«Εμείς δεν ανεχόμαστε τη διαφθορά, όμως κοιτάξτε τους γείτονες που κολυμπούν μέσα σε αυτήν»! Μπορεί να παραδέχεστε τη συνήθη πρακτική των Ελλήνων, πως για τα προβλήματα της χώρας ευθύνονται μόνον οι άλλοι, αλλά η τελευταία πανελλαδική έρευνα της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας προσφέρει και την επιστημονική επιβεβαίωσή της.
Σχεδόν οι εννέα στους δέκα ερωτηθέντες (το 85%) πιστεύουν ότι υπάρχει ανοχή της ελληνικής κοινωνίας σε φαινόμενα διαφθοράς (το 52% απάντησε ναι και το 33% μάλλον ναι), έναντι μόλις 13% που θεωρούν ότι δεν υπάρχει τέτοια ανοχή. Πιο κατηγορηματικές εμφανίζονται οι ηλικίες 55-64 ετών (το 62% απάντησε κατηγορηματικά ναι), ενώ λιγότερο κατηγορηματικοί εμφανίζονται οι νέοι 18-24 και 25-34 ετών (το 41% και το 43% απάντησαν ναι, αντιστοίχως). Ειλικρινέστεροι αποδεικνύονται οι νέοι, διότι προκύπτει ανακολουθία εάν το 85% περί ύπαρξης ανοχής στη διαφθορά συνδυαστεί με τις απαντήσεις που έδωσαν οι ερωτώμενοι για το πόσο ανεκτικοί είναι οι ίδιοι σε διάφορες πράξεις διαφθοράς.
Οταν οι πολίτες καλούμαστε να θέσουμε τον εαυτό μας απέναντι σε πράξεις διαφθοράς, ξεχνάμε το 85% και τα ποσοστά κατρακυλούν· η ένταση της ανοχής διαβαθμίζεται, φτάνοντας μέχρι και στην «ήπια».
Οι Ελληνες εμφανίζουν τον εαυτό τους ως άτεγκτο δικαστή για τους άλλους (και δη τους πολιτικούς), αλλά οι ίδιοι μπορούν να έχουν χίλιες δυο δικαιολογίες για μικρές πράξεις διαφθοράς.
Λιγότερο ανεκτή είναι η απαίτηση γιατρού δημόσιου νοσοκομείου για «φακελάκι», όπως και χρηματικού ποσού από τους εξεταστές για την απόκτηση διπλώματος οδήγησης… Μεγαλύτερο βαθμό ανοχής καταγράφουν η συζήτηση επιχειρηματία με κρατικό αξιωματούχο – πολιτικό για την προώθηση μιας επένδυσής του, η ευνοϊκή νομοθετική ρύθμιση για τη διευκόλυνση επένδυσης που θα αποφέρει μεγάλο αριθμό θέσεων εργασίας, αλλά ενδέχεται να έχει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Να τονίσουμε ότι μεγάλο περιθώριο ανεκτικότητας απολαμβάνει ο γονιός που ζητάει ρουσφέτι για ευνοϊκή μετάθεση του στρατιώτη γιου του.
Τι μας δείχνει η αντίφαση; Οτι δεν θεωρούμε τους εαυτούς μας μέρος των προβλημάτων στη χώρα μας και μεταθέτουμε συνεχώς την ευθύνη σε κάποιον άλλον. Ανάλογα με το μορφωτικό, πολιτισμικό επίπεδο κάθε πολίτη, μεταβάλλεται και ο βαθμός ευκολίας της επίρριψης των ευθυνών. Εκείνοι με υψηλότερο μορφωτικό και οικονομικό επίπεδο το καλοσκέφτονται, οι υπόλοιποι δεν έχουν κανέναν ενδοιασμό.
Οι Ελληνες στην έρευνα εμφανίζουν τον εαυτό τους ως άτεγκτο δικαστή για τους άλλους (και δη τους πολιτικούς), αλλά οι ίδιοι μπορούν να έχουν χίλιες δυο δικαιολογίες για μικρές πράξεις διαφθοράς. Ωστόσο το σύστημα αλληλοτροφοδοτείται: it takes two to tango, διοικούμενους και διοικητές, ψηφοφόρους και πολιτευτές. Και τούτο το ήθος έχει απαρχή από την ίδρυση του ελληνικού κράτους. «Ολοι μαζί τα φάγαν(μ)ε».
