Αν και ο κλάδος του τουρισμού αναμένεται να υποστηρίξει μία στις τρεις νέες θέσεις εργασίας παγκοσμίως έως το 2035, οι δημογραφικές και διαρθρωτικές αλλαγές θα μπορούσαν να δημιουργήσουν έλλειμμα εργατικού δυναμικού άνω των 43 εκατ. ατόμων, εάν δεν αντιμετωπιστούν. Η Ελλάδα αναμένεται να έχει το δεύτερο μεγαλύτερο έλλειμμα εργαζομένων στον τουρισμό διεθνώς ως ποσοστό σε σχέση με τη ζήτηση, με 290.000 κενές θέσεις εργασίας να μην μπορούν να καλυφθούν την επόμενη δεκαετία. Αυτά είναι τα συμπεράσματα της νέας έκθεσης του Παγκόσμιου Συμβουλίου Ταξιδίων και Τουρισμού (WTTC) για τις προοπτικές εργασίας στον κλάδο, η οποία παρουσιάστηκε στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Συνεδρίου για τον Τουρισμό που διοργάνωσε ο φορέας την περασμένη εβδομάδα στη Ρώμη.
Η μελέτη, η οποία επικεντρώνεται σε 20 οικονομίες, μεταξύ των οποίων και η ελληνική, που αναπτύχθηκε με την υποστήριξη του υπουργείου Τουρισμού της Σαουδικής Αραβίας, του ομίλου Coraggio, της Miles Partnership και του Polytechnic University του Χονγκ Κονγκ, βασίζεται σε εκτεταμένη παγκόσμια ανάλυση, συμπεριλαμβανομένης μιας μεγάλης κλίμακας έρευνας σε επιχειρηματικούς ηγέτες. Δεν υπογραμμίζει μόνο τον τρόπο με τον οποίο ο κλάδος έχει ανακάμψει ως παγκόσμια κινητήρια δύναμη για τη δημιουργία θέσεων εργασίας, αλλά και πώς οι διαρθρωτικές αλλαγές, συμπεριλαμβανομένης της συρρίκνωσης του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας σε σχέση με την οικονομική ανάπτυξη, θα επηρεάσουν περαιτέρω τον τομέα των ταξιδιών και του τουρισμού, ο οποίος αναμένεται να αναπτυχθεί σημαντικά ταχύτερα από την οικονομία.
Το 2024 ο κλάδος υποστήριξε τον αριθμό – ρεκόρ των 357 εκατ. θέσεων εργασίας παγκοσμίως και προβλέπεται να υποστηρίξει 371 εκατ. θέσεις εργασίας φέτος. Κατά την επόμενη δεκαετία προβλέπεται να δημιουργήσει 91 εκατ. νέους ρόλους, αντιπροσωπεύοντας μία στις τρεις νέες θέσεις εργασίας που δημιουργούνται παγκοσμίως. Εως το 2035 η παγκόσμια ζήτηση για εργαζομένους στον τουρισμό θα ξεπεράσει την προσφορά κατά περισσότερα από 43 εκατ. άτομα, αφήνοντας τη διαθεσιμότητα εργατικού δυναμικού 16% κάτω από τα απαιτούμενα επίπεδα.
Οι διαρθρωτικές αλλαγές, συμπεριλαμβανομένης της συρρίκνωσης του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας, θα επηρεάσουν περαιτέρω τον τουριστικό τομέα.
Σύμφωνα με την έκθεση του WTTC, ο κλάδος της φιλοξενίας αντιμετωπίζει ένα αναμενόμενο «κενό» 8,6 εκατ. εργαζομένων, περίπου 18% κάτω από τα απαιτούμενα επίπεδα προσωπικού.
Οι θέσεις εργασίας χαμηλής ειδίκευσης, οι οποίες παραμένουν κρίσιμες για τον κλάδο, θα παραμείνουν οι πιο περιζήτητες, με την προβλεπόμενη ανάγκη για περισσότερους από 20 εκατ. επιπλέον εργαζομένους. Οι θέσεις που βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στην ανθρώπινη αλληλεπίδραση και οι υπηρεσίες που δεν μπορούν εύκολα να αυτοματοποιηθούν, θα παραμείνουν σε υψηλή ζήτηση.
Το WTTC υπογραμμίζει ότι η πρόκληση αυτή θα επηρεάσει και τις 20 μεγάλες οικονομίες που αναλύθηκαν για την έκθεση, με τις μεγαλύτερες ελλείψεις εργαζομένων σε απόλυτους αριθμούς να προβλέπονται στην Κίνα (16,9 εκατ.), στην Ινδία (11 εκατ.) και την Ευρωπαϊκή Ενωση (6,4 εκατ.).
