Ενα μεγάλο τραπέζι σε μια όμορφη, φωτεινή κουζίνα είναι έτοιμο για το πρωινό της οικογένειας. Πιάτα με φρεσκοτηγανισμένα φαλάφελ, χυμοί σερβίρονται στα ποτήρια, βούτυρο αλείφεται πάνω σε φέτες ψωμί. Στην κεφαλή του τραπεζιού κάθεται ο γιατρός Ιζελντίν Αμπουλαΐς και γύρω του τα παιδιά του, οι γιοι και οι κόρες του. Τα πέντε παιδιά του από τα οκτώ. Στο επόμενο πλάνο η οικογένεια φεύγει για ταξίδι. Βαλίτσες μπαίνουν στο αυτοκίνητο με κατεύθυνση το αεροδρόμιο του Τορόντο. Κάθε χρόνο ο δρ Αμπουλαΐς και τα παιδιά του ξεκινούν ένα μακρύ ταξίδι από τον Καναδά στη Γάζα αλλά αυτή τη φορά, το καλοκαίρι του 2021, τους ακολουθεί ο φακός της Γαλλοαμερικανίδας σκηνοθέτριας Ταλ Μπαρντά στο ντοκιμαντέρ «I shall not hate» (Δεν θα μισήσω). Στη Γάζα, μέσα από το ταξί που τους παραλαμβάνει για να τους πάει στο παλιό τους σπίτι, βλέπουμε εικόνες από την παλαιστινιακή πόλη. Κατεστραμμένα κτίρια από βομβαρδισμούς, μικρά μανάβικα με φρέσκα φρούτα δίπλα σε χαλάσματα, παιδιά να παίζουν ανάμεσα σε μισογκρεμισμένα σπίτια, πρόσωπα με το βλέμμα της απόγνωσης. Οι δρόμοι στενοί. Τα σπίτια στο χρώμα της σκόνης. Λες και τίποτα δεν είναι φτιαγμένο για να μείνει.
Τη δεκαετία του ’90 ο δρ Αμπουλαΐς είχε κατακτήσει κάτι σπάνιο: ήταν ο πρώτος Παλαιστίνιος γιατρός γυναικολόγος που εργάστηκε σε ισραηλινό νοσοκομείο. Με ένα διάλειμμα για τη συνέχιση των σπουδών του στο Χάρβαρντ, ο δρ Αμπουλαΐς ξεγέννησε εκατοντάδες βρέφη στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο Soroka University Hospital και μάλιστα κατά τη διάρκεια της πρώτης και της δεύτερης Ιντιφάντα. «Στη δουλειά μου στο νοσοκομείο ένιωθα πως έχω μια ανθρωπιστική αποστολή· να δουν οι Ισραηλινοί και να καταλάβουν ότι όλοι είμαστε ίσοι και το αίμα μας έχει το ίδιο χρώμα και ότι παρέχουμε στις γυναίκες την καλύτερη φροντίδα χωρίς διακρίσεις στην εθνικότητα, το χρώμα του δέρματος, τη θρησκεία, το παρελθόν τους ή το όνομά τους», μας λέει σήμερα. «Τα χρόνια που δούλεψα εκεί ήταν τα πιο υποσχόμενα, γεμάτα ελπίδα», θυμάται, τόσο για τον ίδιο όσο και για την ειρήνευση της περιοχής με τις συμφωνίες του Οσλο. Μερικά χρόνια αργότερα, η ζωή του γιατρού από τη Γάζα άλλαξε με τον πιο τραγικό τρόπο.
Πικρό καθήκον
Ο φακός της Μπαρντά ακολουθεί την οικογένεια που φτάνει στον προορισμό της, στο νεκροταφείο της παλαιστινιακής πόλης. Ο δρ Αμπουλαΐς θα εκπληρώσει ένα πικρό καθήκον. Θα προσκυνήσει τους τάφους των τριών παιδιών του, της Αγια, της Μαϊάρ και της Μπεσάν που σκοτώθηκαν το 2009, όταν ένα τανκ του ισραηλινού στρατού έριξε μια οβίδα στο σπίτι τους από απόσταση αναπνοής. «Οταν θέλω να μιλήσω στις κόρες μου επισκέπτομαι τους τάφους τους, τους λέω ότι γυρίσαμε για εκείνες», τον ακούμε να λέει, ενώ καθαρίζει τις πλάκες των τάφων με νερό.
