Βαθιά μέσα στην ενδοχώρα της συνοικίας του Γκύζη, καθώς συνεχίζουμε τον περίπατό μας από την περασμένη Κυριακή, νιώθουμε εκείνη την αύρα του χρόνου, του όχι και τόσο μακρινού, καθώς μας τυλίγει και επιβάλλει έναν τρόπο θέασης της πόλης. Είναι περισσότερο αυτό το μεγάλο κάδρο μέσα στο οποίο βλέπουμε ακόμη και τον εαυτό μας να περπατάει ανάμεσα στους δρόμους, τα σπίτια και τις πολυκατοικίες.
Νωπή είναι η οπτική εντύπωση από ένα διώροφο σπίτι της πρώτης περιόδου, της περιόδου δηλαδή πριν από το 1925, στην οδό Κωνσταντίνου Σχινά 10. Ενα σπίτι υβρίδιο, το οποίο στέφεται με περιδέραιο από ακροκέραμα και ταυτόχρονα ορίζει είσοδο μια πύλη της αρ ντεκό. Πιθανώς το σπίτι ανακαινίστηκε και τροποποιήθηκε πριν από τον πόλεμο, αλλά η θέα του ευφραίνει, δεν ξενίζει. Είναι ένα σπίτι αστικό, στέρεο, έχει χάρη και σαφήνεια.
Αυτές οι αναλαμπές μέσα στον πυκνό ιστό του Γκύζη μοιάζουν με περιδίνηση στη σήραγγα του 20ού αιώνα. Πώς θα είναι η αίσθηση αυτών των δρόμων στα τέλη του 21ου αιώνα αν διατηρηθούν ως έχουν; Θα θυμίζουν στους ανθρώπους πώς ζούσαν στην Αθήνα το 1930 και το 1960 και θα είναι τα κτίρια αυτά παλαιά, παλαιότατα… 100 και 150 χρόνων! Αλλωστε, καθώς περπατούσα στη γοητευτική από πολλές απόψεις οδό Παράσχου συνάντησα στη γωνία με την οδό Στέφανου Κουμανούδη, δύο αξιοπρόσεκτες πολυκατοικίες του 20ού αιώνα.
Η μία, στον αριθμό 59-61, είναι ένας μοντερνιστικός βαρύς όγκος της δεκαετίας του ’60, παλιωμένος, αλλά παραδόξως γοητευτικός. Και η άλλη, στον αριθμό 63, μια πολυκατοικία από τη δεκαετία του 1930, με όμορφη ημικυκλική απόληξη. Είναι μια πολυκατοικία χωρίς αρτιφισιέλ, χωρίς στόρια στα παράθυρα, αλλά παρά ταύτα, ιδιαίτερη, ένα κομμάτι αστικής κατοίκησης που σε κάνει να επιβραδύνεις και να υψώσεις το βλέμμα.
Αν προχωρήσει ο διαβάτης την οδό Παράσχου θα βρει εξαιρετικά δείγματα του Μεσοπολέμου (όπως στους αριθμούς 60, 64, 77, 83) αλλά η πυκνότητα του αστικού τοπίου δίνει πλήθος ερεθισμάτων χωρίς τον καταναγκασμό μιας πλήρους, κάθε φορά, χαρτογράφησης. Οσο περπατούσα εκεί γύρω, άρχισα να προσέχω όλα εκείνα τα σήματα της πρότερης αστικής ζωής, όχι της πολύ παλιάς, αλλά της πιο πρόσφατης, που είχε και αυτή αποκτήσει πατίνα μέσα σε ένα φάσμα κοινότοπης εμπορικότητας.
Ηταν αυτές οι πινακίδες και επιγραφές του ’70 και του ’80, αλλά και μεταγενέστερες, που έμοιαζαν πλέον μετέωρες, συνδηλώνοντας εκείνο το συνοικιακό βάθος της καθημερινότητας που σήμερα ανελκύεται ως κάτι εξόχως σημαντικό. Ετσι λοιπόν, άρχισα να φωτογραφίζω και τις επιγραφές όπως τα «Τυροκομικά Βόνιτσας» (γωνία Πέτρου Καλλιγά και Λομβάρδου), το σήμα της Agfa (Λομβάρδου 45), το κρεοπωλείο «Η Θεσσαλία» (Π. Καλλιγά και Λομβάρδου), το κομμωτήριο «Ελπίδα» (Π. Καλλιγά 18), το βιβλιοπωλείο «Σωκράτης» (Παράσχου 53 και Ιωάννου Σούτσου), το εστιατόριον-ψητοπωλείον «Η…» (έχει αφαιρεθεί η επιγραφή, γωνία Λομβάρδου και Ιωάννου Σούτσου), το «Latino καφέ» (Ιωάννου Σούτσου 18)… ένας συνοικιακός γαλαξίας, κοινοτήτων, γειτόνων, μικροεπαγγελματιών, νοσταλγών της ιδιαίτερης πατρίδας, μεταπρατών και αντιπροσώπων.
Αποκτούσε αίφνης νόημα η θέα των πολυκατοικιών του ’70, του ’80, του ’90, ένα οικιστικό τοπίο-τροφός γι’ αυτό το μικροσύμπαν που προσπερνούσα. Και αυτή η πυκνότητα, που μια αραίωνε και έθνησκε και μια πύκνωνε και ανθοφορούσε, με οδηγούσε και σε εκείνα τα χέρσα οικόπεδα με την τρυφερή χλόη του χειμώνα. Εκεί, στέκονταν άλλοτε κάμαρες και κουζίνες. Στάθηκα στα ίχνη ενός νοικοκυριού, Πέτρου Καλλιγά 22 και Μομφεράτου. Γαλάζιοι σοβάδες, λιθοδομές, σανίδια οριζόντια και κάτω στη γη αναρριγούσε το πράσινο χορτάρι.
