Ενα μεγάλο στοίχημα, αυτό της αύξησης των πραγματικών εισοδημάτων των εργαζομένων, μεγάλες προκλήσεις όπως η αύξηση της απασχόλησης και η ψηφιοποίηση του ΕΦΚΑ, αλλά και «αγκάθια» όπως οι συντάξεις χηρείας και τα αναδρομικά τουλάχιστον 350.000 συνταξιούχων, βρίσκονται στη βαριά ατζέντα της ηγεσίας του υπουργείου Εργασίας. Εντός του νέου έτους, η κ. Κεραμέως σε συνεργασία με τους υφυπουργούς Π. Τσακλόγλου και Κ. Καραγκούνη θα επιδιώξουν να θεσμοθετήσουν μέτρα και θα επιβλέψουν δράσεις για την τόνωση της απασχόλησης, την επέκταση της ψηφιακής κάρτας εργασίας και σε κλάδους όπως του τουρισμού και επισιτισμού, την αναμόρφωση των ΚΕΠΑ καθώς και την περαιτέρω ψηφιοποίηση της κοινωνικής ασφάλισης και κατ’ επέκταση την περαιτέρω μείωση των εκκρεμοτήτων.
Το περίγραμμα της πολιτικής που θα ακολουθηθεί κατά το νέο έτος από την υπουργό Εργασίας Ν. Κεραμέως, περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τις εξής προκλήσεις:
• Τόνωση της απασχόλησης και διεύρυνση των πληθυσμιακών ομάδων που εντάσσονται στην αγορά εργασίας. Ηδη το 2024 –για πρώτη φορά τα τελευταία 15 χρόνια– η ανεργία κυμάνθηκε σε μονοψήφιο νούμερο, μειωμένη στο 9% το τρίτο τρίμηνο του 2024, σχεδόν 50% κάτω σε σχέση με το 2019. Η διατήρηση του ποσοστού ανεργίας σε μονοψήφιο αριθμό και η περαιτέρω μείωσή του δεν είναι εύκολο εγχείρημα, καθώς οι αναλυτές επισημαίνουν πως έχουμε φθάσει στον σκληρό πυρήνα της ανεργίας.
• Ενδυνάμωση του μηχανισμού διάγνωσης των αναγκών στην αγορά εργασίας, προκειμένου τα αποτελέσματα των μελετών του να είναι άμεσα διαθέσιμα σε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς.
• Πιλοτική εφαρμογή, για τουλάχιστον 16 μήνες, της νέας αρχιτεκτονικής του επιδόματος ανεργίας, σε 15.000 ανέργους. Το νέο σύστημα πριμοδοτεί με ένα ανταποδοτικό σκέλος όσους, πριν καταστούν άνεργοι, είχαν εργαστεί για σημαντικά μεγάλο χρονικό διάστημα.
• Επέκταση της ψηφιακής κάρτας εργασίας. Ηδη, το μέτρο αφορά 750.000 εργαζομένους κι εντός του νέου έτους αναμένεται να επεκταθεί καθολικά, σε τουρισμό και εστίαση και έτσι οι καλυπτόμενοι κλάδοι να αγγίξουν το 1,5 εκατ. εργαζομένους.
Ενα από τα μεγαλύτερα «αγκάθια» είναι η καθιέρωση ενιαίου κανονισμού παροχών και ασφάλισης στον ΕΦΚΑ, που καθυστερεί από το 2017.
• Ψηφιοποίηση της κοινωνικής ασφάλισης με δύο έργα: την ψηφιακή αποτύπωση του ασφαλιστικού ιστορικού όλων των ασφαλισμένων καθώς και τη δημιουργία Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος στον ΕΦΚΑ.
• Αναμόρφωση του Κέντρου Πιστοποίησης Αναπηρίας (ΚΕΠΑ) του e-ΕΦΚΑ, με την απλούστευση διαδικασιών, τη μείωση ανάγκης για φυσική παρουσία στο ΚΕΠΑ και τον δραστικό περιορισμό αναβολών και καθυστερήσεων.