Σε σχετικούς όρους, η Ιαπωνία θα δει την προσφορά εργατικού δυναμικού να βρίσκεται 29% κάτω από τα επίπεδα ζήτησης το 2035, ενώ δεύτερη στον κόσμο ακολουθεί η Ελλάδα, η οποία θα βρεθεί αντιμέτωπη με ένα έλλειμμα εργαζομένων σε σχέση με τη ζήτηση ύψους 27%, και η Γερμανία θα έχει ένα «κενό» ύψους 26% μεταξύ προσφοράς και ζήτησης. Σε απόλυτους αριθμούς, όπως προειδοποιεί το WTTC, στην Ελλάδα θα «αναζητούνται» 290.000 εργαζόμενοι την επόμενη δεκαετία.
Την επόμενη δεκαετία η παγκόσμια ζήτηση για εργαζομένους στον τουρισμό θα ξεπεράσει την προσφορά κατά περισσότερα από 43 εκατ. άτομα.
Πάντως, παρά τις προκλήσεις αυτές, ο τουρισμός παραμένει κινητήρια δύναμη για τη δημιουργία θέσεων εργασίας. «Ο τουρισμός και τα ταξίδια αναμένεται να παραμείνουν ένας από τους μεγαλύτερους δημιουργούς θέσεων εργασίας στον κόσμο, προσφέροντας ευκαιρίες σε εκατομμύρια ανθρώπους. Πρέπει όμως επίσης να αναγνωρίσουμε ότι οι ευρύτερες δημογραφικές και διαρθρωτικές αλλαγές αναδιαμορφώνουν τις αγορές εργασίας παντού», όπως σημείωσε η Γκλόρια Γκουεβάρα, προσωρινή διευθύνουσα σύμβουλος του WTTC. «Πολλοί εργαζόμενοι εγκατέλειψαν τον κλάδο κατά τη διάρκεια της COVID, όταν ο τουρισμός σταμάτησε. Τώρα, καθώς η παγκόσμια ανεργία αναμένεται να μειωθεί και ο πληθυσμός σε ηλικία εργασίας να συρρικνωθεί, αυτό δημιουργεί αυξημένη πίεση στην προσφορά εργασίας, ειδικά για τους ταχέως αναπτυσσόμενους τομείς, όπως ο τουρισμός».
Στο συνέδριο του WTTC περιγράφηκε πώς ο κλάδος, σε συνεργασία με κυβερνήσεις και εκπαιδευτικούς, μπορεί να μετατρέψει αυτές τις προκλήσεις σε ευκαιρίες:
• Να προσελκύσει περισσότερους νέους, αναδεικνύοντας την ποικιλομορφία και τον ενθουσιασμό των ευκαιριών σταδιοδρομίας στον τουρισμό.
• Να ενισχύσει τη συνεργασία με την εκπαίδευση, ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των εργοδοτών και να προσφέρει στους μαθητές εμπειρίες από τον πραγματικό κόσμο.
• Να ενισχύσει τη διατήρηση του προσωπικού με προγράμματα ανάπτυξης ηγεσίας, σαφείς εσωτερικές οδούς προαγωγής και συμπεριληπτικές κουλτούρες στον χώρο εργασίας.
• Να επενδύσει στον ψηφιακό γραμματισμό, στην υιοθέτηση της τεχνητής νοημοσύνης και σε βιώσιμες πρακτικές για την προετοιμασία των εργαζομένων για το μέλλον και την ενίσχυση της παραγωγικότητας.
• Να ενσωματώσει ευέλικτες πολιτικές για τη διαχείριση της κυμαινόμενης ζήτησης εργατικού δυναμικού, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης των εμποδίων στην πρόσληψη ξένων εργαζομένων και του συνδυασμού θέσεων εργασίας μερικής απασχόλησης σε θέσεις πλήρους απασχόλησης.
Προς νέο ρεκόρ οδεύει φέτος η Ευρώπη
Στο πλαίσιο του συνεδρίου το οποίο διήρκεσε τρεις ημέρες και έλαβε χώρα στο επιβλητικό Auditorium Parco della Musica Ennio Morricone της Ρώμης, το «παρών» έδωσαν πρωτοπόροι του κλάδου και υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής, ενώ παρευρέθη και ο διάσημος τενόρος Αντρέα Μποτσέλι, ο οποίος έκανε μια συγκινητική απαγγελία του εθνικού ύμνου της Ιταλίας με τη συνοδεία της μπάντας της στρατιωτικής αστυνομίας, Banda dell’Arma dei Carabinieri.
Η Ιταλία βρέθηκε σαφώς στο επίκεντρο, με την πρωθυπουργό Τζόρτζια Μελόνι να ανοίγει τις εργασίες του συνεδρίου τονίζοντας τις κυβερνητικές επενδύσεις σε τουριστικές υποδομές και την πεποίθησή της ότι ο τομέας είναι «μια εξαιρετική μηχανή δημιουργίας πλούτου και ευημερίας». Φέτος ο τουρισμός αναμένεται να εισφέρει 258 δισ. δολάρια στην οικονομία της Ιταλίας και να υποστηρίξει 3,1 εκατ. θέσεις εργασίας. Μάλιστα, όπως ανακοινώθηκε, τα μέλη του WTTC δεσμεύτηκαν να διαθέσουν πάνω από 8 δισ. δολάρια σε νέες επενδύσεις για την ενίσχυση του τουρισμού στην Ιταλία.
Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου τονίστηκε η διαρκής θέση της Ευρώπης ως η περιοχή με τους περισσότερους επισκέπτες στον κόσμο (με πέντε από τις δέκα πιο ισχυρές αγορές διεθνώς, με βάση το ΑΕΠ, να βρίσκονται εντός των «τειχών» της), με τις συζητήσεις να επικεντρώνονται στο πώς ο συνδυασμός πολιτιστικής κληρονομιάς, υποδομών και βιωσιμότητας μπορεί να εμπνεύσει βέλτιστες πρακτικές παγκοσμίως. Σύμφωνα με τον WTTC, ο τομέας ταξιδιών και τουρισμού της Ευρώπης προβλέπεται να σπάσει νέα ρεκόρ το 2025 και να συνεισφέρει 2,6 τρισ. ευρώ στο ΑΕΠ της ηπείρου το 2025, που αντιπροσωπεύει ένα στα δέκα ευρώ. Ο τομέας προβλέπεται επίσης να υποστηρίξει 41,3 εκατομμύρια θέσεις εργασίας, έναν στους δέκα εργαζομένους σε όλη την Ευρώπη, θέτοντας ακόμη ένα νέο ρεκόρ.
Ο τουριστικός τομέας αναμένεται να συνεισφέρει 2,6 τρισ. ευρώ στο ΑΕΠ της ηπείρου και να υποστηρίξει 41,3 εκατ. θέσεις εργασίας.
Οσον αφορά την Ελλάδα σημειώθηκε πως φέτος η χώρα αναμένεται να βρεθεί στην 20ή θέση σχετικά με τις μεγαλύτερες δαπάνες τουριστών, οι οποίες θα διαμορφωθούν στα 28,4 δισ. δολ. Στην πρώτη θέση θα είναι οι ΗΠΑ (168,7 δισ. δολ.) και ακολουθούν Κίνα (144,1 δισ. δολ.) και Ισπανία (123 δισ. δολ.). Στα διάφορα πάνελ οι συζητήσεις επικεντρώθηκαν, μεταξύ άλλων, στις στρατηγικές για τη διαφοροποίηση της Ευρώπης εν μέσω του αυξανόμενου ανταγωνισμού από άλλες περιοχές και στην εξισορρόπηση του τρόπου με τον οποίο οι προορισμοί μπορούν να καινοτομήσουν, διατηρώντας παράλληλα την αυθεντικότητα και προωθώντας τη βιωσιμότητα. Οι ομιλητές επισήμαναν πρωτοποριακές πρωτοβουλίες βιωσιμότητας, καινοτόμες στρατηγικές διαχείρισης προορισμών και ανάπτυξη νέων προϊόντων ως κρίσιμα στοιχεία για τη συνεχή επιτυχία της Ευρώπης σε μια ολοένα και πιο πολυσύχναστη αγορά.
Το «παρών» έδωσε και η Ελληνίδα υπουργός Τουρισμού Ολγα Κεφαλογιάννη, η οποία σε πάνελ με θέμα τον πολιτισμό ως «μαγνήτη» του τουρισμού περιέγραψε πώς ο πολιτισμός βρίσκεται στο επίκεντρο της προωθητικής στρατηγικής του υπουργείου με πρωτοβουλίες που περιλαμβάνουν σύγχρονα εργαλεία επικοινωνίας –τεχνολογίες όπως η τεχνητή νοημοσύνη, η εικονική πραγματικότητα και οι εξειδικευμένες ψηφιακές πλατφόρμες–, που φέρνουν την κληρονομιά της Ελλάδας πιο κοντά στους επισκέπτες.
Μεταξύ των (πολλών) θεμάτων που συζητήθηκαν στη Ρώμη ήταν και οι φόροι που επιβάλλονται σε πολλές χώρες για την αντιμετώπιση του υπερτουρισμού. Το 2024 ο κλάδος του τουρισμού απέφερε φορολογικά έσοδα 3,5 τρισ. δολαρίων, τα οποία αντιπροσωπεύουν το ένα δέκατο των συνολικών παγκόσμιων κυβερνητικών εσόδων. Το WTTC προέτρεψε τους υπευθύνους χάραξης πολιτικής να διασφαλίσουν ότι τα έσοδα θα επενδυθούν στρατηγικά στις τοπικές κοινότητες και στις υποδομές, προκειμένου να υπάρξουν θετικές περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις. Ενα… highlight του συνεδρίου ήταν η «απάντηση» της Ιταλίας σχετικά με αναφορές ότι σε αγαπημένα αξιοθέατα, όπως η Φοντάνα ντι Τρέβι, θα επιβληθεί εισιτήριο εισόδου ως τρόπος αντιμετώπισης της μεγάλης επισκεψιμότητας. Η Ντανιέλα Σαντανσέ, υπουργός Τουρισμού της Ιταλίας, τόνισε πως «ο κόσμος θα πρέπει να πληρώνει για την πρόσβαση», με τη δήλωση να ακολουθείται από ενθουσιώδη χειροκροτήματα στην αίθουσα του συνεδρίου.
