Ενα από τα δραματικότερα γεγονότα του Πελοποννησιακού Πολέμου, ο διάλογος μεταξύ των Μηλίων και των Αθηναίων –με τους τελευταίους να επιτίθενται στη μικρή λακεδαιμονική αποικία όταν εκείνη αρνήθηκε να ενταχθεί στην Αθηναϊκή Συμμαχία– αποτελεί τον σκελετό της παράστασης «Το δίκαιο», η οποία παρουσιάζεται στο πλαίσιο του θεσμού «Ολη η Ελλάδα ένας πολιτισμός», σε σκηνοθεσία της Γεωργίας Μαυραγάνη.
Με τη φράση του Ανδρέα Εμπειρίκου «Η σήμερον ως αύριον και ως χθες» να ορίζει τον φετινό θεματικό άξονα, η σκηνοθέτις θεώρησε ότι καθρέφτης του σήμερα είναι τα γεγονότα του 416 π.Χ., όπου η ωμή λογική της ισχύος συγκρούεται με την ηθική και την ελευθερία, έτσι ακριβώς όπως την έχει περιγράψει ο Θουκυδίδης στο 5ο βιβλίο της Ιστορίας του. «Παρακολουθώντας την αποκαλυπτική συζήτηση του Ντόναλντ Τραμπ και του Βολοντίμιρ Ζελένσκι στο Oβάλ Γραφείο, το συγκεκριμένο κείμενο μού ήρθε κατευθείαν στο μυαλό. Περιγράφει αυτό ακριβώς που είδαμε να συμβαίνει στις ΗΠΑ πριν από τέσσερις μήνες, αλλά τοποθετημένο χρονικά στην αρχαιότητα. Μιλάμε ξεκάθαρα για το δίκαιο του ισχυρού και πώς αυτό προσπαθεί να επιβληθεί, ή μάλλον πώς νομιμοποιεί την επιβολή του», μας εξηγεί η Γεωργία Μαυραγάνη.
Οπως οι Αθηναίοι απαίτησαν από τους Μηλίους να υποταχθούν σε εκείνους, αγνοώντας τη στάση ουδετερότητας που είχε αποφασίσει να κρατήσει η πόλη τους, έτσι και ο Ντόναλντ Τραμπ, στη συνάντησή του με τον Ουκρανό πρόεδρο, χρησιμοποίησε την αμερικανική υπεροχή για να επιβάλει τη δική του ατζέντα, υποτιμώντας τον μπροστά στις κάμερες και παρουσιάζοντάς τον ως εξαρτημένο και αδύναμο. «Και στις δύο περιπτώσεις, ο ισχυρός δεν αναζητά διάλογο ή συναίνεση, αλλά απαιτεί υποταγή, ενώ ο αδύναμος δεν έχει τη δύναμη να αντισταθεί χωρίς συνέπειες. Πρόκειται για μία επανάληψη της ιστορίας, με το συγκεκριμένο έργο να αποτελεί ρεαλιστική περιγραφή της πραγματικότητας», σημειώνει.
Χωρίς να μένει όμως αποκλειστικά στο αρχαίο κείμενο και αναζητώντας τις συνδέσεις μεταξύ παρόντος και παρελθόντος, η σκηνοθέτις μαζί με τον θίασό της πήραν για λίγο τον ρόλο του ρεπόρτερ και πραγματοποίησαν σειρά συνεντεύξεων με πολιτικούς επιστήμονες, στρατιωτικούς, ιστορικούς, αλλά και απλούς πολίτες. «Τους ρωτήσαμε τι σκέφτονται για αυτά τα θέματα και πώς ορίζουν την ισχύ. Στις ηχογραφημένες αυτές συνεντεύξεις, που θα παρουσιαστούν εμβόλιμα της αφήγησης, οι συνεντευξιαζόμενοι αναφέρονται μάλιστα και σε συγκρούσεις που έχουν συντελεστεί στον σύγχρονο κόσμο, όχι απαραίτητα πολεμικές», λέει και εξηγεί ότι «θα τους ακούσετε να μιλάνε για τα γεγονότα του Εμφυλίου μέχρι και για εκείνα του δημοψηφίσματος του 2015 – σαν μία ανασκόπηση πολιτικών διλημμάτων και συγκρούσεων που συνθέτουν, με λίγα λόγια, την ιστορία του τόπου».
«Πρόκειται για μια επανάληψη της Ιστορίας, με το συγκεκριμένο έργο να αποτελεί ρεαλιστική περιγραφή της πραγματικότητας», λέει η σκηνοθέτις Γεωργία Μαυραγάνη.
Στην παράσταση καθοριστικό ρόλο διαδραματίζουν και οι θεατές, οι οποίοι καλούνται να ψηφίσουν για το μέλλον της Μήλου, λίγο πριν οι ηθοποιοί ανακοινώσουν την απόφαση που ελήφθη τότε, οδηγώντας σε αιματηρή σύγκρουση και εκτοπισμό των κατοίκων. «Δεν ξέρουμε ποια θα είναι η στάση του κοινού. Θέλουμε απλώς να τους φέρουμε αντιμέτωπους με το δίλημμα. Μπορεί να αποφασίσουν είτε σύγκρουση είτε παράδοση, κανείς δεν ξέρει», αναφέρει η κ. Μαυραγάνη. «Θα έλεγα ότι είναι ξεκάθαρα μια πολιτική παράσταση, η οποία δεν γίνεται μόνο για να προβληματιστεί το κοινό. Και εμείς οι ίδιοι ήρθαμε αντιμέτωποι με τα ερωτήματα που θέτουμε».
Η παράσταση διαμορφώθηκε ειδικά, όπως μας λέει η σκηνοθέτις, για το αρχαίο θέατρο της Μήλου. «Υπάρχει μια πολύ έντονη ταυτολογία. Είναι σαν να ζωντανεύει η πρώτη συνέλευση που συντελέστηκε στην αρχαιότητα, αλλά με σύγχρονους όρους», τονίζει η κ. Μαυραγάνη, σημειώνοντας ότι αν η παράσταση ανέβαινε σε κάποιο άλλο θέατρο θα την προσέγγιζε διαφορετικά, όσον αφορά τη σκηνοθεσία. «Το θέατρο αυτό ήταν κάποτε νεκροταφείο. Υπήρχαν κατακόμβες. Είναι συγκλονιστικό το γεγονός ότι έχει αυτή την αίσθηση, που σου θυμίζει ότι εκεί κατοικούσαν νεκροί, με τον ιστορικό χώρο από μόνο του να λειτουργεί ως σκηνογραφία».
«Το δίκαιο», 9-10/8, αρχαίο θέατρο Μήλου.
