Πολύ κοντά στη Φωκίωνος Νέγρη, πάνω και δεξιά της Δημοτικής Αγοράς, έπεσα πάνω σε ένα ωραίο σπίτι. Με ξάφνιασε γιατί δεν το είχα προσέξει άλλοτε, αν και μου φάνηκε οικείο και φιλικό. Είχα πάρει την ανηφόρα τής πολύ γνωστής οδού Σύρου με κατεύθυνση την οδό Κυψέλης, όταν στα δεξιά μου είδα την εκβολή της μικρής οδού Καστελλορίζου.
Είναι ένας δρόμος τοσοσδά. Συνδέει σαν γεφυράκι την Κυψέλης και τη Σύρου όπως και άλλοι τέτοιοι δρόμοι τοπικής μόνο σπουδαιότητας, όπως είναι και οι επίσης μικροσκοπικές και γειτονικές οδοί Χαιρωνείας και Βάρβογλη. Είναι ένα πλέγμα δρόμων μιας μάλλον ακανόνιστης ρυμοτομίας στις πρώτες ανηφόρες της Κυψέλης. Κόγχες ενός πυκνού κόσμου.
Αυτό το σπίτι που σταμάτησε τον βηματισμό μου ακολουθεί τη φυσική κούρμπα της Καστελλορίζου και διπλώνει με μια χαρακιά δικαιώνοντας τον ρόλο του ως διπλοκατοικίας. Δεν ξαφνιάζει κανέναν ότι είναι ένα σπίτι κλειστό και μανταλωμένο, όπως και το διπλανό του, με παρόμοια εξώθυρα, στον αριθμό 6, επίσης διώροφο και μεσοπολεμικό, τυλιγμένο σε βαθυκύανες λινάτσες, που σείονται σαν λάβαρα σε ιστία. Είναι ένα νεύμα του παρελθόντος, όχι εκείνου του απώτατου, από το οποίο μας χωρίζουν γενιές και γενιές πεθαμένων, σειρές ολόκληρες από σβησμένα κεριά, αλλά εκείνου του εγγύς παρελθόντος των παππούδων ή προπάππων, ανάλογα το πού στέκεται κανείς στη βιολογική κλίμακα.
Το σπίτι της οδού Καστελλορίζου θα πρέπει να χτίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1920, και δεν θα με εξέπληττε αν ήταν και του 1930 ακριβώς, σε ένα μεταίχμιο ιστορισμού και νεωτερικότητας, όπως αυτό εμφανιζόταν άλλοτε στέρεα και άλλοτε αμήχανα και διστακτικά στους δρόμους της Κυψέλης. Για τη δική μου θεώρηση του χρόνου, αυτά τα χρόνια του Μεσοπολέμου είναι τόσο κοντινά ως σύλληψη, αίσθηση και υπόσταση, ώστε τα θεωρώ νωπά στην ιστορική τους συνθήκη. Χωρίς κόπο μπορώ να ανασυνθέσω εκείνο το κλίμα, που γεννούσε σπίτια σαν αυτό που είχα μπροστά μου και ανθρώπους σαν εκείνους που το έχτισαν και το πρωτοκατοίκησαν.
Το περιεργαζόμουν για κάμποση ώρα, όταν πρόσεξα πως σε μια από τις εξώθυρες, στυλοβάτες αυτονομίας και αρχοντιάς, υπήρχε ακόμη το κουδούνι κάθετα βιδωμένο, με ένα όνομα κάποιου τελευταίου ενοίκου. Το όνομα ήταν ευδιάκριτο, πιθανώς βαλμένο εκεί στη δεκαετία του ’70. Το συνάγω γιατί ήταν γραμμένο σε εκείνες τις ταινίες που ήταν τότε της μόδας… Σκέφτηκα πόσες φορές το κουδούνι αυτό είχε χτυπήσει και πόσα χρόνια να παρέμενε δίχως να έχει δεχθεί άγγιγμα επισκέπτη.
Κατά μια έννοια ήταν ένα ωραίο, συμπαγές, αστικό σπίτι εκείνης της Αθήνας που οργάνωνε τη ζωή της πριν ακόμη σκεπαστεί το ρέμα που υπήρχε στη Φωκίωνος Νέγρη. Και κατά μία άλλη έννοια, ήταν μια κιβωτός ονείρων με περισσότερα μυστικά στο εσωτερικό της παρά στην πρόσοψη. Οσο μυστηριώδης και αν ήταν η παράθεση των κλειστών παραθύρων στη σειρά, άλλο τόσο ανεξιχνίαστα παρέμεναν τα δωμάτια που αποτελούσαν κάποτε οικογενειακή εστία.
Σε ένα άλμα της φαντασίας θα έβλεπα μια εφημερίδα του 1935, ανοιγμένη στα θέατρα και στους κινηματογράφους, ένα αντίτυπο του «Μπουκέτου» ή του «Θησαυρού», τη «Μάσκα» και το «Χτυποκάρδι», κάρτες με τη Σίρλεϊ Τεμπλ και την Κάθριν Χέπμπορν, μια ελληνική σημαία τυλιγμένη στο κοντάρι της με τον σταυρό, ένα σεντούκι με κλινοσκεπάσματα και μια σειρά από πιάτα γερμανικής πορσελάνης στον μπουφέ. Πόσα παιδιά να ένιωσαν το πέρασμα στην εφηβεία μέσα σε αυτό το σπίτι; Πόσες σκιές μοναξιάς να ήταν σύντροφοι και παραστάτες;
Επιστρέφοντας στη Φωκίωνος Νέγρη ένιωσα τις ριπές της σύγχρονης αθηναϊκής ζωής. Ανέβαινε ο βόμβος των ομιλιών από τις κατάμεστες καφετέριες.
