Μια οικογένεια φτάνει σε έναν τόπο μυστηρίου. Διάσπαρτα μνήματα δεσπόζουν στην Ορχήστρα της Επιδαύρου. «Θα γεμίσουν με χώμα επιδαύριο, από λατομείο του Αργους», λέει στην «Κ» η σκηνογράφος Εύα Μανιδάκη. Στο βάθος ένα εκκλησιαστικό όργανο από τη μία πλευρά, από την άλλη ένα μεταλλικό κουτί-ντουλάπα για διάφορες χρήσεις. Τα μέλη της οικογένειας κουβαλούν φαγητό, τσάι, φαναράκια, βελέντζες, ένα δενδρύλλιο ελιάς. Ερχονται για να αποχαιρετήσουν τον γενάρχη τους, ο οποίος βρίσκεται σε κώμα. Ο άνθρωπος αυτός στη διάρκεια της αγρυπνίας «ζωντανεύει» και αφηγείται ένα όραμα: του παρουσιάστηκε ο Θεός και του αποκάλυψε ότι, αν τον ακολουθήσει σε ένα συγκεκριμένο τόπο, και βιώνοντας εξαρχής όσα πέρασε στην πολυτάραχη ζωή του, θα κατανοήσει γιατί υπέφερε όπως υπέφερε. Είναι η ιστορία του Οιδίποδα, ο οποίος κάνει μια αναδρομή ζωής.
Ο Γιάννης Χουβαρδάς επέλεξε φέτος να παρουσιάσει δύο από τα πιο δημοφιλή και συγκινητικά έργα της αρχαίας γραμματείας, τον «Οιδίποδα Τύραννο» και τον «Επί Κολωνώ», με τη μορφή ενιαίας παράστασης. Το έργο με τίτλο «Οιδίπους», σε ελεύθερη απόδοση, διασκευή, σκηνοθεσία του Χουβαρδά, ενώνει τις δύο αρχετυπικές ιστορίες, ξεκινώντας από το τέλος προς την αρχή, σαν ένα ταξίδι αυτογνωσίας.
Στη διαδικασία λοιπόν αυτή, οι στενοί συγγενείς του Οιδίποδα αναλαμβάνουν να υποδυθούν τα πρόσωπα που έπαιξαν τον πιο αποφασιστικό ρόλο στα καθοριστικά συμβάντα της ζωής του. Ετσι, η Ιοκάστη που τον γέννησε για μια ζωή βασανισμένη γίνεται και Θησέας, ο ήρωας που τον λυτρώνει από τα βάσανα· ο γιος του Πολυνείκης γίνεται και ο Αγγελος του «Τυράννου», ο βοσκός που τον διέσωσε μωρό αντί να τον πετάξει στα άγρια ζώα του Κιθαιρώνα· η κόρη του Ισμήνη γίνεται και ο Εξάγγελος του «Τυράννου», που ανακαλύπτει νεκρή τη μητέρα της και τυφλωμένο τον πατέρα της· η άλλη κόρη του Αντιγόνη γίνεται ξενιστής ενός πνεύματος που ενσαρκώνει τον μάντη Τειρεσία.
Τα δύο έργα –πολύ διαφορετικά σε δραματουργική σύλληψη και ύφος και γραμμένα με μεγάλη χρονική απόσταση το ένα από το άλλο– είναι αναγνωρίσιμα στη διάρκεια της παράστασης, αποδίδοντας την αίσθηση μιας ενιαίας ιστορίας (με ελάχιστες «γέφυρες»-συνδέσεις από τον Χουβαρδά) πιστής στο πνεύμα του Σοφοκλή.
«Ολα τα έργα που κάνουμε είναι αυτοβιογραφικά. Ζούμε μια περιπέτεια με πολλές στροφές, ανηφόρες, κατηφόρες», λέει στην «Κ» ο σκηνοθέτης.
«Κατηγορείς εμένα για εγκλήματα, συνωμοσίες και ψεύδη. Προδότη με αποκαλείς. Τέτοιες μομφές εγώ δεν τις σηκώνω», λέει με αυστηρότητα ο Κρέων (ερμηνεύεται από την Καρυοφυλλιά Καραμπέτη). «Τι θράσος και τι ύφος από τον δολοφόνο μου, τον άρπαγα ληστή του ίδιου του σπιτιού μου. Με θεωρείς ηλίθιο; Βγήκαν στη φόρα τα άπλυτά σου», απαντά ο Οιδίποδας (Νίκος Καραθάνος), που κατηγορεί τον Κρέοντα ότι συνωμότησε με τον μάντη Τειρισία για να σφετεριστούν τον θρόνο του. Λίγο αργότερα η Ιοκάστη (Στεφανία Γουλιώτη) καθησυχάζει τον Οιδίποδα ότι δεν είναι ο δολοφόνος του πατέρα του. Η ίδια θα υποδυθεί τον Θησέα, που θα υποσχεθεί στον Οιδίποδα, όταν φτάσει στον Κολωνό, προστασία όσο ζει και ταφή όταν πεθάνει.
Το γεγονός ότι οι ρόλοι δεν ερμηνεύονται από έναν ηθοποιό της ηλικίας «τους» και του φύλου «τους» οφείλεται στην κωματώδη, ονειρική κατάσταση του Οιδίποδα; Μήπως επειδή όταν βλέπουμε όνειρα συγχέουμε φύλα, πρόσωπα και ηλικίες; «Στην οικογένεια αυτή, που είναι μια κλειστή φυλή ανθρώπων με ένα σκληρό και βαρύ γενετικό στίγμα, την αιμομιξία και την πατροκτονία, κάποια μέλη φέρουν εντονότερα χαραγμένα αυτά τα αλλοιωμένα γενετικά χαρακτηριστικά, εμφανέστερο των οποίων είναι η φυλετική παραμόρφωση. Ετσι, ο Κρέων π.χ., ένας από γραφής απομονωμένος, άκαμπτος και απροσποίητος άνθρωπος, παρουσιάζεται σαν μια μορφή που προσιδιάζει στις ορκισμένες παρθένες της Αλβανίας, ενώ η Αντιγόνη, σκληραγωγημένη από τις κακουχίες που έχει περάσει όλα τα χρόνια της εξορίας συνοδεύοντας τον πατέρα της σε συνθήκες στέρησης, μοιάζει περισσότερο με ένα άφυλο, στραγγισμένο, αφιερωμένο πλάσμα, παρά με ένα φυσιολογικό, τρυφερό κορίτσι», εξηγεί στην «Κ» ο κ. Χουβαρδάς.
Ο ίδιος συμπληρώνει φέτος 50 χρόνια στο θέατρο. «Η παράσταση στην ιδέα και στη δομή της “δείχνει” απολογισμό ζωής. Αυτόν κάνετε;», παρατηρώ και τον αφήνω να σχολιάσει. «Ολα τα έργα που κάνουμε είναι αυτοβιογραφικά. Ζούμε μια περιπέτεια με πολλές στροφές, ανηφόρες, κατηφόρες. Αλλά όπως έλεγε ο Δανός φιλόσοφος Σέρεν Κίρκεγκορ “τη ζωή την κατανοούμε κοιτώντας πίσω, αλλά πρέπει να τη βιώσουμε προχωρώντας μπροστά”», απαντά.
Η πρεμιέρα θα γίνει στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου το διήμερο 25 και 26 Ιουλίου, και θα ακολουθήσει περιοδεία.
