Κλάδοι με έντονες περιόδους αιχμής, όπως είναι ο τουριστικός, της εστίασης αλλά και των υπηρεσιών είναι αυτοί που θα μπορούν να κάνουν χρήση της 13ωρης εργασίας ημερησίως, όπως άλλωστε ισχύει ήδη και για τη 12ωρη εργασία. Πολλώ δε μάλλον, εάν κατά τις περιόδους αυτές υπάρχει έντονη έλλειψη εργατικών χεριών και εξαιρετικά υψηλός αριθμός κενών θέσεων εργασίας. Πρόκειται για τη διάταξη που προκαλεί τα πυρά των συνδικάτων και σύσσωμης της αντιπολίτευσης και περιλαμβάνεται στο νομοσχέδιο που αναμένεται να κατατεθεί το επόμενο διάστημα στη Βουλή, προκειμένου να ψηφιστεί εντός του Οκτωβρίου.
Το υπουργείο Εργασίας υπεραμύνεται της διάταξης και ξεκαθαρίζει ότι ούτε το 8ωρο καταργείται ούτε το 13ωρο θεσμοθετείται ως γενική αρχή. Χαρακτηρίζει «δικαίωμα» του εργαζομένου το να εργαστεί στον ίδιο εργοδότη για τόσες ώρες, όσες μπορεί ήδη να εργάζεται σε δύο εργοδότες και μάλιστα με υψηλότερο μισθό, καθώς οι επιπλέον ώρες στον ίδιο εργοδότη θα πληρωθούν ως υπερωρίες και όχι ως εργασία εντός του θεσμοθετημένου 8ώρου. Και υπογραμμίζει ότι παραμένει το όριο των 48 ωρών την εβδομάδα, το όριο των 150 υπερωριών κατ’ έτος και η προσαύξηση 40% για τις υπερωριακές ώρες απασχόλησης. Αναφέρει πως οι αλλαγές αφορούν περιπτώσεις με έκτακτες ανάγκες, παράλληλα με την τήρηση της 11ωρης ανάπαυσης. Σημειώνει, τέλος, πως ο εργαζόμενος διατηρεί το δικαίωμα άρνησης χωρίς κίνδυνο απόλυσης.
Και οι ειδικοί στα θέματα εργασίας επισημαίνουν ότι το 13ωρο δεν αφορά όλες τις επιχειρήσεις. Δεν μπορεί, για παράδειγμα, να εφαρμοστεί σε κλάδους όπως τα σούπερ μάρκετ ή οι βιομηχανίες με ενδιάμεσα διαλείμματα, διότι τότε δεν θα καλύπτεται η υποχρεωτική 11ωρη ανάπαυση. Αντιθέτως, στοχεύει κυρίως σε τομείς με έντονες περιόδους αιχμής. Μάλιστα, σύμφωνα με μελέτη της Manpower Group, στην Ελλάδα μόλις το 42% των εργοδοτών δηλώνει εμπιστοσύνη στην αποτελεσματικότητα της διαδικασίας πρόσληψης, έναντι 67% παγκοσμίως. Ετσι, οι εγχώριες επιχειρήσεις συνεχίζουν να στηρίζονται στο μόνιμο προσωπικό για κρίσιμες λειτουργίες και αξιοποιούν προσωρινούς εργαζομένους για ευελιξία και κάλυψη εποχικών αναγκών.
