Με πολλές ανοιχτές ερωτήσεις, αλλά κυρίως εξάπτοντας το ενδιαφέρον μας τελείωσε η χθεσινή συνέντευξη Τύπου για την παράσταση του Λιβανοκαναδού συγγραφέα, σκηνοθέτη και ηθοποιού Ουαζντί Μουαουάντ «Ο όρκος της Ευρώπης». Παρακολουθώντας τον ίδιο και τους ηθοποιούς του έργου να μιλούν μέσω Διαδικτύου με την Αθήνα σε ένα διάλειμμα των εντατικών προβών τους, πραγματικά δυσκολευτήκαμε να αναγνωρίσουμε τη διάσημη Ζιλιέτ Μπινός ανάμεσα στους άλλους ερμηνευτές. Αν εξαιρέσουμε τα σκούρα γυαλιά της, είχε ακριβώς την ίδια εμφάνιση με όλους: Ανετα ρούχα για πολύωρη εργασία σε ένα μικρό και σκοτεινό χώρο, ένα υπόγειο, που όμως τους επιτρέπει να μένουν δροσεροί εν μέσω του καύσωνα που πλήττει τη Γαλλία.
Παρά τις δύσκολες συνθήκες όμως, το μυαλό όλων βρίσκεται στον ανοιχτό ουρανό πάνω από το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, όπως μας είπαν. Η παράσταση θα είναι προσανατολισμένη προς την ανατολή του ηλίου, ανέφερε ο σκηνοθέτης, μολονότι αυτή η διεθνής συμπαραγωγή που κάνει στην Ελλάδα την πρεμιέρα της, θα παρουσιαστεί μετά τη δύση του, το πρώτο και το δεύτερο βράδυ του Αυγούστου. «Η συνάντηση με το θέατρο της Επιδαύρου μου δίνει τη βαθιά αίσθηση ότι αυτός ο τόπος είναι, πάνω απ’ όλα, ένας χώρος “για γραφή”. Γράφω για αυτόν λοιπόν, έχοντας κατά νουν το τοπίο του, έχοντας επίγνωση της σχέσης μεταξύ της σκηνής του και του κοινού του. Δουλεύω χωρίς να ξέρω πού θα με πάει το έργο».
Ενας από τους λόγους που περιμένουμε με χαρά τη νέα δουλειά του Μουαουάντ είναι η προηγούμενη γνωριμία μαζί του. Το 2011 είχε έρθει στο Ηρώδειο με τη σύνθεση «Γυναίκες», μια σπονδυλωτή εκδοχή των έργων του Σοφοκλή «Αντιγόνη», «Ηλέκτρα» και «Τραχίνιαι». Πιο πρόσφατα, το έργο του «Ολοι εμείς πουλιά» παρουσιάστηκε στο Εθνικό Θέατρο σε σκηνοθεσία του Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλου και γνώρισε επιτυχία.
Τι είναι όμως ο «Ορκος της Ευρώπης», που θα σηματοδοτήσει την πρώτη κάθοδό του στην Αρχαία Επίδαυρο; Στη συζήτησή μας ο πολυτάλαντος δημιουργός και καλλιτεχνικός διευθυντής τα τελευταία χρόνια του Théâtre National de la Colline δεν θέλησε να αποκαλύψει πολλά για το περιεχόμενο του έργου, και ο βασικότερος λόγος είναι ότι διαμορφώνεται πάνω στις πρόβες. Ο ίδιος έχει γράψει τον σκελετό και αρκετές σκηνές αλλά η δομή διαμορφώνεται αυτό το διάστημα, μαζί με τους ερμηνευτές, «όπως η κατασκευή ενός τρισδιάστατου παζλ», είπε χαρακτηριστικά.
«Αν κάποιος φανταζόταν τους μεγάλους συγγραφείς –Σαίξπηρ, Τσέχοφ, Μπέκετ– ως κήπους, ο Σοφοκλής θα ήταν αυτός στον οποίο νιώθω περισσότερο άνετα», λέει ο σκηνοθέτης του έργου «Ο όρκος της Ευρώπης».
