«Το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά δεν είναι απλώς ένα κτίριο. Είναι μνήμη, είναι πάθος, είναι οι καλλιτέχνες που άφησαν ιστορία και “κάηκαν” για την τέχνη τους, είναι η ιστορία του Πειραιά που αποτυπώνεται πάνω του, είναι οι άνθρωποι που κοντοστέκονται για να το θαυμάσουν», λέει στην «Κ» ο καλλιτεχνικός διευθυντής του θεάτρου Νίκος Διαμαντής.
Δεν χρειάζεται να βρίσκεται πάνω στη σκηνή ή στην πρόβα για να μιλήσει θεατρικά. Το βλέμμα, οι λέξεις γεμάτες ενθουσιασμό, ακόμη και οι σιωπές του, καθώς μας μιλάει για το θέατρο, δεν κουβαλούν μόνο ένα σημαντικό κομμάτι της ιστορίας του, αλλά μία σχεδόν δεκαετία προσωπικής εμπλοκής με το «στολίδι της πόλης», όπως το αποκαλεί.
Πέντε σταθμοί
«Η σχέση του θεάτρου με την πόλη είναι εντυπωσιακή και περνάει από διαφορετικές διακυμάνσεις. Ξεκίνησε πριν από 130 χρόνια και προσπαθούμε να τη φωτίσουμε μέσα από μία έκθεση που περιλαμβάνει πέντε σταθμούς, οι οποίοι θα μας δώσουν την ατμόσφαιρα περασμένων εποχών», λέει ο Νίκος Διαμαντής για τη μεγάλη έκθεση με τίτλο «Ενα θέατρο, μία πόλη», μία από τις κύριες πρωτοβουλίες για τον εορτασμό των 130 χρόνων από την ίδρυσή του.
Ο συγκεκριμένος τίτλος μάλιστα δεν επιλέχθηκε για να περιγράψει απλώς την έκθεση που θα εκτείνεται σε όλους τους χώρους του θεάτρου και θα περιλαμβάνει από κοστούμια εμβληματικών παραστάσεων μέχρι και σπάνιο αρχειακό υλικό, αλλά αποτελεί φράση-πυξίδα, η οποία συνοψίζει το παρελθόν μέσα από αυτό που είναι το Δημοτικό Θέατρο σήμερα.
«Η ιστορία των 130 χρόνων για εμάς δεν είναι αφορμή ούτε για μια γιορτή, αλλά ούτε για μία απλή επιστημονική τεκμηρίωση του παρελθόντος. Είναι ένας τόπος στον οποίο θα συνομιλήσουμε, θα ρωτήσουμε την κοινότητα, τον κόσμο, τα σχολεία, τον ίδιο τον Πειραιά, “πώς ονειρευόμαστε το αύριο; Πώς ονειρεύονται οι νέοι το θέατρο”;», λέει ο κ. Διαμαντής, συστήνοντάς μας το νεοσύστατο θεατρικό φεστιβάλ «Τα ντοκουμέντα του Πειραιά».
«Ο Πειραιάς, με τις αντιθέσεις του, είναι ένα τοπίο πάνω στο οποίο αποτυπώνεται πεντακάθαρα το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. Από τη μία πολλά σημεία του, όπως το λιμάνι, βρίσκονται σε μια φάση μετασχηματισμού, μέσω αναπλάσεων, επενδύσεων και διάφορων αλλαγών και από την άλλη έχουμε περιοχές, όπως το Πέραμα, όπου το παρελθόν είναι ισχυρό. Αυτό ήταν το πεδίο πάνω στο οποίο πάτησε η ιδέα για το φεστιβάλ, που έρχεται για να αναδείξει τις γειτονιές, τις αλάνες, τις γνωστές και άγνωστες γωνιές του Πειραιά, αλλά και τους ανθρώπους που πέρασαν από εκεί», λέει ο καλλιτεχνικός διευθυντής.
Τα «Ντοκουμέντα του Πειραιά», που ανοίγουν αυλαία στις 24 Οκτωβρίου, περιλαμβάνουν μια σειρά από site specific παραστάσεις, περφόρμανς και περιηγήσεις, οι οποίες μιλούν για τους αποχαιρετισμούς στο λιμάνι, για τους πλανόδιους μουσικούς και το ρεμπέτικο, για τον ερωτισμό της Τρούμπας, ακόμη και για ονειρικές ιστορίες που θα ζωντανέψουν στα νεκροταφεία της περιοχής.
Βήμα στους νέους
«Θέληση και βούλησή μας ήταν να στρέψουμε το φεστιβάλ προς τους νέους. Δημιουργήσαμε μικρές νησίδες στις οποίες οι νέοι μπορούν να πατήσουν πάνω και να μας δώσουν τη δική τους τολμηρή οπτική», αναφέρει ο Νίκος Διαμαντής, μιλώντας με ενθουσιασμό για τον 17χρονο μαθητή λυκείου Γιώργο Λακιώτη που θα παρουσιάσει δίπλα σε συγγραφείς όπως ο Γιώργος Σκαρμπαδώνης, η Βασιλική Πέτσα κ.ά. ένα δικό του θεατρικό κείμενο, στο πλαίσιο της θεατρικής παρέμβασης «Οι αλάνες του Πειραιά».
