Η διόρθωση που «ταρακούνησε» τις αγορές στο κλείσιμο της εβδομάδας αποτέλεσε υπενθύμιση ότι οι εστίες κινδύνου, άλλες πιο φανερές κι άλλες να «σιγοβράζουν» κάτω από την επιφάνεια, είναι πολλές και δεν πρέπει να αγνοηθούν. Υπενθύμισε επίσης ότι ο Οκτώβριος αποτελεί ιστορικά τον μήνα φόβου των αγορών, καθώς τα περισσότερα μεγάλα κραχ της Ιστορίας –όπως η Μαύρη Τρίτη του 1929 και η Μαύρη Δευτέρα του 1987– συνέβησαν τον δέκατο μήνα του έτους, εξ ου και ο όρος «Octoberphobia». Κι αν τα τελευταία χρόνια η Ιστορία δεν επιβεβαιώθηκε, κανείς δεν μπορεί να πει ότι τα προειδοποιητικά σημάδια δεν υπήρξαν, απλώς οι αγορές επέλεξαν να μην τα δουν. Αυτό εγείρει προβληματισμούς εάν, παρά τις προειδοποιήσεις, θα αγνοήσουν και τα σημάδια του επόμενου κραχ το οποίο, σύμφωνα με εκτιμήσεις, είναι ικανό να αφαιρέσει 35 τρισ. δολ. από τον παγκόσμιο πλούτο…
Η εντυπωσιακή ψυχραιμία που χαρακτηρίζει τα διεθνή χρηματιστήρια το τρέχον έτος, όπου οι κίνδυνοι, οι αβεβαιότητες, η επιθετική ρητορική και οι απειλές, όχι μόνο δεν λείπουν αλλά είναι συνεχείς, έφτανε πολλές φορές στα όρια του παραλόγου. Και αυτό το παράλογο έχει αντικατοπτριστεί και στις αποτιμήσεις πολλών μετοχών, οι οποίες «φωνάζουν» υπερβολή και συνεπώς… ψάχνουν ευκαιρία να «ξεφουσκώσουν», όπως και το έκαναν, σε έναν βαθμό, την Παρασκευή.
Ο Οκτώβριος αποτελεί τον μήνα φόβου των αγορών, καθώς τα περισσότερα μεγάλα κραχ της Ιστορίας συνέβησαν τον δέκατο μήνα του έτους.
Τα χρηματιστήρια σε ΗΠΑ, Ευρώπη και Ασία ξεπέρασαν γρήγορα το σοκ της «Ημέρας Απελευθέρωσης» των δασμών Τραμπ του Απριλίου και ακολούθησαν ένα δρόμο αλλεπάλληλων ιστορικών ή πολυετών υψηλών. Οι λόγοι πίσω από την ευφορία ήταν συγκεκριμένοι. Η λάμψη των μετοχών του κλάδου της τεχνολογίας και κυρίως της τεχνητής νοημοσύνης, με ώθηση και από τα σχέδια για τεράστιες επενδύσεις των εταιρειών του κλάδου, οι μειώσεις επιτοκίων και οι συμφωνίες που υπήρξαν στο εμπόριο, έστω κι αν ο μέσος πραγματικός δασμολογικός συντελεστής των ΗΠΑ είναι ο υψηλότερος από τη δεκαετία του 1930. Ωστόσο, οι αγορές αγνοούσαν τους κινδύνους. Και οι πρόσφατες μαζικές προειδοποιήσεις από θεσμούς όπως το ΔΝΤ, η ΕΚΤ, η Fed και η Τράπεζα της Αγγλίας για σοβαρή διόρθωση προσεχώς, καθόλου τυχαίες δεν είναι.
Αφορμή για το sell-off της περασμένης εβδομάδας ήταν τα subprime δάνεια (ενυπόθηκα δάνεια χαμηλής εξασφάλισης) στον κλάδο του αυτοκινήτου των ΗΠΑ, τα οποία προκάλεσαν έντονες ανησυχίες για τις πρακτικές δανεισμού και την πιστοληπτική ποιότητα στο σύστημα, επαναφέροντας μνήμες της κρίσης του 2023 και την πτώχευση της Silicon Valley Bank, καθώς και της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008 και την κατάρρευση της Bear Stearns. Ο CEO της JPMorgan, Τζέιμς Ντάιμον, έκανε λόγο για «κατσαρίδες» στην αμερικανική οικονομία, που απειλούν τις αγορές, ενώ η επικεφαλής του ΔΝΤ Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα δήλωσε ότι οι κίνδυνοι που συσσωρεύονται στις αγορές μη τραπεζικών δανείων την «κρατούν άγρυπνη τις νύχτες».
