Πότε τελειώνει η ζωή ενός ήρωα βιβλίου; Για τους ενεργούς αναγνώστες, η τελευταία σελίδα κάθε μυθιστορήματος είναι το απαραίτητο έναυσμα για να ξεκινήσει μέσα τους ένα διαφορετικό ταξίδι.
Πολλές φορές, όμως, και οι ίδιοι οι συγγραφείς δεν θέλουν να κλείσει ο κύκλος ενός χαρακτήρα. Ο Ιρλανδός Κολμ Τομπίν, από τους σημαντικότερους Ευρωπαίους συγγραφείς αυτή τη στιγμή, στο νέο του μυθιστόρημα «Λονγκ Αϊλαντ» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ικαρος, σε μετάφραση της Μυρτώς Καλοφωλιά, επιστρέφει στην Εϊλις Λέισι, την ηρωίδα που είχαμε συναντήσει στο μυθιστόρημά του «Μπρούκλιν» (εκδ. Ικαρος). Στη συνέντευξη που παραχώρησε στην «Κ» εξηγεί τους λόγους που τον ώθησαν να διερευνήσει την εξέλιξή της μέσα στα χρόνια, αναδεικνύοντας παράλληλα τις κρυμμένες ποιότητες που κουβαλούσε στην «πρώτη» εκδοχή της.
Εχουν περάσει είκοσι χρόνια από τότε που γράψατε το «Μπρούκλιν» και τώρα επιστρέφετε σε αυτό με το «Λονγκ Αϊλαντ». Να υποθέσουμε ότι οι ήρωές σας σάς ακολουθούν;
Ναι, νομίζω ότι τους κουβαλάω μέσα μου. Με βοήθησε η μεταφορά του «Μπρούκλιν» στον κινηματογράφο. Είδα αρκετές φορές την ταινία. Μου έδωσε μια νέα εικόνα του Τζιμ Φάρελ, έναν νέο τρόπο να τον δω. Ισως πιο ουσιαστικό απ’ ό,τι τον είχα φανταστεί.
Γιατί επιλέξατε να συνεχίσετε την ιστορία της Εϊλις Λέισι; Τι τη διαφοροποιεί από τις άλλες ηρωίδες των μυθιστορημάτων σας;
Το «Μπρούκλιν» ολοκληρώνεται με την Εϊλις να είναι στην αρχή της δεκαετίας των είκοσι. Στα μυθιστορήματά μου «The South», «The Heather Blazing», «Ο δάσκαλος», «Ο μάγος», «Η διαθήκη της Μαρίας», οι βασικοί χαρακτήρες είναι μεγάλοι σε ηλικία όταν η ιστορία τους φτάνει στο τέλος της. Στο «Λίγο πριν την αυγή» και το «Καραβοφάναρο σε μαύρο νερό», οι ήρωες είναι κοντά στον θάνατο. Μόνο στο «Μπρούκλιν» και στο «Νόρα Γουέμπστερ» υπάρχει χώρος για να συμβεί κάτι στο μέλλον.
Αφού μιλάμε για τις ηρωίδες σας, έχετε μια εξαιρετική ικανότητα να εξερευνάτε την ψυχή των γυναικών. Τι συμβαίνει μέσα σας όταν γράφετε γυναικείους χαρακτήρες;
Δεν γνωρίζω τίποτα για την ψυχή των γυναικών, αλλά πέρασα όλη μου την παιδική και εφηβική ηλικία σε ένα σπίτι γεμάτο γυναίκες. Ακουγα τις φωνές τους. Πώς θα μπορούσα να κάνω αλλιώς;
Το «Λονγκ Αϊλαντ» στηρίζεται πολύ στον διάλογο. Γιατί επιλέξατε αυτή τη μορφή αφήγησης; Η Εϊλις δεν ήταν ιδιαίτερα ομιλητική στο «Μπρούκλιν».
Χρειαζόμουν να καταγράψω τις αλλαγές που έχουν συμβεί σε αυτήν. Επρεπε να καταστήσω την οξύτητα και την ευφυΐα της σαφείς. Ενιωθα ότι αυτό θα το πετύχαινα καλύτερα μέσω του διαλόγου, παρά εξετάζοντας την εσωτερική της ζωή.
Με ποιον τρόπο έχει αλλάξει η Εϊλις με τα χρόνια; Πώς διαφέρει από τη γυναίκα που γνωρίσαμε στο «Μπρούκλιν»;
Η Εϊλις έχει επηρεαστεί από τον φεμινισμό, και επίσης έχει μεγαλώσει δύο παιδιά. Ο φεμινισμός της δεν προέρχεται από βιβλία ή διαδηλώσεις, αλλά από μια αργή αλλαγή τριγύρω της που είχε σημασία για εκείνη, την οποία έχει απορροφήσει. Είναι πιο ήρεμη και σίγουρη για τον εαυτό της. Αλλά υπάρχουν πολλά θέματα –ιδιαίτερα η σχέση της με την Ιρλανδία– που δεν έχουν επιλυθεί μέσα της.