Ο τίτλος έχει αναφορά στον αρχαιοελληνικό μύθο της αρπαγής της μικρής Ευρώπης, μια αρχαία ιστορία που έρχεται από τα βάθη του χρόνου: ένα κορίτσι παίζει στην ακρογιαλιά όταν ξαφνικά βλέπει να εμφανίζεται ένας λευκός ταύρος. Θαμπωμένη από την ομορφιά και τη δύναμή του, η κοπέλα καβαλά ανυποψίαστη τον ταύρο που, μεμιάς, ξαναγυρνά προς τη θάλασσα παρασύροντάς την μια για πάντα μακριά από την πατρίδα της. Αφετηρία λοιπόν είναι ένας μύθος αρπαγής, ο βίαιος αποχωρισμός μάνας και κόρης και μετά ο βιασμός, που στον μύθο καταλήγει σε μια τερατογένεση: τον Μινώταυρο.
«Αιώνες, χιλιετίες αργότερα, μέσα απ’ την ίδια τη σάρκα των παιδιών και των παιδιών των παιδιών των παιδιών εξακολουθούν να αντηχούν τα τραγούδια, τα κλάματα και οι χοροί των αρχαίων τραυμάτων, που κανείς ποτέ δεν είπε και κανείς ποτέ δεν αφηγήθηκε», γράφει στο σκηνοθετικό σημείωμά του ο Μουαουάντ. Στον «Ορκο της Ευρώπης», όπως και στα περισσότερα έργα του βρίσκεται σε διάλογο με ήρωες του αρχαίου δράματος –εξ ου και ο βαθύς σύνδεσμός του με την Ελλάδα– κάνοντας ταυτόχρονα πολιτικό θέατρο με σύγχρονους χαρακτήρες και αναφορές στην πρόσφατη ευρωπαϊκή ιστορία.
«Αν κάποιος φανταζόταν τους μεγάλους συγγραφείς –Σαίξπηρ, Τσέχοφ, Μπέκετ– ως κήπους, ο Σοφοκλής θα ήταν αυτός στον οποίο νιώθω περισσότερο άνετα. Επιστρέφω εκεί ξανά και ξανά», λέει. «Το συγκεκριμένο έργο διερευνά, κατά την άποψή μου, θεμελιώδη ερωτήματα: τη σχέση μεταξύ της ακραίας βίας και της δυνατότητας παρηγοριάς· η ιδέα ότι οι λέξεις μπορούν να είναι ένας τόπος σύγκρουσης, αλλά και επιδιόρθωσης και αποκάλυψης».
Στην πλοκή του, «Ο όρκος της Ευρώπης», ένα προϊόν μυθοπλασίας, θα προσπαθήσει να ανιχνεύσει το διαγενεακό τραύμα των ηρώων του, το οποίο προέρχεται από αρπαγές και βιασμούς που συνέβησαν στις οικογένειές τους πριν από 80 χρόνια. Εβδομήντα πέντε χρόνια αργότερα, μια δικαστική έρευνα θα ανοίξει ξανά τις πληγές του παρελθόντος. Τρεις γενιές θα πάρουν μέρος σε αυτή τη δίκη-έρευνα-παράσταση που θα λάβει χώρα στο κοίλον του αρχαίου θεάτρου με στόχο να μιλήσει για τα ανείπωτα, ελπίζοντας στην κάθαρση.
Οι χαρακτήρες είναι κυρίως γυναίκες: η γηραιότερη Ευρώπη και οι κόρες της Ουεντιά (που υποδύεται η Μπινός), Ζοβέτ και Μεγάρα, ενώ σημαντικό ρόλο παίζει η Ασιά, η διπλωμάτις που ερευνά την υπόθεση ώστε να χυθεί φως στα εγκλήματα.
