Νέα επιχειρηματικότητα, που σε μεγάλο βαθμό είναι αποτέλεσμα επιχειρηματικότητας ανάγκης και όχι ευκαιρίας, χαμηλή ανταγωνιστικότητα αλλά και μέτριες επιδόσεις στη διεθνή κατάταξη για την καινοτομία. Αυτά είναι ορισμένα από τα χαρακτηριστικά της Ελλάδας και ειδικότερα των ελληνικών επιχειρήσεων, όπως αποτυπώνονται και στην πρόσφατη έρευνα της διαΝΕΟσις, «Τεχνολογία και οικονομική ανάπτυξη στην Ελλάδα». Πρόκειται για ευρήματα που αναδεικνύονται για ακόμη μία φορά, την ώρα που βασικό πρόταγμα είναι η αλλαγή του αναπτυξιακού μοντέλου με επίκεντρο την καινοτομία σε όλους τους κλάδους και τομείς.
Αν και, με βάση τα στοιχεία του 2023, υπάρχει μία τάση αύξησης των δαπανών Ε&Α (Ερευνας και Ανάπτυξης) στη χώρα μας, η απόκλιση είναι μεγάλη σε σύγκριση με τον ευρωπαϊκό μέσον όρο. Ετσι, οι συνολικές δαπάνες για Ε&Α το 2023 ήταν αυξημένες κατά σχεδόν 300 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2022 (+9,5%) και διαμορφώθηκαν στα 3,3 δισ. Αυτό αντιστοιχεί στο 1,49% του ΑΕΠ όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι στο 2,22%. Σε ό,τι αφορά ειδικότερα τις δαπάνες των ελληνικών επιχειρήσεων για τον –κρίσιμο για την καινοτομία– κλάδο της Ε&Α, αυτές ανήλθαν στο 1,658 δισ. και αντιστοιχούν στο 0,74% του ΑΕΠ έναντι 1,47% που είναι ο ευρωπαϊκός μέσος όρος. Την ίδια ώρα, η χώρα καταλαμβάνει την 47η ανάμεσα σε 67 χώρες στη διεθνή κατάταξη ανταγωνιστικότητας του IMD, ενώ χαρακτηρίζεται από μέτριες επιδόσεις στον τομέα της καινοτομίας –χαμηλότερα του ευρωπαϊκού μέσου όρου–, καταλαμβάνοντας την 20ή θέση ανάμεσα σε 27 χώρες της Ε.Ε.
Ειδικά για τις ελληνικές επιχειρήσεις, η έρευνα διαπιστώνει πως είναι απαραίτητο αυτές να απεγκλωβιστούν από αυτό που αποκαλεί «stuck in the middle» (κολλημένες στη μέση) στο πεδίο του διεθνούς ανταγωνισμού. Οπως εξηγεί, αυτές στην πλειονότητά τους είναι ακριβότερες από επιχειρήσεις που προέρχονται από χώρες χαμηλού κόστους εργασίας και ποιοτικά λιγότερο ανταγωνιστικές από επιχειρήσεις που προέρχονται από οικονομίες με υψηλότερες τεχνολογικές και παραγωγικές δυνατότητες. Ωστόσο η έρευνα διαπιστώνει και κάποια θετικά σημεία, ξεκινώντας από το γεγονός ότι υπάρχει ένας μικρός αλλά δυναμικός πυρήνας επιχειρήσεων με εξωστρέφεια και καινοτομία, που δραστηριοποιείται όχι μόνο σε κλάδους υψηλής τεχνολογίας αλλά και σε πιο παραδοσιακούς τομείς.
Παράλληλα, έχει καταγραφεί πρόοδος στον τομέα της πρόσβασης των επιχειρήσεων σε χρηματοδότηση, με τη δημιουργία venture capital funds που στηρίζονται από εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους, ενώ παρατηρείται και βελτίωση των εργαλείων χρηματοδότησης για την τεχνολογική τους αναβάθμιση.
