Ενα μικρό σπίτι στο Θησείο, που συνάντησα περπατώντας στην οδό Ερυσίχθονος, έμοιαζε να έχει τη δύναμη να συμπυκνώσει την ιστορία χιλιάδων ακόμη μικρών σπιτιών της Αθήνας που χάθηκαν για πάντα… Είναι ένα μονώροφο σπίτι στον αριθμό 7 της Ερυσίχθονος, ανάμεσα στην Επταχάλκου και στην Πουλοπούλου. Λίγα βήματα πιο κάτω είναι η Ηρακλειδών και το Θησείο ξεδιπλώνει ένα ρυθμό που μου φάνηκε μαζί γλυκός και απόκοσμος… Τα σκόρπια παλιά σπίτια οργάνωναν όλο εκείνο το υπόβαθρο που είναι συνειρμικά συνυφασμένο με αυτήν την παλιά γειτονιά.
Οι όψεις της αστικής ζωής του 1900 είναι ακόμη ορατές, μαζί με τη ζωή των αστών στη διάρκεια του Μεσοπολέμου. Αναπόφευκτα παρατηρεί κανείς πόσο απρόσεκτα ανοικοδομήθηκε αυτή η εύθραυστη γειτονιά από το 1965 έως σήμερα, αλλά παρ’ όλα αυτά επιζεί το «Θησείο», η ιδέα του, η αύρα του…
Και αυτό το μικρό σπίτι που είχε επιβραδύνει το βήμα μου ήταν ένα από τα πολλά ισόγεια σπίτια στις συνοικίες των Αθηνών. Αυτό που αιχμαλωτίζει το βλέμμα του περαστικού στη θέα αυτού του σπιτιού είναι οι ιωνικές παραστάδες με το έντονο επίκρανο δίπλα στα τρία γαλάζια παραθυρόφυλλα κάτω από τον θριγκό και τη γιρλάντα με τα ακροκέραμα. Σε μια μικρή επιφάνεια απλωνόταν σε σμίκρυνση όλη η μυθολογία του συνοικιακού κλασικισμού.
Οι όψεις της αστικής ζωής του 1900 είναι ακόμη ορατές, μαζί με τη ζωή των αστών στη διάρκεια του Μεσοπολέμου. Αναπόφευκτα παρατηρεί κανείς πόσο απρόσεκτα ανοικοδομήθηκε αυτή η γειτονιά από το 1965 έως σήμερα, αλλά παρ’ όλα αυτά επιζεί το «Θησείο», η ιδέα του, η αύρα του…
Ο δρόμος παρουσιάζει μεγάλη πλέον ανομοιογένεια. Σε παλιές φωτογραφίες, το παλιό επίσης μονώροφο διπλανό σπίτι στη γωνία της Ερυσίχθονος με την Πουλοπούλου δείχνει γερασμένο και ρηγματωμένο. Αλλά τώρα εμφανίζεται αναγεννημένο, βαμμένο όλο σε εκείνο το γλυκό και θερμό χρώμα της τερακότας. Αυτή η συγκατοίκηση με το σπίτι που αρχικά παρατηρούσα έφτιαχνε ένα ωραίο κάδρο αθηναϊκής κλίμακας και βαθιάς αισθαντικότητας. Ηταν ένα δείγμα αυτού του προϋπήρχε σε όλη τη γειτονιά.
Καθώς όμως έβλεπα το σπίτι με τις ιωνικές παραστάδες ήρθαν στον νου μου, με τη δύναμη των συνειρμών, οι φωτογραφίες του Στέλιου Σκοπελίτη όταν πριν από πέντε και έξι δεκαετίες αποτύπωνε με τον φακό του τα νεοκλασικά σπίτια της Αθήνας και του Πειραιά. Συχνά αναφέρομαι σε αυτήν την παρακαταθήκη, όχι μόνο γιατί είναι πολύτιμη ως τεκμήριο, αλλά γιατί είναι ευρύτερη της αξίας μιας καταγραφής ή μιας αυτοψίας. Εφερε όλη εκείνη την άυλη υγρασία ενός βλέμματος που έντυνε με μια ιερή αύρα όλα αυτά τα σπίτια που σήμερα μοιάζουν με φωτογραφίες νεκρών προσώπων.
Το σπίτι με τις ιωνικές παραστάδες και αυτό το χρωματικό φίλτρο που έπαιρνε από την αθηναϊκή παράδοση του πηλού, του κυανού και της ώχρας αποχρωματιζόταν στα μάτια του σιγά σιγά και γινόταν λίγο λίγο μία ακόμη φωτογραφία του Στέλιου Σκοπελίτη. Ερχονται στον νου άλλα σπίτια μονώροφα σε άλλες μακρινές συνοικίες, σπίτια της Αχαρνών και της Κουμουνδούρου, του Κολωνού και του Μεταξουργείου, σπίτια σε γειτονιές του Πειραιά και σπίτια με ξεφλουδισμένους τοίχους που φέρουν γραμμένες άτεχνα με κόκκινη μπογιά τις λέξεις «Πωλείται» και «Δίδεται αντιπαροχή».
Αυτό το σπίτι στο Θησείο είχε γίνει για λίγο ένα παράθυρο σε έναν κόσμο σαρωμένο στη λήθη. Και ήταν παράξενο καθώς έστεκε μπροστά μου ολοζώντανο, αν και κλειστό, με την αυλή του να τη φαντάζομαι γεμάτη αναρριχώμενα φυτά να το αγκαλιάζουν. Πιο κάτω, στην Ηρακλειδών 58, μια θαυμάσια διπλοκατοικία της δεκαετίας του ’30 έστεκε έρημη και στα καρφωμένα παράθυρα έβλεπα την αυτοσχέδια επιγραφή με γράμματα κόκκινα κεφαλαία «Πωλείται». Βρισκόταν ανάμεσα σε δύο μονώροφα νεοκλασικά σπιτάκια, μια αυτοσχέδια συνοικιακή τριλογία που μιλούσε και αυτή για τη μοναδική ατμόσφαιρα της παλιάς γειτονιάς.