Κι αν τα παραπάνω θεωρούνται «εύκολα», η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας έχει να διαχειριστεί μια πολύ μεγάλη πρόκληση. Την περαιτέρω ενίσχυση του πραγματικού εισοδήματος συνταξιούχων και ανέργων. Και μπορεί για τις συντάξεις ήδη να δόθηκε η αύξηση –κατά 2,4%– και να βελτιώθηκε κατά τι η εφαρμογή της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης, όμως στους εργαζομένους και δη του ιδιωτικού τομέα, το εγχείρημα δεν θεωρείται εύκολο. Ο κατώτατος μισθός θα αυξηθεί –πιθανότατα κατά 40 με 50 ευρώ– τον Απρίλιο του 2025. Αντίστοιχα, θα υπάρξει αύξηση και σε μισθούς στο Δημόσιο ώστε να υπάρχει εφεξής ένας κατώτατος μισθός για όλους. Ομως, για την αύξηση των μέσων μισθών, τουλάχιστον όσον αφορά δράσεις για τις οποίες είναι υπεύθυνο το υπουργείο Εργασίας, θα πρέπει να επιτευχθεί η ενίσχυση των συλλογικών διαπραγματεύσεων. Με τον πρόσφατο νόμο Κεραμέως προβλέφθηκε η συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους για την κατάρτιση και έκδοση σχεδίου δράσης με στόχο την ενίσχυση των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας. Θα πρέπει βέβαια να υπάρξει νομοθέτηση παρεμβάσεων για τη θωράκιση του πλαισίου και την αύξηση του ποσοστού κάλυψης των εργαζομένων από συλλογικές διαπραγματεύσεις.
Υπάρχουν όμως και τρία «αγκάθια» που κανένας υπουργός Εργασίας δεν επιθυμεί να θεσμοθετήσει κατά τη διάρκεια της θητείας του στο υπουργείο. Για παράδειγμα, η καθιέρωση ενιαίου κανονισμού παροχών και ενιαίου κανονισμού ασφάλισης στον ΕΦΚΑ, που καθυστερεί από το 2017 και εφεξής. Επίσης, αναμένεται και η έκδοση του ενιαίου κανονισμού αναπηρίας, που αφορά τις ενιαίες προϋποθέσεις και διαδικασίες για τις συνταξιοδοτικές και επιδοματικές παροχές που χορηγούνται σε άτομα με αναπηρία.
Πολυετής είναι και η εκκρεμότητα που αφορά τις συντάξεις χηρείας και δη την αναδρομική αναζήτηση από τον ΕΦΚΑ ποσών που λαμβάνουν ακόμη και 5 χρόνια δικαιούχοι συντάξεων χηρείας, καθώς δεν εφαρμόστηκε στη λήξη της τριετίας από τον θάνατο του/της συζύγου η περικοπή τους στο 35% που προβλέπει ο νόμος. Η περικοπή εφαρμόζεται όταν οι δικαιούχοι παίρνουν και δική τους σύνταξη ή εργάζονται. Αντίθετα, ο ΕΦΚΑ πληρώνει ακόμη και σήμερα τα ίδια ποσά, δηλαδή το 70%. Το θέμα «καίει» καθώς εκτιμάται ότι αφορά πάνω από 50.000 συνταξιούχους, ενώ υπολογίζεται ότι υπάρχουν κι άλλοι 5.000 με 10.000 συνταξιούχοι του Δημοσίου και του ΟΓΑ, που έχουν, σύμφωνα με τον νόμο, δει τη σύνταξη χηρείας να κόβεται στο 35%, μετά την τριετία.
Και τέλος, η απόφαση για το θέμα των αναδρομικών διεκδικήσεων 350.000 συνταξιούχων. Το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) έχει ήδη καθυστερήσει πολύ, εκτιμάται όμως ότι η απόφασή του θα εκδοθεί εντός του πρώτου τριμήνου του 2025.