Το τεχνολογικό ράλι της Wall Street –εν μέσω της μανίας με την τεχνητή νοημοσύνη, έχει προκαλέσει συγκρίσεις με την ευφορία των τελών της δεκαετίας του 1990, που κορυφώθηκε με την κατάρρευση του dot-com το 2000– ίσως να είναι κατά πολλούς, συμπεριλαμβανομένων του ΔΝΤ, της Τράπεζας της Αγγλίας και της ΕΚΤ, το επόμενο που θα «σκάσει». Η πρώην αναπληρώτρια διευθύνουσα σύμβουλος του ΔΝΤ και νυν καθηγήτρια Οικονομικών του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, Γκίτα Γκόπιναθ, κάνει μάλιστα λόγο για ένα κραχ το οποίο θα μπορούσε να «κάψει» 35 τρισεκατομμύρια δολάρια από τον παγκόσμιο πλούτο.
Κατά την Γκόπιναθ, «ο κόσμος έχει γίνει επικίνδυνα εξαρτημένος από τις αμερικανικές μετοχές». Αν και η τεχνολογική καινοτομία αναμφισβήτητα αναδιαμορφώνει τις βιομηχανίες και αυξάνει την παραγωγικότητα, υπάρχουν βάσιμοι λόγοι ανησυχίας ότι η ισχυρή άνοδος μπορεί να προετοιμάζει το έδαφος για μία ακόμη οδυνηρή διόρθωση της αγοράς, όπως τονίζει. Οι συνέπειες μιας τέτοιας κατάρρευσης θα μπορούσαν να είναι πολύ πιο σοβαρές σε έκταση από ό,τι αυτές που έγιναν αισθητές πριν από 25 χρόνια.
Το τεχνολογικό ράλι της Wall Street εν μέσω της μανίας με την τεχνητή νοημοσύνη έχει προκαλέσει συγκρίσεις με την κρίση dot-com το 2000.
Η ευφορία με την ΑΙ δεν είναι η μοναδική εστία κινδύνου. Οι εμπορικοί πόλεμοι (η Morgan Stanley προβλέπει ότι αν ΗΠΑ και Κίνα δεν βρουν κοινό έδαφος, η «βουτιά» στις αγορές θα ξεπεράσει το 10%), οι γεωπολιτικές εντάσεις, η διόγκωση των κρατικών ελλειμμάτων και χρεών και το shutdown της κυβέρνησης των ΗΠΑ ενισχύουν τις πιθανότητες για μια «άτακτη» διόρθωση στις αγορές, με το ΔΝΤ να κάνει λόγο για «πολλά τρωτά σημεία που υπάρχουν κάτω από την ήρεμη επιφάνεια του χρηματοπιστωτικού συστήματος».
Και η απόδειξη όλων των παραπάνω, σύμφωνα με αναλυτές, είναι το «τρελό» ράλι του χρυσού. Το βασικό μήνυμα που δίνει η άνοδος του χρυσού, που ξεπερνάει το 65% φέτος, είναι ότι αποτελεί εργαλείο αντιστάθμισης έναντι ολόκληρου του χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Τρωτά σημεία
«Κάτω από την ήρεμη επιφάνεια, το έδαφος μετατοπίζεται σε πολλές περιοχές του χρηματοπιστωτικού συστήματος, δημιουργώντας τρωτά σημεία», προειδοποίησε το ΔΝΤ. Οπως διεμήνυσε, οι παγκόσμιες αγορές αγνοούν τους κινδύνους όπως οι εμπορικοί πόλεμοι, οι γεωπολιτικές εντάσεις και η διόγκωση κρατικών ελλειμμάτων και χρεών.
35
τρισ. δολ. εκτιμά το πρώην στέλεχος του ΔΝΤ Γκίτα Γκόπιναθ ότι θα χαθούν από τον παγκόσμιο πλούτο όταν σκάσει η φούσκα της ΑΙ.
Θυμίζουν φούσκα του dot-com
Η Τράπεζα της Αγγλίας προειδοποίησε ότι ο κίνδυνος μιας «απότομης διόρθωσης στις αγορές» έχει αυξηθεί. Oι αποτιμήσεις φαίνονται «τεντωμένες», ιδιαίτερα για τις εταιρείες τεχνολογίας AI. Οπως παρατήρησε, η σημερινή εικόνα και οι αποτιμήσεις στις αμερικανικές αγορές θυμίζουν την εποχή της φούσκας του dot-com.
65%
άνοδο έχει καταγράψει ο χρυσός φέτος, αγγίζοντας νέο ιστορικό υψηλό την Παρασκευή πάνω από τα 4.300 δολ.
Προειδοποίηση Ντάιμον
«Οι κεραίες μου ανεβαίνουν όταν συμβαίνουν πράγματα σαν και αυτά», δήλωσε ο CEO της JP Morgan, Τζ. Ντάιμον, όταν κλήθηκε να σχολιάσει την κατάρρευση του προμηθευτή ανταλλακτικών αυτοκινήτων First Brands. «Οταν βλέπεις μία κατσαρίδα, πιθανότατα υπάρχουν και άλλες. Θέλω να προειδοποιήσω τους πάντες».
