STEPHANE CARLIER
Η ζωή δεν είναι μυθιστόρημα της Σούζαν Κούπερ
μτφρ.: Χαρά Σκιαδέλλη
εκδ.: Ικαρος, 2025, σελ. 264
Αυτό το αστυνομικό μυθιστόρημα δεν έχει μόνο έναν ξεκάθαρα ευφάνταστο τίτλο –και ιδίως πανέξυπνο, όπως θα καταλάβουμε στην τελευταία σελίδα του βιβλίου–, αλλά διαφέρει από τα υπόλοιπα γιατί είναι ταυτόχρονα και μια «διάλεξη» δημιουργικής γραφής για την crime –κυρίως, αλλά όχι μόνο– λογοτεχνία. Ασφαλώς, αυτό το δεύτερο δεν χαλάει σε τίποτε την απόλαυση της ανάγνωσης: συμβαίνει το αντίθετο ακριβώς. Εξ ου και στο τέλος ο αναγνώστης βγαίνει διπλά κερδισμένος.
Η Σούζαν Κούπερ του τίτλου, Αγγλίδα που έχει επιλέξει να ζει στο Παρίσι, είναι και η κεντρική ηρωίδα του βιβλίου. Στα 64 της εξακολουθεί να είναι μια από τις πιο επιτυχημένες συγγραφείς μυστηρίου στον κόσμο, με πάνω από 50 μυθιστορήματα απλωμένα σε μια τριακονταετία, που όλα τους –ή, έστω, σχεδόν όλα– έχουν κάνει τεράστια εμπορική επιτυχία. Πλούσια, αν και όχι όσο οι εκρηκτικά επιτυχημένοι και κατά πολύ νεότεροι συνάδελφοί της, διάσημη, αλλά όχι πια όσο παλαιότερα, ξέρει ακριβώς πού είναι τοποθετημένη στο λογοτεχνικό σύμπαν, στη διεθνή αγορά του βιβλίου και απέναντι στους «πραγματικούς» διανοουμένους: «”…διδάσκει πολιτικές επιστήμες, γράφει στη La Repubblica… Εξάλλου, νιώθω κόμπλεξ απέναντί της, με τα βιβλιαράκια μου”» (σ. 189). Παρ’ όλα αυτά, αγαπάει πολύ τα «βιβλιαράκια» της και θέλει το καλύτερο γι’ αυτά. Οταν δει πως στο βιβλιοπωλείο του αεροδρομίου ένα δικό της μυθιστόρημα βρίσκεται στο πιο απόμερο ράφι, θα του αλλάξει θέση ταχυδακτυλουργικά για να φαίνεται καλύτερα: «Ετσι, το “Θα σε φροντίσω” έγινε ως διά μαγείας το τέταρτο σε πωλήσεις αστυνομικό μυθιστόρημα του συγκεκριμένου βιβλιοπωλείου» (σ. 50). Το κείμενο είναι γεμάτο από τέτοια «ανέκδοτα», που θα κάνουν όσους έχουν μικρή ή μεγαλύτερη σχέση με το γράψιμο και τις εκδόσεις να χαμογελάσουν κοκκινίζοντας ενοχικά (ιδίως εκείνοι που βαθμολογούν με 5 αστεράκια τα… δικά τους βιβλία στο Goodreads!). Αλλωστε, «ένας κακός βαθμός για κάποιο βιβλίο της […] τη στεναχωρούσε για δυο μέρες, της έκοβε κάθε όρεξη να γράψει, ακόμη και να φάει» (σ. 106).
Τα 35 κεφάλαια ανοίγουν με ένα μότο περί συγγραφής της Σούζαν Κούπερ: είναι κορυφαία όλα τους, και πράγματι θα μπορούσαν από μόνα τους να φτιάξουν ένα καλό εισαγωγικό πρόγραμμα για επίδοξους συγγραφείς.
Το βραβείο και ο φόνος
Κι ενώ λοιπόν ετοιμάζεται να πάει στη φαντασμαγορική και σικάτη έκθεση βιβλίου στο κοσμοπολίτικο Μονακό για να παραλάβει το μεγάλο βραβείο Λογοτεχνίας, συμβαίνει κάτι εντελώς «μυθιστορηματικό»: μια 22χρονη φοιτήτρια επικοινωνεί μαζί της για να της πει ότι μόλις σκότωσε έναν άνδρα που προσπάθησε να τη βιάσει, και να ζητήσει τη βοήθειά της ως «ειδικής», για να εξαφανίσει το πτώμα – το έχει κάνει τόσες φορές στα βιβλία της, σωστά; Χωρίς να το καταλάβει, η Σούζαν Κούπερ θα βρεθεί μέσα σε έναν εφιάλτη, που όμως θα είναι ταυτόχρονα γεμάτος έξαψη, δημιουργικότητα και περιπέτεια: σαν να γράφεις ένα βιβλίο, σκαρφιζόμενος προβλήματα και προσπαθώντας να βρεις ευφάνταστες λύσεις για το καθένα. Και η έμπειρη συγγραφέας πράγματι θα βρει τις λύσεις που πρέπει, πάντα μια στιγμή πριν από τον αναγνώστη, στον οποίο ο Στεφάν Καρλιέ –συγγραφέας, θυμίζουμε, του δικαίως μεγάλου μπεστ σέλερ «Η Κλάρα διαβάζει Προυστ»– απευθύνεται συχνά-πυκνά, σ’ αυτό το «μετα»-αστυνομικό μυθιστόρημα.
Τα 35 κεφάλαια ανοίγουν με ένα μότο περί συγγραφής τής Σούζαν Κούπερ: είναι κορυφαία όλα τους (ιδίως το 15ο) και πράγματι θα μπορούσαν, από μόνα τους, να φτιάξουν ένα καλό εισαγωγικό πρόγραμμα στη δημιουργική γραφή.
Η μετάφραση της Χαράς Σκιαδέλλη είναι άρτια: παιγνιώδης και παραστατική. Η ίδια μας εμπιστεύτηκε τα εξής για το πικάντικο αυτό βιβλίο: «Πώς είναι η ζωή ενός επιτυχημένου συγγραφέα; Πώς γράφεται ένα μυθιστόρημα; Και τι συμβαίνει όταν τα όρια μεταξύ λογοτεχνίας και πραγματικότητας θολώνουν; Στο καινούργιο του βιβλίο, ο Στεφάν Καρλιέ εξετάζει όλα αυτά τα ερωτήματα και δοκιμάζεται σε ένα νέο για εκείνον είδος, το αστυνομικό, αποδεικνύοντας την ικανότητά του να πειραματίζεται καλλιτεχνικά.. Το βιβλίο συστήνεται ανεπιφύλακτα στους επίδοξους συγγραφείς, που θα εκτιμήσουν ιδιαίτερα τις συμβουλές της Σούζαν Κούπερ στην αρχή κάθε κεφαλαίου».
