«Πώς μετριέται η ελευθερία; Ποια είναι η μονάδα μέτρησής της;» αναρωτιέται ο σκηνοθέτης Σωτήρης Καραμεσίνης. Για την εμβληματική ερμηνεύτρια Νίνα Σιμόν, η απάντηση «βρισκόταν στη φωνή της – στις τέσσερις οκτάβες της, και στην απώλεια της τέταρτης όταν η τέχνη της μετατράπηκε σε πολιτικό όπλο» όπως μας λέει ο κ. Καραμεσίνης. Αλλωστε όπως και η ίδια περιγράφει στην αυτοβιογραφία της, η φωνή της «έσπασε» όταν άρχισε να τραγουδά μαχητικά τραγούδια, που αποτύπωναν τον πόνο και την αδικία που βίωνε η αφροαμερικανική κοινότητα. «Η ελευθερία για εκείνη δεν ήταν αφηρημένη έννοια, ήταν κάτι που ένιωθε μόνο πάνω στη σκηνή, όταν τραγουδούσε για όλα αυτά τα ζητήματα. Ερμηνεύοντας αυτά τα τραγούδια, η φωνή της ένιωσε ότι άλλαξε και έτσι αποτυπώθηκε η προσωπική της θυσία για έναν συλλογικό σκοπό», τονίζει ο σκηνοθέτης και μουσικός, ο οποίος καταπιάνεται με τη ζωή και το έργο της σπουδαίας ερμηνεύτριας.
Το 1995 ήταν η πρώτη φορά που την είδε ζωντανά στο Παρίσι και η συναυλία αυτή έγινε η αφορμή για να διαβάσει την αυτοβιογραφία της, «I put a spell on you», πάνω στην οποία στηρίζεται και μεγάλο μέρος της παράστασης. «Τότε συνειδητοποίησα πως η Σιμόν ήταν πολύ περισσότερα από μια εξαιρετική μουσικός και σπουδαία ερμηνεύτρια. Νομίζω πως ο συνδυασμός της καλλιτεχνικής ιδιοφυΐας της με την ακτιβιστική δράση της ήταν αυτό που με μάγεψε και τότε και τώρα, που επέστρεψα στον κόσμο της, ανεβάζοντας αυτό το έργο».
Μέσα από αρχειακό υλικό και συνεντεύξεις, ο Σωτήρης Καραμεσίνης στήνει μια παράσταση, στην οποία η Σιμόν δεν εμφανίζεται μόνο ως τραγουδίστρια, αλλά και ως παιδί, ως ακτιβίστρια και ως γυναίκα που βίωσε τον φυλετικό ρατσισμό και όχι μόνον. «Επιχειρήσαμε μια θεατρική περίληψη της ζωής της, από την παιδική ηλικία μέχρι τον θάνατό της, χωρίς αυτό να είναι μια απλή παράθεση πληροφοριών», εξηγεί και προσθέτει ότι θα ακουστούν συνολικά 22 τραγούδια, που θα συμπληρώσουν την αφήγηση της ερμηνεύτριας Ιντρα Κέιν και της πιανίστα Σάσας Παπαλάμπρου.
«Η Ιντρα είναι η φωνή της και η Σάσα τα χέρια της. Μην ξεχνάμε ότι η Σιμόν ήταν μια σπουδαία πιανίστα», σημειώνει ο σκηνοθέτης, ξεκαθαρίζοντας ότι δεν πρόκειται για ένα μιούζικαλ αλλά για ένα αμιγώς θεατρικό έργο, γεμάτο συγκινητικούς μονολόγους αλλά και έντονα διαλογικά μέρη.
«Νομίζω πως ο συνδυασμός της καλλιτεχνι- κής ιδιοφυΐας της με την ακτιβιστική δράση της ήταν αυτό που με μάγεψε και τότε και τώρα, που επέστρεψα στον κόσμο της», λέει ο σκηνοθέτης Σωτήρης Καραμεσίνης.
«Το να τη μιμηθώ δεν θα ήταν ούτε σωστό, αλλά ούτε επιτυχημένο. Προσπάθησα να αποδώσω τα τραγούδια της έτσι όπως εγώ τα αντιλαμβάνομαι ερμηνευτικά και πάντα με σεβασμό στο έργο της», μας λέει από την πλευρά της η Ιντρα Κέιν, η οποία θα αναμετρηθεί με μερικές από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της όπως τα «I wish I knew how it feels to be free», «Feeling good», «4 women» κ.ά.
«Μελετώντας την προσωπικότητα και την ιστορία της, και ακούγοντας ξανά και ξανά τα τραγούδια της, συνειδητοποίησα με πόση τόλμη διατύπωνε τις αντιφατικές επιθυμίες της, τις ιδέες και τα συναισθήματά της. Σκέφτομαι κάποιες φορές πως έκανε κατά κάποιο τρόπο μια δημόσια ψυχανάλυση, κυρίως μέσω της μουσικής της», αναφέρει ο κ. Καραμεσίνης και συμπληρώνει: «Παραχωρούσε την ελευθερία στον εαυτό της να εκφραστεί με αυθεντικό και ωμό πολλές φορές τρόπο, χωρίς να αφήνει τον φόβο και τις απειλές να τη φιμώσουν».
Πέρα από τις εξωτερικές δυσκολίες που αντιμετώπισε, η Νίνα Σιμόν ήρθε αντιμέτωπη, προς το τέλος της ζωής της, και με τη σταδιακή απώλεια της μνήμης της. Αυτό είναι το σημείο που, σύμφωνα με τον σκηνοθέτη, η ερμηνεύτρια βγαίνει έξω από τον εαυτό της και έρχεται να τον ξανασυναντήσει μέσα από έναν συγκινητικό διάλογο. «Θα δούμε την Ιντρα Κέιν να ενσαρκώνει τη Σιμόν και τη Σάσα Παπαλάμπρου τη μνήμη της. Οι δυο τους παίζουν επί σκηνής ένα ενδιαφέρον παιχνίδι ερωτήσεων που αποκαλύπτει την πιο ευάλωτη πλευρά της», καταλήγει ο σκηνοθέτης.
«Νίνα Σιμόν – 4 Οκτάβες Ελευθερίας», 10/10 – 2/11, Μικρός Κεραμεικός.
