Το κισκέκ είναι βασικό συστατικό των καλοκαιριών στη Σάμο. Σχεδόν σε κάθε χωριό, στα πανηγύρια των αγίων, αναβιώνει το έθιμο που έφτασε στα νησιά του βορειοανατολικού Αιγαίου, στη Λέσβο αρχικά, από τα παράλια της Μικράς Ασίας, την Καππαδοκία και τον Πόντο. Δεν είναι απλώς μια συνταγή, είναι ένα τελετουργικό. Το ζώο θυσιάζεται για τον εξευγενισμό και την ευχαρίστηση του αγίου. Είναι μια θυσία με συμβολικό χαρακτήρα, επίκληση της θείας προστασίας, εκπλήρωση τάματος για υγεία, τύχη, ευτυχία, ξόρκισμα των κακών.
Το κρέας, γίδα ή αρνί συνήθως –αν και παλιά χρησιμοποιούσαν όποια πρώτη ύλη ήταν διαθέσιμη, ακόμη και κότα– βράζει σε μεγάλα καζάνια, ξεψαχνίζεται, μεταφέρεται σε άλλα καζάνια μαζί με μπόλικα κρεμμύδια, όπου σιγοβράζει όλη νύχτα, και στο τέλος οι μάγειρες, πάντα οι πιο έμπειροι του χωριού, προσθέτουν το κοπανισμένο σιτάρι και ανακατεύουν δυνατά με ξύλινες κουτάλες μέχρι το φαγητό να είναι έτοιμο για μοίρασμα, ένας χυλός μαστιχωτός, χορταστικός. Οταν η μεγάλη ξύλινη κουτάλα, το «κουπί» όπως το λένε, στέκεται όρθιο στη μέση του καζανιού, τότε το φαγητό είναι έτοιμο.
Τα πανηγύρια, οι γιορτές, οι υπαίθριες συναντήσεις, τα έθιμα του Αυγούστου, όλα όσα συνδυάζουν το θρησκευτικό στοιχείο με τα στοιχεία της διασκέδασης και της κοινωνικής συνοχής, είναι ισχυρά ταυτοτικά στοιχεία. Τα έχουμε ανάγκη.
Παιδιά ξενυχτούσαμε δίπλα στα καζάνια, μας μάγευε αυτή η ιεροτελεστία. Σαν να νιώθαμε το βάρος των χρόνων, το μακρύ ταξίδι της παράδοσης, τότε βέβαια δεν καταλαβαίναμε τη σημασία της, το αποτύπωμα που άφηνε πάνω μας. Θέλαμε μόνο να μείνουμε εκεί, να παρατηρούμε, όσο περισσότερο γινόταν… Το πρωί μαζευόταν όλο το χωριό για να πάρει το κισκέκ. Οι ευχές στους ξενυχτισμένους μάγειρες τελείωναν πάντα με τη φράση «πιο νόστιμο από κάθε άλλη φορά». Το έθιμο συνεχίζεται μέχρι σήμερα, και σε κάποια χωριά έχει περάσει στα χέρια των νέων, που έμαθαν δίπλα στους παλιούς, ρίχνουν ξύλα στη φωτιά της παράδοσης και την κρατούν ολοζώντανη.
Ο Αύγουστος δεν είναι μόνο ο μήνας των διακοπών. Είναι και ο μήνας της παράδοσης. Kαι η παράδοση είναι πολλά πράγματα, πολύτιμα, θεραπευτικά, ζωογόνα. Η επιστροφή στο χωριό, στον γενέθλιο τόπο, είναι μια επανασύνδεση. Με ανθρώπους, τόπους, ρίζες, τον ίδιο μας τον εαυτό. Ενας τρόπος να συσφίξουμε τους δεσμούς μας με τους άλλους, να επαναπροσδιορίσουμε τον εαυτό μας σε σχέση με την κοινωνία. Τα πανηγύρια, οι γιορτές, οι υπαίθριες συναντήσεις, τα έθιμα του Αυγούστου, όλα όσα συνδυάζουν το θρησκευτικό στοιχείο με τα στοιχεία της διασκέδασης και της κοινωνικής συνοχής, είναι ισχυρά ταυτοτικά στοιχεία. Τα έχουμε ανάγκη.
Εχουν κάτι πολύ αληθινό και πολύ σπάνιο οι μέρες του Αυγούστου.
