Η ώρα συνάντησης για την προπόνηση ορίστηκε στις 7.30 το απόγευμα, στην αίθουσα «Φρύνιχος», που βρίσκεται κάτω από το ομώνυμο υπαίθριο θέατρο του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών. Καθώς βαδίζω μέσα στη ζέστη προς τα εκεί, αναρωτιέμαι εάν οι ηθοποιοί του Χορού θα καταφέρουν να βρίσκονται εγκαίρως στο ραντεβού τους με τον Σάββα Στρούμπο, συνεργάτη σκηνοθέτη του Θεόδωρου Τερζόπουλου στην «Ορέστεια», ο οποίος κάνει το training.
Η χθεσινή παράσταση είχε τελειώσει μισή ώρα μετά τα μεσάνυχτα και ήταν ένα από τα πιο δύσκολα βράδια του καύσωνα, με το θέατρο να λειτουργεί σαν τεράστια θερμάστρα που εξέπεμπε την κάψα του ήλιου μέσα στη νύχτα. Η συνθήκη πρέπει να ήταν αβίωτη για τους ηθοποιούς μέσα στα μακρυμάνικα κοστούμια τους και ιδιαίτερα για τον Χορό, που επί τρεισήμισι ώρες παρέμεινε στη σκηνή παρών, ενεργός, ένα διαρκές σύμπαν σωματικών και ψυχικών δονήσεων. Αλλά η τέχνη έχει το δικό της θερμόμετρο.
Δεμένη ομάδα
Φθάνοντας στην αίθουσα «Φρύνιχος», βρίσκω εκεί και τους 24 ηθοποιούς του Χορού. Κάποιοι κάνουν ήδη ένα ζέσταμα του σώματος και της φωνής. Κορίτσια κι αγόρια, γυναίκες και άνδρες από 22 έως 37 ετών, ορισμένοι πρωτόπειροι, άλλοι παλαιότεροι, όλοι μια δεμένη ομάδα. Η πλειονότητα έχει πάρει μέρος στη μέχρι τώρα περιοδεία του έργου. «Βρίσκονται εδώ για να επανασυνδεθούν με τις βασικές αρχές της ψυχοσωματικής ενεργοποίησης και αυτοσυγκέντρωσης, έτσι όπως αυτά δουλεύονται στη Μέθοδο Τερζόπουλου», λέει ο Σάββας Στρούμπος.
Η σημερινή παράσταση αρχίζει στις 9 μ.μ., ο κ. Στρούμπος ερμηνεύει τον Αγαμέμνονα. «Μα γιατί δεν ξεκουράζονται λίγο ακόμη;» αναρωτιέμαι. Αλλωστε τα χορικά, όπως και ολόκληρη η «Ορέστεια», έχουν δουλευτεί επί ένα εξάμηνο. «Εχει γίνει πια μια παρτιτούρα, με την οποία όμως καλούμαστε να συνδεθούμε πάλι», εξηγεί ο ίδιος.
Η πόρτα της αίθουσας κλείνει και η ομάδα σχηματίζει έναν κύκλο. To training διαρκεί περίπου μισή ώρα. Οι ρυθμικές αναπνοές μοιάζει να κουρδίζουν σε άλλη συχνότητα την ατμόσφαιρα. Στην αρχή είναι βαθιές και ήρεμες, μετά πιο ηχηρές, στη συνέχεια λαχανιασμένες και κοφτές σαν την ανάσα του σκύλου. Παράλληλα αρχίζουν οι κινήσεις του κεφαλιού, οι περιστροφές των ώμων, τα χέρια που ανεβοκατεβαίνουν σαν φτερά πεταλούδας, οι συσπάσεις της λεκάνης. Ορθιοι, σε βαθύ κάθισμα ή ξαπλωμένοι, οι ηθοποιοί επαναλαμβάνουν φωνήεντα, φθόγγους και συλλαβές. Οι 25 φωνές τερετίζουν, μουγκρίζουν, φωνάζουν: τα, τε, τι, το, του, πα, πε, πι, πα, που, ρι, ρε, ρου, μπρι, μπρα. Σταδιακά συντελείται μια μεταμόρφωση: το σώμα γίνεται ενεργό πεδίο έκφρασης. Οι ψυχικές και μυϊκές εντάσεις απελευθερώνονται, η λεκάνη («τρίγωνο» στη Μέθοδο) ενεργοποιείται, και αρχίζει να δονείται, να ρευστοποιείται και να απελευθερώνει άγνωστες δημιουργικές ικανότητες, σαν να ρίχνει φως στο βαθύ σκοτάδι της ύπαρξης.
