«Ποιος είν’ τρελός από έρωτα/ ας κάνει λάκκους στην αυγή». Ο στίχος των Χατζιδάκι – Σαραντάρη κόλλησε στο μυαλό μου καθώς παρακολουθούσα τη «Βερενίκη» του Ρομέο Καστελούτσι με την Ιζαμπέλ Ιπέρ στη χθεσινή της πρεμιέρα, στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση.
Η κεντρική σκηνή ήταν γεμάτη –σίγουρα ολόκληρη η πλατεία και έως το πρώτο και δεύτερο θεωρείο όσο έφτανε το μάτι μου–, η έναρξη της παράστασης καθυστέρησε μόνο ένα τέταρτο και σε αυτό το διάστημα το κοινό αδημονούσε να δει την ντίβα του ευρωπαϊκού θεάτρου και κινηματογράφου να διαλύεται επάνω στη σκηνή χτυπημένη βαριά από αγάπη.
Σε αυτήν την ελεύθερη, τολμηρή, αναρχική με την «καστελουτσική» έννοια μεταφορά της έμμετρης τραγωδίας του Ρακίνα, ο Ιταλός σκηνοθέτης έχει στέψει την Ιπέρ βασίλισσά του. Υπό τις οδηγίες του, ή όπως είπε ο ίδιος στη συζήτηση που ακολούθησε τη χθεσινή παράσταση, «υπό την επήρειά της, τον μύθο, τη μαγεία της», ο Καστελούτσι συνέθεσε στην ουσία ένα ρόλο σαν μουσικό κομμάτι, που μόνον η Ιπέρ θα μπορούσε να ερμηνεύσει. Βρίσκεται στη σκηνή απολύτως μόνη με τον εαυτό της, έχοντας πλήρη σκηνοθετική ελευθερία. «Αυτό απαιτεί δύναμη, αλλά ταυτόχρονα είναι κάτι πολύ βίαιο για τον ηθοποιό», είπε στην ίδια συζήτηση η Γαλλίδα σταρ.
Ναι, η συγκεκριμένη «Βερενίκη» δεν έχει τίποτε ακαδημαϊκό. Ναι, σε σημεία είναι απροσπέλαστη, αλλά παραμένει γοητευτική. Διαθέτει επίσης όλα τα στοιχεία που έκαναν σπουδαίο τον γαλλικό πολιτισμό: ωδή στην ποίηση, στη γλώσσα και στο θεατρικό δραματολόγιο, που επεδίωξε να συναντήσει τους αρχαίους Ελληνες τραγικούς. Αυτό δεν σημαίνει, όμως, ότι οι θεατές χωρίς εξοικείωση με τη γαλλική κουλτούρα δεν θα συναισθανθούν τον πόνο της ιλιγγιώδους καθόδου της Βερενίκης από τον συναισθηματικό χρυσό θρόνο της στην απελπισία.
Οποιος έχει υπάρξει έστω και για λίγο «τρελός από έρωτα» μοιράζεται με την Ιπέρ – Βερενίκη την εξευτελιστική έλλειψη αγάπης που βιώνει, όχι απλώς ως αντανάκλαση μιας παρελθούσας εποχής στην οποία κάτι τέτοιο ήταν κοινωνικά κατανοητό, αλλά ως ριζοσπαστικό αναχρονισμό. «Το σ’ αγαπώ δεν είναι φράση: δε μεταβιβάζει ένα νόημα, αλλά αγκιστρώνεται σε μια οριακή κατάσταση», έχει γράψει ο Ρολάν Μπαρτ. «Μην με κοιτάτε» ουρλιάζει η Βερενίκη στην ύστατη ερωτική κραυγή της.
Το χειροκρότημα που εισέπραξε χθες από το κοινό της πρεμιέρας η Ιπέρ θα μεγαλώνει στις επόμενες παραστάσεις, που είναι ήδη sold out, κερδίζοντας το στοίχημα μιας παραγωγής που έχει απόλυτη εμπιστοσύνη στη μεταμορφωτική ικανότητα του θεάτρου.