Στο νοσοκομείο ένιωθα πως έχω μια αποστολή· να δουν οι Ισραηλινοί και να καταλάβουν ότι το αίμα μας έχει το ίδιο χρώμα και ότι παρέχουμε την καλύτερη φροντίδα χωρίς διακρίσεις.
Το ντοκιμαντέρ της Μπαρντά, που προβλήθηκε στο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ του Καστελλορίζου, Beyond Borders, το καλοκαίρι και θα προβληθεί στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος στις 28 Μαρτίου αφηγείται την προσωπική ιστορία του δρος Αμπουλαΐς, τη διαδρομή του από τους φτωχικούς προσφυγικούς καταυλισμούς της βόρειας Γάζας, στην επαγγελματική καταξίωση και στον άδικο χαμό των τριών παιδιών του και της ανιψιάς του. Ωστόσο εκείνος, μέσα από το τραύμα της απώλειάς του, βρήκε τη δύναμη να πει «δεν θα μισήσω» και ξεκίνησε έναν αγώνα δικαστικής δικαίωσης της μνήμης των παιδιών του, αλλά και μια εκστρατεία για την ειρήνευση των δύο λαών και την εξάλειψη του μίσους.
Από το σπίτι του στο Τορόντο μας λέει ότι η τελευταία φορά που επισκέφθηκε τη Γάζα ήταν το καλοκαίρι του 2023 επαναλαμβάνοντας την ίδια ιεροτελεστία. Μετά την επίθεση της Χαμάς όμως στις 7 Οκτωβρίου εκείνης της χρονιάς και την επανέναρξη του πολέμου δεν έφυγε από τον Καναδά. Από την κάμερα του υπολογιστή ο δρ Αμπουλαΐς μας δείχνει φωτογραφίες από την πολυκατοικία που είχε χτίσει για την οικογένειά του και τα αδέλφια του –εκεί όπου έχασαν τη ζωή τους τα τρία παιδιά του και μία από τις ανιψιές του– να έχει καταστραφεί από τους σημερινούς βομβαρδισμούς. «Από έναν τέτοιο βομβαρδισμό σκοτώθηκαν 22 μέλη της ευρύτερης οικογένειάς μου», μας λέει και οι επόμενες φωτογραφίες που περνάνε μπροστά από την οθόνη είναι τα πρόσωπα συγγενών του, ξαδέλφων του, ανιψιών του, μικρών παιδιών, ανθρώπων που όταν γυρίστηκε το ντοκιμαντέρ της Ταλ Μπαρντά ήταν εκεί.
Οταν θέλω να μιλήσω στις κόρες μου επισκέπτομαι τους τάφους τους. Τους λέω ότι γυρίσαμε για εκείνες. Εχασα τις κόρες μου, τις ανιψιές μου, τις αδελφές μου. Δεν θέλω κι άλλοι να πάθουν το ίδιο.
Αραγε, πιστεύει ακόμη στη συνύπαρξη των δύο λαών; «Αυτό θέλουμε και διεκδικούμε, αλλά η συνύπαρξη δεν είναι κάτι απλό, έχει προϋποθέσεις. Δεν υπάρχει συνύπαρξη με κατοχή, με αυταρχισμό και… Να συνυπάρξουμε ως δύο ισότιμα, ελεύθερα μέρη με αξιοπρεπή και ίσα δικαιώματα», μας λέει. Επαναλαμβάνει πολλές φορές τις λέξεις «ισότητα» και «σεβασμός» και θεωρεί ότι ο δρόμος προς την ασφάλεια και για τις δύο πλευρές περνάει μέσα από τους δύο λαούς. «Η ασφάλεια, η ελευθερία, τα δικαιώματα και το μέλλον των Ισραηλινών εξαρτώνται και είναι συνδεδεμένα με την ασφάλεια, τα δικαιώματα και τη δικαιοσύνη των Παλαιστινίων. Είναι πιο ασφαλείς μετά τα γεγονότα της 7ης Οκτωβρίου; Είναι λιγότερο νομίζω. Ο πόλεμος φέρνει περισσότερα δεινά, μεγαλώνει το χάσμα μεταξύ των ανθρώπων και κυρίως οδηγεί στον εξτρεμισμό. Και σε όλο τον κόσμο ο εξτρεμισμός περισσεύει».
