Η μοντέρνα Ομόνοια του 1939

Το «ραντεβού στου Μπακάκου» ηχούσε οικείο για πολλές δεκαετίες στα αυτιά Αθηναίων και επαρχιωτών

η-μοντέρνα-ομόνοια-του-1939-563616319

Το «ραντεβού στου Μπακάκου» ηχούσε οικείο για πολλές δεκαετίες στα αυτιά Αθηναίων και επαρχιωτών. Στην αριστερή γωνία Αγίου Κωνσταντίνου και πλατείας Ομονοίας βρισκόταν επί δεκαετίες το ιστορικό φαρμακείο που ιδρύθηκε το 1917 και που συνεχίζει παραπλεύρως. Και είναι ένα από τα παράδοξα των Αθηνών η ισχύς ορισμένων ονομάτων, λειτουργιών και τοποθεσιών, το πέρασμά τους στη μυθολογία της πόλης.

Σήμερα, η θέα της γωνίας όπου για τόσο πολλά χρόνια βρισκόταν ο «Μπακάκος» μας οδηγεί στο τέλος της δεκαετίας του 1930, όταν το μέγαρο που βλέπουμε σήμερα, γνωστό ως Μέγαρον Κ. Ανδρικίδη, οικοδομήθηκε στη θέση παλαιότερου νεοκλασικού οικοδομήματος (ο «Μπακάκος» είχε αρχίσει τη λειτουργία του στο παλαιότερο νεοκλασικό κτίριο στο ίδιο σημείο, ένα κτίριο του 19ου αιώνα, αρχικά με αέτωμα και αργότερα με προσθήκη ορόφου).

Αυτό το όχι ιδιαίτερα εμπνευσμένο κτίριο του 1939, αλλά χωρίς αμφιβολία αξιοπρεπές και με πολλές αρετές για την εποχή του, είχε αμέσως ξεχωρίσει. Το βλέπουμε στη φωτογραφία που συνοδεύει αυτό το σημείωμα. Ξεχώριζε το κτίριο αυτό λόγω της αισθητικής ρήξης που προκαλούσε με όλα τα γειτονικά νεοκλασικά ως επί το πλείστον κτίρια. Τη μοντέρνα, πλην κλασικότροπη, γραμμή του την είχε δώσει ο σημαντικός αρχιτέκτων Ρένος Κουτσούρης (1901-1997). Η Ομόνοια, όμως, είχε ήδη ένα ακόμη μοντέρνο κτίριο, που δεν ήταν άλλο από τον κινηματογράφο «Κρόνος» που χτίστηκε το 1937 στη θέση του κατεδαφισμένου (αρ νουβό) θεάτρου «Κοτοπούλη». Ηταν ένα αμιγώς μοντερνιστικό κτίριο, με αισθητικό και τεχνικό ενδιαφέρον, έργο του εκ Λαμίας επίσης σημαντικού αρχιτέκτονα Κίμωνος Λάσκαρι (1905-1978). Ο «Κρόνος» λειτούργησε ώς το 1948. Τον επόμενο χρόνο μετατράπηκε σε κινηματογράφο «Κοτοπούλη» (στα τέλη της δεκαετίας του ’40 άρχισε να λειτουργεί και ο «Σταρ» επί της Αγίου Κωνσταντίνου).

Είναι ενδιαφέρον πως η Ομόνοια είχε αρχίσει στα χρόνια του ’30 να ρηγματώνει την ατμόσφαιρα της παλιάς Αθήνας, με την οποία ήταν ταυτισμένη, και να εισάγει σταδιακά νεωτερικά στοιχεία ως προς τη μορφή και τη λειτουργία. Ηταν μερικά χρόνια μετά τα εγκαίνια επί Βενιζέλου του μεγάλου υπογείου σταθμού της πλατείας Ομονοίας, που ήταν στην εποχή του ένα έργο εξαιρετικής προόδου. Στη δεκαετία του 1930 είχαν αρχίσει να αναδεικνύονται οι γενιές που γεννήθηκαν τη δεκαετία 1895-1905, οι εκπρόσωποι της οποίας είχαν γαλουχηθεί με το ιδεολόγημα της προόδου έτσι όπως το πρέσβευε ο 20ός αιώνας. Αλλωστε το καλωσόρισμα του 1900 συνοδευόταν από αισθήματα δέους για το μέλλον που θα ερχόταν. 

Η Ομόνοια λίγο πριν τον πόλεμο ήταν σε αυτό το μεταίχμιο. Επιζούσε φυσικά (έως και πολύ μετά τον πόλεμο) όλη εκείνη η ατμόσφαιρα της Αθήνας από την εποχή των Βαλκανικών, η κουλτούρα της Εγγύς Ανατολής (που ενίσχυε η Αγορά της οδού Αθηνάς) και το ανακάτεμα της λαϊκής και της αστικής Ελλάδας, της παράδοσης και της καινοτομίας.

Η πλατεία μετά τη λειτουργία του υπόγειου σταθμού το 1930 πέρασε στη φάση των ανθοπωλείων, των μαρμάρινων στηθαίων και –για λίγα χρόνια– των περιμετρικών αγωγών με τις Μούσες. Ως τη δημιουργία του σιντριβανιού και του κυκλικού κόμβου το 1958-59, η Ομόνοια είχε αυτήν τη φιλήσυχη όψη με τα ανθοπωλεία και τους περαστικούς να τη διασχίζουν. Η παλαιότατη φάση της πλατείας, που είχε περιγράψει ο Μιχαήλ Μητσάκης, με τους αμαξάδες, τους γαλατάδες και τους φοίνικες, είχε σαρωθεί με τα μεγάλα έργα του υπογείου σιδηροδρόμου.

Βλέπουμε λοιπόν πως το μοντέρνο κτίριο στη γωνία με την Αγίου Κωνσταντίνου ήταν ένα από τα κεφάλαια προπολεμικού εκσυγχρονισμού του κλασικού προσώπου της Ομόνοιας. Εκείνη η καινοτομία διακόπηκε το 1940. Η συνέχεια έχει αντίστοιχο ενδιαφέρον. 

comment-below Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή

Editor’s Pick

ΤΙ ΔΙΑΒΑΖΟΥΝ ΟΙ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ

MHT