Η δημόσια σφαίρα είναι γεμάτη ηλίθιους
Μερικοί αναγνώστες ενδέχεται να βρουν τον Τόνι, τον σύζυγο της Εϊλις, αντιπαθητικό. Τα μυθιστορήματά σας, ωστόσο, ποτέ δεν λειτουργούν με όρους «μαύρο-άσπρο». Τι θα λέγατε για τον Τόνι;
Ο λόγος που ο Θεός έφτιαξε τη μοιχεία είναι για να έχουμε μυθιστορήματα. Αν ο Τόνι συμπεριφερόταν άψογα, δεν θα υπήρχε μυθιστόρημα. Αλλά δεν είναι καθόλου κακός. Υπήρξε καλός πατέρας. Φαίνεται αθώος σε κάποια σημεία, όμως είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς τους άνδρες.
Αν και κάθε βιβλίο έχει τις δικές του προκλήσεις, σας φάνηκε το «Λονγκ Αϊλαντ» πιο δύσκολο στο γράψιμο από το «Μπρούκλιν»;
Ναι, έπρεπε να βεβαιωθώ ότι ο αναγνώστης ήταν συνεχώς ενήμερος ότι κάτι συνέβαινε στο «Λονγκ Αϊλαντ», ας πούμε μια εγκυμοσύνη. Και ότι αυτό έπρεπε να έχει σημασία για την Εϊλις. Επίσης, υπάρχουν πολλά μυστικά στο βιβλίο. Ηθελα να είναι πιστευτά.
Ο λόγος που ο Θεός έφτιαξε τη μοιχεία είναι για να έχουμε μυθιστορήματα. Αν ο Τόνι συμπεριφερόταν άψογα, δεν θα υπήρχε μυθιστόρημα.
Υπάρχει κάτι κοινό στο τέλος και των δύο βιβλίων: Η Εϊλις επιστρέφει στην Αμερική. Και στις δύο περιπτώσεις, το τέλος φαίνεται ανοιχτό. Είναι σκόπιμο; Προτιμάτε να αφήνετε τη ζωή των χαρακτήρων σας να συνεχίζεται μετά την τελευταία σελίδα;
Στη δεκαετία του 1870 στην Αγγλία υπήρχαν δύο τρόποι για να τελειώσει ένα μυθιστόρημα. Η Τζορτζ Ελιοτ τελείωσε το «Μίντλμαρτς» δίνοντάς μας όλη την ιστορία και τι θα συμβεί στους χαρακτήρες τα επόμενα τριάντα χρόνια. Από την άλλη πλευρά, ο Χένρι Τζέιμς τελείωσε το «Πορτρέτο μιας κυρίας» με μια απότομη ή ανοιχτή σκηνή. Νομίζω ότι προτιμώ το δεύτερο «σύστημα». Προτιμώ ό,τι μπορεί να μαντέψει ή να φανταστεί κανείς και να μην εξηγείται με σαφήνεια στο βιβλίο.
Υπάρχει πιθανότητα να επιστρέψετε στην Εϊλις ή σε άλλον χαρακτήρα από κάποιο προηγούμενο μυθιστόρημά σας στο μέλλον;
Προσπαθώ με αργούς ρυθμούς να βρω έναν τρόπο να επιστρέψω στον Ντόναλντ Γουέμπστερ, τον μεγαλύτερο γιο της Νόρα Γουέμπστερ. Και, ίσως, με τον καιρό, να σκεφτώ τι μπορεί να έχει συμβεί στην Εϊλις.
Τι σας κινητοποιεί να γράψετε ένα βιβλίο; Πώς ενεργοποιείται το δημιουργικό σας κομμάτι;
Αυτός είναι ο τρόπος που ζω. Συμβαίνει όλη μέρα, ακόμη και αν δεν γράφω. Σκέφτομαι μια σκηνή ή ένα βιβλίο ή ένα χαρακτήρα. Βρίσκω εικόνες. Ή απλώς ονειρεύομαι. Και μετά, μια μέρα, αρχίζω να δουλεύω, όπως ένα πουλί που βουτάει στο νερό.
Φοβάστε την πιθανότητα να δημιουργηθεί ένας συγγραφέας μέσω τεχνητής νοημοσύνης που να οικειοποιείται το στυλ της γραφής σας;
Θα είναι πιο όμορφος από μένα, είμαι σίγουρος γι’ αυτό! Και ίσως θα γινόταν νεότερος και λιγότερο λυπημένος όσο περνούν τα χρόνια. Και θα έγραφε πιο μεγάλες προτάσεις.
Πολλοί άνθρωποι δεν είναι αναγνώστες, κάνουν άλλα πράγματα στη ζωή τους. Ομως, αν σου αρέσει το διάβασμα, κάνει τη ζωή σου πιο πλούσια.
Σε ταραγμένους καιρούς όπως αυτοί που ζούμε, γιατί εξακολουθούμε να χρειαζόμαστε τη λογοτεχνία;
Πολλοί άνθρωποι δεν είναι αναγνώστες, κάνουν άλλα πράγματα στη ζωή τους. Ομως, αν σου αρέσει το διάβασμα, κάνει τη ζωή σου πιο πλούσια. Ιδιαίτερα τώρα, όταν η δημόσια σφαίρα είναι γεμάτη ηλίθιους και ανθρώπους που καταφέρνουν να πράττουν το χειρότερο δυνατό.
