Τα τετράγωνα ανάμεσα στη Δροσοπούλου και στην Επτανήσου στην Κυψέλη θα μπορούσαν από μόνα τους να είναι μια τομή στην εμπειρία της κλασικής αθηναϊκής κατοικίας στον 20ό αιώνα. Και παρότι στους γύρω δρόμους είχαν χτιστεί αρκετές οικοδομές πριν από το 1920, τα πιο πολλά από τα σωζόμενα ενδιαφέροντα σπίτια σε αυτήν την τόσο ατμοσφαιρική αθηναϊκή συνοικία χρονολογούνται ανάμεσα στο 1920 και στο 1940, είναι δηλαδή σπίτια του Μεσοπολέμου. Δεδομένου ότι ήδη από το 1900-1910 είχαν αρχίσει στην Αθήνα να κατεδαφίζουν τα πεπαλαιωμένα σπίτια που είχαν χτιστεί επί Οθωνος, και αργότερα άρχισαν να γκρεμίζονται και τα κτίρια του 1905-1915, ο Μεσοπόλεμος αναδύεται, κυρίως στις συνοικίες, ως η «παλιά εποχή», η εποχή που μεταφέρει τα μηνύματα και την αισθητική των προηγούμενων γενεών.
Στη δεκαετία του ’50 του 20ού αιώνα, και κυρίως του ’60 και του ’70, η αντιπαροχή εξαφάνισε από την Κυψέλη ένα μεγάλο μέρος της αστικής γοητείας της. Και ήταν κρίμα, γιατί μαζί με μερικά μικρά σπίτια γκρεμίστηκαν και σπίτια μεγάλα, γερά, όμορφα και καλοχτισμένα, πέρα που από μόνα τους ήταν καλλιτεχνήματα και που σήμερα θα έκαναν την Κυψέλη περιζήτητη. Αλλά έστω… Σήμερα οι καλές, παλιές πολυκατοικίες της Κυψέλης απέκτησαν και αυτές πατίνα. Ιδίως για τους νεότερους, που έχουν μνήμες της πόλης μετά το 1990 ή το 2000, μια πολυκατοικία του 1963, π.χ., είναι και αυτή ένα κτίσμα παλαιό με ένα συγκεκριμένο πολιτισμικό φορτίο.
Υπάρχουν φυσικά πολύ γοητευτικές νησίδες του Μεσοπολέμου στην Κυψέλη, σειρές σπιτιών, μικρές συστάδες ή μεμονωμένα κτίρια που, όμως, δίπλα στις παλιές αστικές πολυκατοικίες δημιουργούν εκείνη τη μοναδική ατμόσφαιρα, απαραίτητη για κάθε πόλη. Παραδείγματα πολλά στην Κυψέλη, αλλά εν προκειμένω θα σταθώ στην οδό Μηθύμνης. Είναι ένας πολύ όμορφος δρόμος, συνδεδεμένος παραδοσιακά με την παλιά κουλτούρα της πλατείας Αμερικής, καθώς διασχίζει την Πατησίων για να καταλήξει χαμηλά στην οδό Φυλής.
Φοιτητές της αρχιτεκτονικής, της κοινωνιολογίας, των καλών τεχνών, ακόμη και των οικονομικών, θα έπρεπε να ξεναγούνται εδώ για να κατανοήσουν με δικό τους βίωμα όψεις της ελληνικής κοινωνίας του παρελθόντος.
Για τους κατοίκους που γνώρισαν την Πατησίων στις καλές μέρες, η Μηθύμνης, όπως και οι γειτονικοί δρόμοι, ήταν μια «πατρίδα». Στο κομμάτι του δρόμου ανάμεσα στην Πατησίων και στη Δροσοπούλου, στους αριθμούς 27 και 29, σώζονται δύο τριώροφες μικρές πολυκατοικίες της δεκαετίας του 1920, που μας δείχνουν ένα είδος αρχιτεκτονικής, με εκλεκτικιστικά στοιχεία, που είχε γενικευτεί στην περιοχή της Πατησίων. Τέτοια κτίρια, απολύτως γερά και λειτουργικά, κατεδαφίζονταν κάποτε σωρηδόν, πολλές φορές πριν κλείσουν 50 ή 60 χρόνια ζωής…
Αλλά είναι στο επόμενο τετράγωνο της Μηθύμνης, ανάμεσα στη Δροσοπούλου και στην Πατησίων, που ο διαβάτης θα συναντήσει ένα πραγματικό ορυχείο και στις δύο πλευρές του δρόμου. Φοιτητές της αρχιτεκτονικής, της κοινωνιολογίας, των καλών τεχνών, ακόμη και των οικονομικών, θα έπρεπε να ξεναγούνται εδώ για να κατανοήσουν με δικό τους βίωμα όψεις της ελληνικής κοινωνίας του παρελθόντος. Tο αρραγές μέτωπο στους αριθμούς 21, 19, 17 και 15, όπως και απέναντι στους αριθμούς 18, 16 και 12, είναι μια εξαιρετική βεντάλια του ελληνικού μεσοαστικού πολιτισμού στη διάρκεια του Μεσοπολέμου. Παρατηρήστε τις εξώθυρες. Είτε στην παράδοση της προηγούμενης περιόδου με τη νεοκλασική κληρονομιά (με νεωτερικά οπωσδήποτε στοιχεία) είτε σφυρήλατες στο ύφος της αρ ντεκό, συγκροτούν ένα πανόραμα μαστοριάς και υψηλής αισθητικής.
Ποιο θα είναι το μέλλον αυτών των σπιτιών; Ακόμη και τα διατηρητέα κινδυνεύουν. Οταν κατά καιρούς περνούσα από τη Μηθύμνης, παρακολουθούσα την αποκατάσταση της μοντερνιστικής πολυκατοικίας της δεκαετίας του ’30 στον αριθμό 17. Τουλάχιστον ανακαινίστηκε χωρίς να αλλοιωθεί σημαντικά. Αλλά πόσο καλύτερο ήταν το φυσικό χρώμα στο αρχικό αρτιφισιέλ, εκείνο το αθάνατο, τόσο αθηναϊκό, καστανό χρώμα που δίνει ύφος και προσδιορίζει μια ταυτότητα…
