Μου έκανε εντύπωση το προωθητικό υλικό που επέλεξε το Βρετανικό Μουσείο για να διαφημίσει είδη από το πωλητήριό του. Είχε επιλέξει μια φωτογραφία από ένα γραφείο εργασίας με ένα γυναικείο χέρι που κρατάει μια πένα μπροστά από ένα καθαρό και άγραφο ακόμη βιβλίο σημειώσεων ή ημερολόγιο και δίπλα σε μια κούπα καφέ.
Αυτή η διαφημιστική εικόνα που είχε σκοπό να ανελκύσει όλα εκείνα τα συναισθήματα ασφάλειας και θαλπωρής, έστελνε όμως ταυτόχρονα και ένα μήνυμα άκρως επίκαιρο στους καιρούς μας. Η ανάγκη για γράψιμο στο χέρι έχει συρρικνωθεί, τα είδη που τη συμπληρώνουν –τετράδια, ημερολόγια, μπλοκ, κάρτες, φάκελοι και μαζί πένες, στυλό, μολύβια, γομολάστιχες, ξύστρες, χάρακες, κραγιόνια– περιθωριοποιούνται και αυτά.
Σημεία των καιρών, σαφώς, αλλά δεν μπορεί κανείς να μην παρατηρήσει το σχετικό μέγεθος του σύγχρονου αλφαβητισμού. Μπορεί να μην υπάρχουν πλέον στις κοινωνίες μας άνθρωποι που δεν γνωρίζουν ανάγνωση και γραφή, αλλά υπάρχουν χιλιάδες που ούτε γράφουν ούτε διαβάζουν. «Τίποτε δεν μπορεί να ανταγωνιστεί ένα χειρόγραφο γράμμα!» λέει το Βρετανικό Μουσείο.
Η τέχνη της γραφής, ο γραφικός χαρακτήρας και η ιεροτελεστία της χρήσης των προϊόντων της γραφής, προϋποθέτουν έναν προσωπικό πολιτισμό. Φυσικά, και η σύνταξη ενός email έχει κανόνες και κάθε αποστολέας αποκαλύπτει πολλά για την προσωπικότητά του, αλλά ο κόσμος του χαρτιού είναι σύνθετος, έχει ιστορία, παράδοση και ταυτότητα, από την επιβίωσή του εξαρτώνται τέχνες συνυφασμένες με την ιστορία του πολιτισμού.
Ετσι όπως έχουν τα πράγματα, τα προϊόντα γραφής απευθύνονται σταδιακά σε ομάδες ενηλίκων που θέλουν να χαρακτηρίζονται από τα σύμβολα μιας πολιτισμικής τελετουργίας. Να στείλεις, για παράδειγμα, μια ιδιόχειρη πρόσκληση ή ένα ευχαριστήριο με μια κάρτα από ένα μουσείο, είναι χειρονομίες που επιβιώνουν και μεταφέρονται πλέον ως επιλογές μιας κοινωνικής μειοψηφίας που διεκδικεί μια ταυτότητα σε έναν ισοπεδωμένο κόσμο. Ολα αυτά είναι ακόμη ρευστά. Ισως εξελιχθούν διαφορετικά, ή ακόμη μπορεί να αντέξει περισσότερο ο κόσμος της γραφικής ύλης και να έχουμε αναβίωση ώς ένα βαθμό.
Σε κάθε περίπτωση, το Βρετανικό Μουσείο συνέδεσε στην προωθητική του κίνηση τα είδη γραφής και γραφείου που διαθέτει στο πωλητήριό του, μαζί με κάρτες και σημειωματάρια, με ένα τρόπο ζωής που έχει στυλ, ποιότητα και προσωπικό χαρακτήρα. Αυτό φαίνεται πως λείπει και θα λείπει ολοένα και πιο πολύ.
ΜΑΤΙΕΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Παρίσι
Η μόδα του Πουαρέ
Στο Μουσείο Διακοσμητικών Τεχνών στο Παρίσι εγκαινιάστηκε η έκθεση που φωτίζει την καινοτόμο επίδραση του σχεδιαστή Πολ Πουαρέ (1879-1944) στη γυναικεία μόδα μετά το 1910. Ο Πουαρέ απελευθέρωσε τη γυναίκα από τον κορσέ και λάνσαρε μια πιο ανάλαφρη σιλουέτα με εξωτικά στοιχεία, χαρακτηριστικά της δεκαετίας του 1910. Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 11 Ιανουαρίου 2026 και παρουσιάζει πάνω από 550 τεκμήρια.
Λονδίνο
Νέα στέγη
Η αίθουσα τέχνης Ronchini εγκαταστάθηκε στο Λονδίνο το 2012 και συνέβαλε στην εικαστική σκηνή προβάλλοντας το έργο αναδυόμενων καλλιτεχνών. Δημιουργία του συλλέκτη Λουκίνο Ρονκίνι, η γκαλερί ανακοίνωσε τη μεταστέγασή της σε ιστορικό κτίριο στην περιοχή του Μέιφερ στο κεντρικό Λονδίνο (στην περίφημη οδό Conduit). H Ronchini θα εγκαινιάσει τους νέους χώρους της στις 16 Οκτωβρίου με ομαδική έκθεση και με κοινό νήμα το υβρίδιο αφαίρεσης και μπαρόκ.
ΠΡΑΓΑ
Γυναίκες ζωγράφοι
Το εικονιζόμενο έργο της Ιταλίδας ζωγράφου Σοφονίσμπα Ανγκουίσολα (π. 1532-1625) είναι ένα από τα πολλά έργα τέχνης, φιλοτεχνημένα όλα από γυναίκες ζωγράφους, που συνθέτουν την έκθεση για τη γυναικεία δημιουργία από το 1300 έως το 1900 στην Εθνική Πινακοθήκη της Πράγας. Τα έργα προέρχονται από διάφορες συλλογές και μουσεία και όλα μαζί συγκροτούν μια πυκνή και γοητευτική αφήγηση, που φέρνει στο φως πολλές ξεχασμένες περιπτώσεις.
Ηνωμένο Βασίλειο
Σαρλότ Μπροντέ
Στα 13 της η Σαρλότ Μπροντέ είχε γράψει δέκα ποιήματα. Το 1829 έφτιαξε μια λιλιπούτεια, αυτοσχέδια, χειρόγραφη έκδοση, προορισμένη μονάχα για δική της χρήση. Είχε το μέγεθος μιας τράπουλας και παρέμεινε ανέκδοτη παρά τη φήμη που η συγγραφέας της απέκτησε αργότερα με την «Τζέιν Εϊρ» και τα άλλα βιβλία της. Τα εφηβικά ποιήματά της θα εκδοθούν τώρα στην 209η επέτειο από τη γέννησή της.
Λωζάννη
Πολωνία, 1850-1914
Στο Ιδρυμα Ερμιτάζ στη Λωζάννη παρουσιάζεται μια ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα έκθεση, τόσο από ιστορική όσο και από καλλιτεχνική πλευρά. Είναι μια συνεργασία με το Εθνικό Μουσείο της Βαρσοβίας και προβάλλει την τέχνη της Πολωνίας στο δεύτερο ήμισυ του 19ου αιώνα έως την έναρξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου το 1914, περίοδο κατά την οποία η Πολωνία αγωνιζόταν για την ανεξαρτησία της.
