, τόσο μη εξειδικευμένου (καμαριέρες, σερβιτόροι) όσο και εξειδικευμένου (σομελιέ) αλλά και διευθυντικού προσωπικού. Οπως ανέφερε ο Αλέξης Χλωρός, διευθυντής της PwC Greece, καθώς παρουσίαζε ευρήματα από μελέτη της εταιρείας με τίτλο «Είναι ο ελληνικός τουρισμός ανθεκτικός;», οι μεγάλες ελλείψεις –που τα τελευταία χρόνια προσδιορίζονταν σε 50.000-80.000 στελέχη, αλλά με βάση τις εκτιμήσεις του World Travel and Tourism Council πλέον θα ανέλθουν σε 290.000 έως το 2035– «προδιαγράφουν μια μη βιώσιμη κατάσταση».
Σε αυτό συνηγόρησαν και άλλοι ομιλητές του συνεδρίου, βάζοντας στο τραπέζι τη λύση της προσέλκυσης ξένων εργαζομένων. Ο Νικόλαος Καραμούζης, πρόεδρος του SMERemediumCap & Grant Thornton Advisory, επισήμανε πως, με πληθυσμιακή μείωση περίπου 500.000 ανθρώπων κάθε 12 χρόνια, η Ελλάδα δεν μπορεί να καλύψει τις ανάγκες της αγοράς εργασίας χωρίς στοχευμένη προσέλκυση ξένων εργαζομένων. «Δεν υπάρχει λύση εκ των ενόντων», ανέφερε, προβλέποντας ότι το πρόβλημα θα ενταθεί τα επόμενα χρόνια. Σημαντικοί παράγοντες που θα καθορίσουν την προοπτική του ελληνικού τουρισμού, σύμφωνα με την έρευνα της PwC, αποτελούν η κλιματική αλλαγή αλλά και η τάση του «coolcation», δεδομένου ότι το 28% των Ευρωπαίων τουριστών φαίνεται πως ήδη προτιμά δροσερότερους προορισμούς.
Πάντως, σε αντίθεση με ανταγωνίστριες αγορές, όπως η Ισπανία, η Ιταλία αλλά και η Τουρκία, που προσελκύουν κόσμο καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, η Ελλάδα μαζί με την Κροατία και δευτερευόντως την Κύπρο και την Αλβανία εμμένουν περισσότερο στο «ήλιος – θάλασσα». Κατά τον κ. Χλωρό, ο τουριστικός κλάδος χρειάζεται να ενισχύσει την ανθεκτικότητα του ελληνικού προϊόντος συμπλέοντας ή και καθοδηγώντας τις διεθνείς τάσεις. Αυτό μπορεί να το πετύχει με την υιοθέτηση έξυπνων και eco- friendly (περιβαλλοντικά φιλικών) λύσεων στον τουρισμό, την περαιτέρω ανάπτυξη των προορισμών city break (σύντομων αστικών αποδράσεων) και την ανάδειξη των εναλλακτικών μορφών και προορισμών τουρισμού.
