Σε μια εποχή που η διαθεσιμότητα φυσικών πόρων, όπως η ενέργεια και οι πρώτες ύλες, αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων, ένας εξίσου κρίσιμος και συχνά παραγνωρισμένος πόρος είναι το ανθρώπινο δυναμικό. Η έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού με τις κατάλληλες δεξιότητες αποτελεί πλέον μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για τις αγορές εργασίας στις ανεπτυγμένες χώρες.
Συνδυαστικά, η γήρανση του πληθυσμού στις προηγμένες οικονομίες και η απροθυμία των εργαζομένων να απασχοληθούν σε απαιτητικούς κλάδους που προϋποθέτουν βάρδιες, χειρωνακτική εργασία ή εργασία μακριά από τον τόπο διαμονής τους έχουν δημιουργήσει σοβαρές ελλείψεις σε προσωπικό. Αναγκαία λύση στη δύσκολη αυτή εξίσωση είναι χωρίς αμφιβολία η μετάκληση εργαζομένων από τρίτες χώρες. Για την Ελλάδα, η πρόσφατη Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) προβλέπει για το 2025 τη δυνατότητα μετάκλησης περίπου 87.000 εργαζομένων μακροπρόθεσμης και εποχικής απασχόλησης σε τομείς όπως ο τουρισμός, η βιομηχανία, οι κατασκευές και ο πρωτογενής τομέας. Επιπλέον, προβλέπεται η μετάκληση 2.000 εργαζομένων υψηλής εξειδίκευσης από χώρες όπως το Βιετνάμ, το Μπανγκλαντές, η Ινδία, το Πακιστάν, η Αίγυπτος και οι Φιλιππίνες.
Αμείλικτος ανταγωνισμός
Η έλλειψη εργαζομένων αφορά κρίσιμες θέσεις εργασίας σε κλάδους που διαμορφώνουν τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας. Η Ελλάδα δεν λειτουργεί σε κενό. Αντίθετα, βρίσκεται αντιμέτωπη με έναν έντονο ανταγωνισμό από άλλες χώρες που επιδιώκουν να προσελκύσουν εργατικό δυναμικό. Στην Ευρωπαϊκή Ενωση, κατά μέσον όρο, μετακινούνται ετησίως 1,3 εκατ. εργαζόμενοι, ενώ στο Ηνωμένο Βασίλειο περίπου 300.000 εργαζόμενοι. Παράλληλα, χώρες όπως η Ιαπωνία, η Αυστραλία και τα κράτη του Κόλπου αποτελούν επίσης ελκυστικούς προορισμούς για εργαζομένους χαμηλής, μεσαίας και υψηλής εξειδίκευσης, αυξάνοντας την πίεση στην ελληνική αγορά.
Η έλλειψη εργατικού δυναμικού δεν είναι μια θεωρητική πρόκληση, αλλά ζώσα πραγματικότητα. Κορυφαίοι επιχειρηματικοί φορείς, όπως οι ΣΕΒ, ΣΕΤΕ, έχουν κτυπήσει το καμπανάκι για το μεγάλο έλλειμμα εργατικών χεριών και μυαλών, ενώ και η Τράπεζα της Ελλάδος έχει αναδείξει το ζήτημα, επισημαίνοντας ότι η Ελλάδα αντιμετωπίζει έλλειψη περίπου 200.000 εργατικών χεριών, γεγονός που εντείνει την ανάγκη για άμεσες λύσεις και στοχευμένες παρεμβάσεις.