«Η αποστολή μου»
Η ζωή του στη Γάζα, μας λέει, στον προσφυγικό καταυλισμό της Τζαμπαλίγια όπου μεγάλωσε ήταν μια διαρκής μάχη επιβίωσης. «Η ζωή μου ήταν σαν φουρτουνιασμένη θάλασσα», σχολιάζει, από την οποία ξέφυγε χάρη στη μόρφωση και στην παιδεία. «H εκπαίδευση είναι ένα όπλο, ένα διαβατήριο και η ασπίδα σου για να αντιμετωπίσεις κάθε πρόκληση», σημειώνει. Η πίστη του στον Θεό τον βοήθησε, μας λέει, να αντιμετωπίσει τον θάνατο των παιδιών του και να προχωρήσει μπροστά. «Κάποιες φορές έχασα την πίστη μου, όχι στον Θεό αλλά στην ανθρωπότητα, στις πολιτικές ηγεσίες που βλέπουν (σ.σ. τον πόλεμο) και ρίχνουν λάδι στη φωτιά αντί να λύσουν τα προβλήματα», επισημαίνει. «Χρειαζόμαστε το κράτος δικαίου στον κόσμο μας αλλιώς θα ζούμε σε μία ζούγκλα. Αλλά οι δυνατοί μπορούν σήμερα να παραβιάζουν το κράτος δικαίου. Πρέπει ο κόσμος μας να γίνει πραγματικά ηθικός και ανθρωπιστικός. Εχουμε φτάσει σε ένα σημείο που ο κόσμος μας έχει χρεοκοπήσει ηθικά». Η αποστολή του πιστεύει ότι είναι ακριβώς αυτό: να μεταδίδει το μήνυμα του ανθρωπισμού, να ευαισθητοποιεί τον κόσμο γύρω του, να θυμίζει τις αξίες της μόρφωσης, της ηθικής, της ανθρωπιάς στη μνήμη των τριών παιδιών του.
Μετά το φονικό χτύπημα του 2009 ο δρ Αμπουλαΐς με την υπόλοιπη οικογένειά του μετακόμισαν στον Καναδά. Εκεί ίδρυσε το ίδρυμα Daughters for Life Foundation που δίνει υποτροφίες σε φοιτήτριες από τη Μέση Ανατολή, τα παιδιά του σπούδασαν σε καναδικά πανεπιστήμια, έγινε παππούς. Η ζωή προχωράει. Ο χρόνος, άραγε, «έγινε» γιατρός; «Το τραύμα για μένα, ως Παλαιστίνιο, είναι συνεχές, επίμονο, αθροιστικό. Δεν έχουν φύγει, ζουν μαζί μου. Τις βλέπω σε κάθε άνθρωπο που υποφέρει σε όλο τον κόσμο, σε κάθε παιδί που σκοτώνεται ή βασανίζεται. Στα παιδιά και στις γυναίκες από τη Λωρίδα της Γάζας. Είναι ένα ζωντανό τραύμα αλλά είμαι αποφασισμένος να συνεχίσω να μεταδίδω το μήνυμά τους, να μην τα παρατήσω και να μιλάω έξω από τα δόντια. Εχασα τις κόρες μου, τις ανιψιές μου, τις αδελφές μου, αλλά δεν θέλω κι άλλοι να πάθουν το ίδιο».
*Το ντοκιμαντέρ «I shall not hate» θα προβληθεί στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος στις 28 Μαρτίου, παρουσία του δρος Ιζελντίν Αμπουλαΐς στο πλαίσιο των τριήμερων προβολών ταινιών του Beyond Borders – Διεθνούς Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλορίζου. Είσοδος ελεύθερη με τήρηση σειράς προτεραιότητας κατά την προσέλευση.