Το καλλιτεχνικό πρόγραμμα και το μέλλον που είναι μονόδρομος
Επειτα από 130 χρόνια ιστορίας, το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά αν και κοιτάζει πίσω με ικανοποίηση, δεν αναπαύεται στις δάφνες του. Ερχεται να συμπληρώσει αυτή τη μακρά πορεία, πέρα από το ολοκαίνουργιο φεστιβάλ του, με ένα νέο καλλιτεχνικό πρόγραμμα που δεν αναμοχλεύει απλώς την ιστορία του, αλλά τη συνεχίζει με διαφορετικές φωνές και αφηγήσεις.
«Ο τρόπος που χτίζουμε το πρόγραμμα κάθε φορά είναι μία σκηνοθεσία. Συγκεκριμένα θα τη χαρακτήριζα σπειροειδή σκηνοθεσία, στην οποία πρέπει να είσαι γρήγορος, τολμηρός, αποφασιστικός, να ακούς και να μη φοβάσαι να αλλάξεις γνώμη», λέει ο Νίκος Διαμαντής.
Στην Κεντρική Σκηνή του θεάτρου το κοινό θα παρακολουθήσει φέτος, μεταξύ άλλων, τον «Ιβάνοφ» του Τσέχωφ, σε σκηνοθεσία του Γιάννη Χουβαρδά, την ιστορία του Γιάννη του φονιά την οποία θα ξετυλίξει ο Πυγμαλίων Δαδακαρίδης και το έργο «Τζένη Τζένη», του ελληνικού κινηματογράφου, που αναλαμβάνει να μας θυμίσει, με έναν ευφάνταστο τρόπο, ο Νίκος Καραθάνος.
Ουρανός με αστέρια
«Το καλλιτεχνικό πρόγραμμα είναι κάθε χρόνο ένας ουρανός μέσα στον οποίο υπάρχουν έργα και παραστάσεις – σαν αστεράκια που λαμπυρίζουν, κινούνται και μεταλλάσσονται. Για να γεννηθεί αυτός ο ουρανός χρειάζεται μια ισχυρή άποψη, μια σαφή αρχική ιδέα που ορίζει τα όρια, το ταβάνι πάνω στο οποίο θα ακουμπήσει η δημιουργία», λέει ο κ. Διαμαντής και συνεχίζει, «θέλουμε να αγγίζουμε τα σύνορα των κοινωνικών απόψεων, όπου κι αν βρίσκονται. Τα ακουμπάμε, παίζουμε μαζί τους, τα μετακινούμε ελαφρώς, τα μεταλλάσσουμε. Αυτός είναι ο ρόλος της σκηνοθεσίας και του δημιουργού: να μη μένει στα εσώτερα των συνόρων, γιατί τότε το πρόγραμμα γίνεται συντηρητικό και δεν έχει κάτι να πει».
Η τέχνη πρέπει να γίνει φωνή και παρουσία σε κάθε γωνιά του πελάγους που συνδέεται με το λιμάνι.
Συζητώντας μαζί του καταλαβαίνουμε ότι το Δημοτικό Θέατρο έχει μπει σε μία τροχιά ανάπτυξης και δεν ακολουθεί μία συμβατική πορεία, με την εξέλιξη να είναι πλέον στρατηγική επιλογή. «Το μέλλον είναι μονόδρομος, κατά την άποψή μου», σημειώνει ο Νίκος Διαμαντής, τονίζοντας πως «το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά οφείλει να κατευθυνθεί προς τη δημιουργία ενός εποπτευόμενου φορέα. Μια δημόσια λειτουργία με σαφή λογοδοσία τόσο προς τον δήμο όσο και προς το κράτος, που θα του επιτρέψει να αποκτήσει θεσμική υπόσταση και θα το κάνει πιο λειτουργικό και ακόμη πιο ανοιχτό στο κοινό».
Πέρα από τη θάλασσα
Η εξωστρέφεια δεν αποτελεί απλώς φιλοδοξία, αλλά οργανική προέκταση για ένα θέατρο που γεννήθηκε δίπλα στο λιμάνι και αναπνέει τον αέρα της θάλασσας. Οπως οι παραστάσεις του αγγίζουν τα όρια των κοινωνικών αντιλήψεων, έτσι και το ίδιο το θέατρο καλείται να απλώσει το βλέμμα του πέρα από την πόλη: «Οραματιζόμαστε δράσεις και παραστάσεις που θα ταξιδεύουν και θα φτάνουν στα νησιά, όπου η θεατρική πράξη δεν έχει ακόμη εδραιωθεί με τον τρόπο που θα έπρεπε. Η τέχνη πρέπει να γίνει φωνή και παρουσία σε κάθε γωνιά του πελάγους που συνδέεται με το λιμάνι», καταλήγει ο Νίκος Διαμαντής.
