Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τοποθέτησε την Ελλάδα για πρώτη φορά μεταξύ των χωρών, στις οποίες διακρίνει κινδύνους στην επίτευξη του στόχου της κοινωνικής σύγκλισης. Τον επόμενο χρόνο θα ετοιμάσει αναλυτική έκθεση για καθεμιά από τις 10 χώρες της κατηγορίας αυτής, που περιλαμβάνουν επίσης τις Βουλγαρία, Εσθονία, Ισπανία, Ιταλία, Λιθουανία, Ουγγαρία, Ρουμανία, Κροατία και Λουξεμβούργο.
Τι προκάλεσε τη δυσάρεστη αυτή κατάταξη, που έγινε στο πλαίσιο των εκθέσεων του 2ου μέρους του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, την περασμένη Τετάρτη: μια επιδείνωση ή στασιμότητα σε επίπεδα μακριά από τον μέσο όρο της Ε.Ε. στους δείκτες της υπερβολικής επιβάρυνσης λόγω στέγασης, των ακάλυπτων αναγκών ιατρικής φροντίδας, του ποσοστού του πληθυσμού σε κίνδυνο φτώχειας, γενικά και ειδικά για τα παιδιά, της χαμηλής αποτελεσματικότητας των κοινωνικών μεταβιβάσεων στη μείωση της φτώχειας, της εισοδηματικής ανισότητας.
Επίσης, στα μελανά σημεία των κοινωνικών δεικτών για την Ελλάδα καταγράφονται οι επίμονες προκλήσεις στην αγορά εργασίας για τους νέους και τις γυναίκες, η χαμηλή και μειούμενη συμμετοχή των ενηλίκων στη μάθηση.
Συνολικά, η εικόνα που προκύπτει για την Ελλάδα από τον πίνακα επιδόσεων στον κοινωνικό τομέα, στον οποίο βασίζεται η Κομισιόν, έχει πολλά μελανά σημεία. Είναι γεγονός ότι η χώρα έχασε πολύτιμο χρόνο και έκανε πολλά βήματα πίσω, εξαιτίας των μνημονίων.
Είναι επίσης πολύ πιθανόν ένα μέρος των δεικτών αυτών, όπως αυτός που αφορά το ποσοστό του πληθυσμού σε κίνδυνο φτώχειας, να επηρεάζεται αρνητικά από την αναλογικά μεγάλη φοροδιαφυγή. Ομως, από την άλλη, υπάρχουν πράγματι τομείς όπου τα κοινωνικά προβλήματα είναι διαρθρωτικά, όπως η χαμηλή συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας, ή έχουν γίνει έντονα τα τελευταία χρόνια, όπως το υψηλό κόστος στέγασης. Είναι, επίσης, γεγονός ότι η απόσταση από το μέσο εισόδημα της Ε.Ε. παραμένει μεγάλη. Οπως είπε χαρακτηριστικά ο επικεφαλής του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή, καθηγητής Γιάννης Τσουκαλάς την περασμένη εβδομάδα, «η Ελλάδα χρειάζεται μια γενιά για να ορθοποδήσει».
Το κόστος στέγασης εκτινάχθηκε – Το ποσοστό του πληθυσμού που επιβαρύνεται υπερβολικά έφτασε στο 28,5%, έναντι 8,8% στην Ε.Ε.
Σε κάθε περίπτωση, αυτά τα καθημερινά προβλήματα είναι που διαμορφώνουν την ατζέντα της πολιτικής ζωής όλο και περισσότερο, καθώς η χώρα απομακρύνεται από τις προτεραιότητες της πρώτης μεταμνημονιακής περιόδου, όπως η δημοσιονομική σταθεροποίηση, η κατάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας.
«Σ’ ένα πλαίσιο υψηλού πληθωρισμού και μειωμένων κοινωνικών δαπανών ως ποσοστού του ΑΕΠ, η Ελλάδα αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις στον τομέα της κοινωνικής προστασίας και συμπερίληψης, με τους περισσότερους δείκτες να υποδεικνύουν κρίσιμη κατάσταση», αναφέρει η έκθεση της Κομισιόν, που παρουσιάστηκε στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου.
Τι αναφέρει χαρακτηριστικά η έκθεση:
• Οι κοινωνικές μεταβιβάσεις είναι αναποτελεσματικές. Μείωσαν το ποσοστό πληθυσμού σε κίνδυνο φτώχειας μόνο κατά 2,1 ποσοστιαίες μονάδες, έναντι σχεδόν διπλάσιας αποτελεσματικότητας των κοινωνικών μεταβιβάσεων στην Ε.Ε.
• Το ποσοστό του πληθυσμού σε κίνδυνο φτώχειας μειώθηκε ελαφρώς (από το 29% το 2016 στο 26,1% το 2023), αλλά παραμένει αρκετά υψηλότερα από το 21,3% του μέσου όρου της Ε.Ε.
• Το κόστος στέγασης εκτινάχθηκε και το ποσοστό του πληθυσμού που επιβαρύνεται υπερβολικά από αυτό έφτασε το 28,5% το 2023, έναντι 8,8% κατά μέσον όρο στην Ε.Ε.
Το ποσοστό συμμετοχής των γυναικών στην απασχόληση περιορίζεται στο 57,6% (έχοντας αυξηθεί μόνο κατά 1,7% το 2023).
• Η ανισότητα σημείωσε μια μικρή επιδείνωση και το ποσοστό του πληθυσμού των δύο υψηλότερων εισοδηματικά δεκατημορίων ήταν 5,28 φορές υψηλότερο από αυτό των φτωχότερων δύο δεκατημορίων, έναντι 4,7 στην Ε.Ε.
• Στην αγορά εργασίας, η συμμετοχή αυξήθηκε μεν ελαφρώς, αλλά παραμένει χαμηλή στο 67,4% του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας, έναντι 75,3% στην Ε.Ε. Ο στόχος που έχει θέσει η Ελλάδα είναι να φτάσει στο 71,1% το 2030. Τα πράγματα είναι χειρότερα για γυναίκες και νέους: Το ποσοστό συμμετοχής των γυναικών περιορίζεται στο 57,6% (έχοντας αυξηθεί μόνο κατά 1,7% το 2023), ενώ οι νέοι που δεν εργάζονται, αλλά ούτε σπουδάζουν αυξήθηκαν και είναι πλέον 15,9% το 2023, έναντι 11,2% στην Ε.Ε.
• Η σύγκλιση αργεί. Με έτος βάσης το 2008, το κατά κεφαλήν διαθέσιμο εισόδημα είναι στο 81,6% το 2023, έναντι 111,1% στην Ε.Ε.
• Η κατάρτιση των ενηλίκων πάσχει σοβαρά. Το ποσοστό ενηλίκων που συμμετείχαν σε κάποιου είδους εκπαίδευση ή κατάρτιση ήταν 15,1% το 2022, από τα χαμηλότερα στην Ε.Ε. Οι βασικές δεξιότητες των Ελλήνων είναι από τις χαμηλότερες, αν και στις ψηφιακές δεξιότητες το ποσοστό είναι στο 52,4% κοντά στον μέσο όρο 55,6% της Ε.Ε.