Η ψυχοσωματική Μέθοδος Τερζόπουλου, με επίκεντρο τη ζωτική ενέργεια του σώματος και την αποδόμηση της φωνής και της κίνησης, λειτουργεί ως καταλυτικός μηχανισμός πρόσβασης στο ανοίκειο πεδίο του μύθου· η αναζήτηση του μυθικού υλικού πραγματοποιείται μέσα από το σώμα του ηθοποιού. Στη διάρκεια της «Ορέστειας», τα μέλη του Χορού θυμίζουν στην όψη μύστες του Διονύσου σε έκσταση, παραμένοντας ταυτόχρονα σε πλήρη εγρήγορση. Ο ηθοποιός του Χορού στην προσέγγιση Τερζόπουλου θέτει τον εαυτό του σε κατάσταση εκκένωσης, σπάζοντας τον «καθρέφτη» της ατομικότητας, ώστε να γεννηθούν νέες, εφιαλτικές, αλλά γόνιμες εικόνες που διατηρούν τις αρχετυπικές ρίζες τους.
Η Μέθοδος Τερζόπουλου, με επίκεντρο τη ζωτική ενέργεια του σώματος και την αποδόμηση της φωνής και της κίνησης, λειτουργεί ως καταλυτικός μηχανισμός πρόσβασης στο ανοίκειο πεδίο του μύθου.
«Ηταν άθλος αυτό που κάνατε χθες», λέει ο Θεόδωρος Τερζόπουλος, που αθόρυβα έχει μπει στην αίθουσα και παρακολουθεί. Μόλις ολοκληρώνεται το training και οι 24 ηθοποιοί συγκεντρώνονται γύρω του σχηματίζοντας ένα ημικύκλιο, περιμένουν την κρίση του για τη χθεσινή παράσταση, κρέμονται κυριολεκτικά από το στόμα του.
«Οχι στρατιωτάκια»
«Η είσοδός σας όμως πρέπει να είναι δυναμική από την πρώτη στιγμή. Χρειάζεται μια κλιμάκωση ώστε σταδιακά να φτάσετε στην τρέλα, στον παροξυσμό», παρατηρεί. «Να μην απωθήσουμε το τέρας από την ανθρώπινη ύπαρξη, να δημιουργήσουμε μια ατμόσφαιρα πάθους», τους κατευθύνει. «Θέλω τον καθένα ξεχωριστά και όλους μαζί, με τις ιδιαιτερότητές σας. Οχι στρατιωτάκια, αλλά ενωμένους σε μια βαθιά συνάντηση, έτσι ώστε αν λείψει ένας, να είναι σαν να λείπει η κολόνα ενός οικοδομήματος», καταλήγει, και η σπάνια στιγμή υπογραμμίζεται με ένα ενθουσιώδες χειροκρότημα.
«Χρειάζεται μια κλιμάκωση ώστε σταδιακά να φτάσετε στην τρέλα, στον παροξυσμό. Να μην απωθήσουμε το τέρας από την ανθρώπινη ύπαρξη», λέει ο σπουδαίος σκηνοθέτης απευθυνόμενος στους 24 ηθοποιούς.
*Η «Ορέστεια» παρουσιάζεται στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου στις 22-23/8 και ακολουθούν δύο εμφανίσεις στο ρωμαϊκό αμφιθέατρο Petronell Carnuntum στην Αυστρία.