Στην αυξημένη ανάγκη για ανθρώπινο δυναμικό, χαμηλής και υψηλής εξειδίκευσης, λύση μπορεί να δώσει η μετάκληση εργαζομένων, η οποία όμως αντιμετωπίζει σοβαρά εμπόδια στη χώρα μας, όπως:
1. Ανεπαρκείς παροχές από επιχειρήσεις: Πολλές επιχειρήσεις, εκμεταλλευόμενες κενά στη νομοθεσία, αποφεύγουν να παρέχουν βασικά κίνητρα, όπως η κάλυψη εξόδων μετακίνησης (π.χ. αεροπορικά εισιτήρια). Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να προσλαμβάνονται εργαζόμενοι χωρίς τα απαραίτητα προσόντα ή, ακόμη χειρότερα, να καταγράφονται φαινόμενα παράνομης διαφυγής σε άλλες χώρες. Σύμφωνα με έρευνα του WorkInGreece.io σε δείγμα 2.500 εργαζομένων, οι παροχές αποτελούν κορυφαίο παράγοντα επιλογής εργασίας στο εξωτερικό.
2. Ελλειψη διαδικασιών αξιολόγησης: Σε πολλούς κλάδους, και ιδιαίτερα σε αυτούς που απαιτούν εξειδικευμένες δεξιότητες, δεν υπάρχει σαφής διαδικασία αξιολόγησης των εργαζομένων. Συχνά δεν λαμβάνονται υπόψη ούτε τα επαγγελματικά προσόντα ούτε η δυνατότητα ενσωμάτωσης των εργαζομένων στις τοπικές κοινωνίες.
Η έλλειψη εργαζομένων αφορά κρίσιμες θέσεις εργασίας σε κλάδους που διαμορφώνουν τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας.
3. Χρονοβόρες διαδικασίες μετάκλησης: Οι μεγάλες καθυστερήσεις στις διαδικασίες έκδοσης αδειών εργασίας, που κυμαίνονται μεταξύ 4-6 μηνών, σε συνδυασμό με την έλλειψη προβλεψιμότητας στον χρόνο ολοκλήρωσης, καθιστούν την Ελλάδα λιγότερο ελκυστικό προορισμό για εργαζομένους τρίτων χωρών.
Για να μπορέσει η Ελλάδα να ανταποκριθεί σε αυτές τις προκλήσεις και να εξασφαλίσει την απαιτούμενη ροή ανθρώπινου δυναμικού, απαιτούνται συγκεκριμένες παρεμβάσεις:
• Διαμόρφωση ελκυστικών πακέτων παροχών από τις επιχειρήσεις, ώστε να προσελκύσουν και να διατηρήσουν εξειδικευμένο προσωπικό.
• Επιτάχυνση και ψηφιοποίηση των διαδικασιών μετάκλησης, ώστε οι εργαζόμενοι να μπορούν να ενταχθούν άμεσα στην αγορά εργασίας.
• Θέσπιση εξειδικευμένων διαδικασιών αξιολόγησης των εργαζομένων, ώστε να διασφαλίζεται τόσο η καταλληλότητά τους για τις επιχειρήσεις όσο και η δυνατότητα ενσωμάτωσης στην ελληνική κοινωνία.
Η Ελλάδα βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι: είτε θα προσαρμοστεί στις διεθνείς τάσεις και θα καταστήσει το εργασιακό της περιβάλλον ανταγωνιστικό, είτε θα συνεχίσει να αντιμετωπίζει διαρκείς ελλείψεις προσωπικού, περιορίζοντας τις αναπτυξιακές προοπτικές της. Μια άμεση και με πρακτικά αποτελέσματα πολιτική πρωτοβουλία θα μπορούσε να είναι η δημιουργία ενός ταχύτερου και πιο ευέλικτου συστήματος αδειοδότησης εργαζομένων –με μεταφορά ευθυνών στις επιχειρήσεις– και με έμφαση στη διαφάνεια και στη μείωση της γραφειοκρατίας. Ο χρόνος για δράση είναι τώρα!
*Ο κ. Βαγγέλης Κανελλόπουλος είναι διευθύνων σύμβουλος της WorkInGreece.io, της διαδικτυακής πλατφόρμας για την πρόσληψη ξένων εργαζομένων από ελληνικές επιχειρήσεις.