Για παράδειγμα, στον χώρο του τουρισμού κατά την περίοδο με έντονη κίνηση δεν είναι παράδοξο να εργάζεται κανείς 13 ώρες, όπως δεν είναι απίθανο να το επιζητεί κιόλας, κυρίως εάν πρόκειται για νέους που εργάζονται σεζόν σε κάποιον τουριστικό προορισμό και επιθυμούν για δύο με τρεις μήνες να εργαστούν βγάζοντας σημαντικά υψηλότερα εισοδήματα (δηλωμένα ή αδήλωτα). Αυτή η περίοδος μπορεί να διαρκεί εβδομάδες ή και μήνες. Αυτό όμως που δεν μπορεί να ισχύει, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, είναι η ασυδοσία και η εκμετάλλευση της όποιας καλής πρόθεσης από αυτόν που έχει το «πάνω χέρι». Στο υπουργείο Εργασίας εκτιμούν ότι πλέον, με την ανεργία να βρίσκεται πέριξ του 8% και τους εργοδότες να αδυνατούν να καλύψουν τις ανάγκες τους για προσωρινούς εργαζομένους, το «πάνω χέρι» έχουν οι μόνιμοι εργαζόμενοι.
Το 13ωρο θα επιτρέπεται μόνο για συνολικά 37 ημέρες τον χρόνο.
Αντιστοίχως, και στον τομέα της εστίασης κατά τις περιόδους αιχμής, που συνδέονται άμεσα με την τουριστική σεζόν αλλά και με τις εορταστικές ημέρες, το 13ωρο θα μπορούσε να καλύψει κάποιες ανάγκες που και σήμερα καλύπτονται, συχνά με διπλοβάρδιες ή εργασία χωρίς ρεπό. Η φύση της αγροτικής εργασίας, επίσης, υπαγορεύει πολλές φορές, εξηγούν οι ειδικοί, ακόμη και την εργασία χωρίς διακοπή, καθώς ο χρόνος πιέζει και οι καιρικές συνθήκες δεν περιμένουν. Τέλος, και στον τομέα των υπηρεσιών ο όγκος δουλειάς κατά διαστήματα, ή σε συγκεκριμένες ημέρες του μήνα ή της εβδομάδας, είναι που καθορίζει πότε το προσωπικό χρειάζεται να εργάζεται περισσότερες ώρες από ό,τι προβλέπει το τυπικό ωράριο.
Σε καμία περίπτωση βέβαια, επισημαίνουν οι ειδικοί, η 13ωρη απασχόληση δεν μπορεί να παρέχεται συστηματικά. Επιτρέπεται μόνο για συνολικά 37 ημέρες τον χρόνο, με την εξαίρεση της έγκρισης από το Ανώτατο Συμβούλιο Εργασίας, υπερωριακή απασχόληση που θα ξεπερνάει τις 150 ώρες τον χρόνο.
Επίσης, δεδομένου ότι οι 11 ώρες ημερήσιας συνεχούς ανάπαυσης πρέπει απαραιτήτως να τηρούνται, οι ειδικοί εξηγούν πως το 13ωρο δεν μπορεί να ισχύσει σε περίπτωση που η εργασία παρουσιάζει διακοπές, όπως το διάλειμμα εκτός ωραρίου, που ισχύει στη βιομηχανία και στο εμπόριο.
Εντονες αντιδράσεις
Η πλέον έντονη κριτική, βεβαίως, από όσους ζητούν την απόσυρση της συγκεκριμένης διάταξης, αλλά και ολόκληρου του νομοσχεδίου, είναι ότι το νέο εργασιακό τοπίο, όπως διαμορφώνεται με την επιχειρούμενη μεταρρύθμιση, μετατρέπει εύλογες δυνατότητες ευελιξίας που θα έπρεπε να δίνονται στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων μεταξύ εργοδότη και σωματείου εργαζομένων, σε γενικευμένο καθεστώς. Ετσι, «η ατομική διαπραγμάτευση υπερισχύει των συλλογικών συμφωνιών, παρότι η διαπραγματευτική δύναμη του εργαζομένου είναι σαφώς μικρότερη από αυτή του εργοδότη του», υπογραμμίζουν τα συνδικάτα. Και αντιδρούν παράλληλα με διατάξεις, όπως η υπερωριακή απασχόληση στην εκ περιτροπής εργασία (ζητώντας προσλήψεις), η διευθέτηση ακόμη και σε εβδομαδιαία βάση, οι fast track προσλήψεις αλλά και η κατάτμηση της ετήσιας αδείας.
