«Κανείς μη μακαρίζη άνθρωπον πριν ιδή πώς θα περάσει
την τελευταίαν του ημέραν
και πώς θα κατεβεί εις τον άλλον κόσμον»
Ανδρομάχη (424 π.Χ.)
Υπάρχει άραγε γυναίκα «πιο πένθιμη» από εκείνη; Κάποιοι τη χαρακτήρισαν «ζηλευτή». Η βάρβαρη Ανδρομάχη, η γοητευτική σύζυγος του Eκτορα και μυθική πριγκίπισσα της Τροίας, νύφη της δυναμικής Εκάβης, μητέρα του Αστυάνακτα, μια ύπαρξη που συγκινεί μέσα στη μοναξιά της τραγικής απώλειας όλων των αγαπημένων της προσώπων. «Ξένη» πια, δεν έχει πόλη, σύζυγο, γιο. Είδε τον άνδρα της να τον σέρνει νεκρό ο Αχιλλέας πίσω από το άρμα του, τον Νεοπτόλεμο να γκρεμίζει το παιδί της από τα τείχη κι έπειτα σύρθηκε σαν «τομάρι ζώου», αφού τη χάρισαν στον γιο του Αχιλλέα, ώστε ο νικητής να «ευτελίζει πάνω στο κορμί της, τη χώρα της που χάθηκε».
Στην «Ανδρομάχη» ο πόλεμος της Τροίας έχει τελειώσει, αλλά η βία συνεχίζεται. Η τραγική ηρωίδα φτάνει ικέτιδα στη Φθία (σημερινή Φθιώτιδα) στο ιερό της Θέτιδος, ζητώντας την προστασία του Μολοσσού, του γιου που απέκτησε από τον Νεοπτόλεμο. Ο κύκλος του αίματος και της εκδίκησης μεταφέρεται σε ενδοοικογενειακό πλαίσιο.
Η Μαρία Πρωτόπαππα επεξεργάστηκε δραματουργικά και σκηνοθέτησε την ευριπίδεια τραγωδία και η Eλενα Τριανταφυλλοπούλου υλοποίησε εύστοχα τη «μεταγραφή» της μετάφρασης του Γεώργιου Τσοκόπουλου σε μια γλώσσα υφολογικά μεικτή, προς όφελος του δραματικού νοήματος του έργου.
Η Πρωτόπαππα προεκτείνει τη μέθοδο της σχολιαστικής αφηγηματικής παρέμβασης, προσθέτοντας μια μπρεχτική σύλληψη, τη μεταδραματική Γυναίκα, έναν εξωκειμενικό ρόλο (τον ερμηνεύει η ίδια), που εξιστορεί, σχολιάζει, επεξηγεί, προκαλεί στον θεατή τον προφανή πολιτικό προβληματισμό. Ποια είναι τα όρια της εξουσίας των ισχυρών; Αυτών που προκαλούν τη βία, τον ανθρώπινο ευτελισμό, τη βαναυσότητα και τον άδικο παραγκωνισμό του ευάλωτου και του ανοίκειου;
Η σκηνοθέτις, προσθέτοντας τη μεταδραματική Γυναίκα, έναν εξωκειμενικό ρόλο, που εξιστορεί, σχολιάζει και επεξηγεί, προκαλεί στον θεατή τον προφανή πολιτικό προβληματισμό.
Σε αυτήν την εκσυγχρονιστική διασκευή του έργου, άνδρες ηθοποιοί ερμηνεύουν όλους τους γυναικείους ρόλους εκτός από τον ρόλο της Θέτιδος (Στέλλα Γκίκα). Ο Αργύρης Ξάφης στο ρόλο της Ανδρομάχης, σκοτεινός, δυναμικός, εκρηκτικός και σύνθετος, απέφυγε τις παγίδες του μελό, συγκεντρωμένος και ακριβόλογος. Ο Γιάννης Νταλιάνης σκιαγράφησε την αυτοκαταστροφική μέθη του μισητού Μενελάου, ανέδειξε το σεξιστικό και ρατσιστικό παραλήρημα του βασιλιά, σε όλους τους ειρωνικούς τόνους απέναντι στην ψυχική μικρότητα των Σπαρτιατών. «Εσείς οι Σπαρτιάτες στα όπλα υπερτερείτε, άλλη αρετή δεν έχετε», αναφωνεί ο Πηλέας του Δημήτρη Πιατά στη σύγκρουση με τον Μενέλαο, σε μία από τις πιο σημαντικές στιγμές της θεατρικής καριέρας του. Ο Πηλέας συμπόνεσε με ανθρωπιά την Ανδρομάχη, βίωσε την τρομακτική αγωνία του πατέρα που έχασε τον γιο του στον πόλεμο, ειρωνεύτηκε την καταστροφική εξάρτηση του Μενελάου από την Ωραία Ελένη, μετέδωσε το πιο δημοκρατικό, αντιπολεμικό και ανθρώπινο μήνυμα της παράστασης. Ο Τάσος Λέκκας ως εμμονική, εκδικητική, άτεκνη και μοχθηρή Ερμιόνη αναδεικνύει την έριδα μεταξύ των δύο γυναικών.
Τα λιτά ενδύματα που σχεδίασε η Βάνα Γιαννούλα και το τετράπλευρο ψηφιδωτό που σκηνογράφησε ο Σάκης Μπιρμπίλης συμβάλλουν επίσης στην επιτυχία του εγχειρήματος.
Μια ειλικρινής παράσταση που γοητεύει το κοινό, καταθέτοντας μια ενδιαφέρουσα σκηνική πρόταση σε ένα έργο που προσιδιάζει περισσότερο σε οικογενειακό δράμα και λιγότερο σε τραγωδία.
Το εσωτερικό δυναμικό των ανδρών που στελέχωσαν τον Χορό των Φθιωτισσών γυναικών ενώ ήταν εξαιρετικά δουλεμένο ως προς την κίνηση (Αλέξανδρος Βαρδαξόγλου) έδωσε την αίσθηση του αποσπασματικού. Αλλοτε κινήθηκε σε σύγχρονο ρυθμό, άλλοτε σε ποντιακό, που επιμελήθηκε ο Λόλεκ. Γιατί μας συγκίνησε η παράσταση της Πρωτόπαππα; Είναι μια ειλικρινής παράσταση που γοητεύει το κοινό, καταθέτοντας μια ενδιαφέρουσα σκηνική πρόταση σε ένα έργο που προσιδιάζει περισσότερο σε ένα οικογενειακό δράμα και λιγότερο σε μια τραγωδία με τους από μηχανής θεούς, τη νομιμοποίηση της ευριπίδειας αυτοδικίας, την επιβολή του αισθήματος περί δικαίου ή την πολυπόθητη κάθαρση που θα αποκαταστήσει τη θεϊκή και την ανθρώπινη τάξη.
