Αρκεί να μοιραστούν στους μαθητές λογοτεχνικά βιβλία για να τα διαβάσουν στον ελεύθερο χρόνο τους, χωρίς να έχουν τον βραχνά της εξέτασής τους σε ένα λογοτεχνικό απόσπασμα –συμβαίνει σήμερα στο μάθημα της Λογοτεχνίας– την επόμενη ημέρα, ώστε να τους ανάψει η σπίθα της φιλαναγνωσίας; Πώς μπορούμε να δημιουργήσουμε αναγνώστες από… κούνια;
Τα ερωτήματα ετέθησαν προ ημερών σε συζήτηση στο σημαντικό ετήσιο διεθνές μαθητικό συνέδριο λογοτεχνίας, που διοργανώνεται στην Κωνσταντινούπολη από το Ζωγράφειο Λύκειο Κωνσταντινούπολης και τα Εκπαιδευτήρια Ε. Μαντουλίδη Θεσσαλονίκης – φέτος το συνέδριο αφιερώθηκε στην ποιήτρια Κική Δημουλά.
Με βάση το πρόγραμμα του υπουργείου Παιδείας, για αρχή θα διανεμηθούν στα σχολεία –από ένα έως δύο σε κάθε τάξη, με κριτήριο την ηλικία των μαθητών– συνολικά 21 λογοτεχνικά βιβλία. Το πρόγραμμα θα εφαρμοστεί φέτος και το επόμενο σχολικό έτος πιλοτικά, συνεπώς πρέπει να περιμένουμε για να το κρίνουμε. Αλλωστε οι μεταρρυθμίσεις απαιτούν χρόνο, τουλάχιστον μία εξαετία, για να δούμε τα αποτελέσματά τους, «αλλά δυστυχώς στην Ελλάδα οι πολιτικοί βιάζονται, για να καρπωθούν πολιτικά οφέλη», όπως ανέφερε εκπαιδευτικός.
Ωστόσο, η ανάγνωση ενός λογοτεχνικού βιβλίου είναι στατική διαδικασία, απαιτεί προσήλωση και φυσικά χρόνο. Τον διαθέτουν οι μαθητές, οι οποίοι μέσα στην εβδομάδα τρέχουν από φροντιστήρια σε δραστηριότητες, συν τη μελέτη για την επόμενη ημέρα, και το Σαββατοκύριακο αναζητούν ανάσες ξεκούρασης; Και στο κυνήγι χρόνου, πώς να αγνοήσουμε το κόλλημα των μαθητών στις οθόνες των τάμπλετ και των κινητών τηλεφώνων;
Το γεγονός, βέβαια, ότι οι μαθητές θα πάρουν σπίτι ένα βιβλίο το οποίο οφείλουν να διαβάσουν χαλαρά δεν είναι κακό. Η υποχρεωτικότητα είναι απαραίτητη για κάθε εκπαιδευόμενο που πρέπει να κινητροδοτηθεί, εν προκειμένω μέχρι το διάβασμα λογοτεχνίας από «υποχρεωτικό» να γίνει επιλογή. Αλλά η κινητροδότηση πρέπει να γίνει με σύγχρονα μέσα. «Να κινητοποιήσουμε την περιέργεια ενός παιδιού με φρέσκα δεδομένα», όπως επισήμανε η Εύη Κουτρουμπάκη, συγγραφέας, φιλόλογος. Η τεχνολογία δεν είναι μεγάλος αντίπαλος, όπως ίσως κάποιοι θεωρούν. Τα podcasts συγγραφέων, οι διαδικτυακές συνεντεύξεις τους ή και μια συζήτηση του συγγραφέα με τους μαθητές δημιουργούν νέα ερεθίσματα στα παιδιά. Επίσης, από την εμπειρία των εκπαιδευτικών φαίνεται ότι τα audiobooks αρέσουν στους μαθητές, όπως επίσης και όταν και οι ίδιοι ακούν (ζωντανά ή και ηχογραφημένα) συμμαθητές τους να διαβάζουν μέσα στην τάξη λογοτεχνικά βιβλία. Ολα αυτά θέλουν λίγο κόπο, αλλά κυρίως τρόπο και διάθεση. «Τα διαθέτει ο μέσος εκπαιδευτικός σήμερα;» ρώτησε, υπαινικτικά αλλά ευθύβολα, ο Θωμάς Κοροβίνης, συγγραφέας, φιλόλογος. Γιατί όμως το υπουργείο Παιδείας να μην αφιερώσει μία ώρα την εβδομάδα στο διάβασμα ενός λογοτεχνικού βιβλίου; Μέσα στο πρόγραμμα των υποχρεωτικών μαθημάτων, και όχι στο πλαίσιο μιας προαιρετικής εκπαιδευτικής δράσης ή ενός ομίλου. Ετσι, για χαλάρωση των μαθητών.
Γιατί το υπουργείο Παιδείας να μην αφιερώσει μία ώρα την εβδομάδα στο διάβασμα ενός βιβλίου; Μέσα στο πρόγραμμα των μαθημάτων, και όχι στο πλαίσιο μιας προαιρετικής δράσης.
Δυστυχώς δεν είναι εύκολη απόφαση. Χρειάζεται μετατόπιση της φιλοσοφίας – στόχευσης του ελληνικού σχολείου από το βαθμοθηρικό κυνήγι των γνώσεων σε βιωματική πρόσληψη του κόσμου.
