Υπάρχει μια διάχυτη εντύπωση πως η πάροδος του χρόνου ομορφαίνει τις πόλεις. Είχα αποφασίσει να περπατήσω την οδό Σπετσών και την οδό Κερκύρας, δύο δρόμους που χαρακτηρίζουν τη ζωή της Κυψέλης από τα χρόνια του Μεσοπολέμου, μόνο και μόνο για να διαπιστώσω κατά πόσον η πατίνα στα παλιά σπίτια και τις πολυκατοικίες συνέβαλε σε αυτήν την αναντίρρητα μοναδική συνθήκη: την αστική ατμόσφαιρα. Γνώριζα επίσης πως ώς ένα βαθμό, όχι αμελητέο, και τα δέντρα χάριζαν αισθητική αξία και κυρίως ψυχικό υπόβαθρο και στους δύο δρόμους, φυτεμένους εδώ και δεκαετίες με ακακίες. Και ήταν αυτός ο συνδυασμός μιας αδιόρατης αλλά συνειδητής παρουσίας περασμένων κύκλων ζωής με τις πυκνές αλέες των φυλλοβόλων δέντρων που έδιναν στον περίπατο αυτόν υπεραξία, του έδιναν χώρο εσωτερικό.
Η οδός Σπετσών είναι σχετικά στενή και εκτείνεται ανάμεσα στην Κυψέλης και την Κερκύρας από την Ευελπίδων προς τη Βελβενδού. Είναι οδός πυκνοδομημένη, όπως όλα τα οικοδομικά τετράγωνα της Αθήνας, αλλά διατηρεί απρόσμενες πυκνότητες μοναδικής ατμόσφαιρας, ορισμένης κυρίως από την πρόσμιξη των διαφορετικών εποχών. Ο ιστορικός του μέλλοντος θα δυσκολευτεί να ξεχωρίσει ποιότητες ανάμεσα στο 1920 και το 1930, ή ανάμεσα στο 1950 και το 1960, αλλά η δική μας ιστορικά νωπή ματιά επιχειρεί αυτοβούλως τη σάρωση του αστικού αποθέματος.
Στην οδό Σπετσών θα βρει –ο περιπατητής– πηγές σκέψης και απόλαυσης. Εστιάζοντας σε ό,τι υπάρχει και ζει σήμερα, με εντυπωσιάζουν πάντα τρία πράγματα. Πρώτον, τα σπίτια του Μεσοπολέμου, από το 1923 ώς το 1939. Αν δει κανείς σπίτια εγκαταλελειμμένα είναι συνήθως από αυτήν την περίοδο (τα πιο παλιά ήταν λίγα στις νεότερες αστικές συνοικίες και τα περισσότερα έχουν κατεδαφιστεί). Δεύτερον, οι παλιές πολυκατοικίες, οι λεγόμενες προπολεμικές, που μου αρέσει συχνά να ζευγαρώνω με τις πρώτες της μεταπολεμικής περιόδου, 1948-1953. Και τρίτον, οι πολυκατοικίες της αστικής αναγέννησης, 1954-1967. Ολα αυτά γεννούν μια ώσμωση τέτοιας βαθιάς και αυθεντικής αθηναϊκότητας που καθιστούν –για τον παθιασμένο περιπατητή– κάθε περίπατο και μια μύηση σε μια πύλη αυτογνωσίας, ατομικής και κοινωνικής.
Η οδός Σπετσών διατηρεί αυτό το μείγμα και μάλιστα το προσφέρει με άνεση και χωρίς φειδώ. Σταθείτε στο νούμερο 25 να θαυμάσετε τρεις πράσινες εξώθυρες σε παράταξη κάτω από τις ακακίες, με τα γυμνά τον χειμώνα κλαδιά τους, να σκιαγραφούνται στα ευγενή πρόσωπα των σπιτιών του 1925-30. Πανδαισία. Είναι μια σειρά εκεί κοντά στη γωνία με τη Λευκάδος. Στη γωνία Λευκάδος και Σπετσών, γυρίστε το βλέμμα πίσω να χορτάσετε στα μέτωπα των δρόμων, λάμψεις του αθηναϊκού Μεσοπολέμου.
Αλλά από τα αριστουργήματα της οδού Σπετσών είναι ένα μοντερνιστικό σπίτι της δεκαετίας του 1930, στον αριθμό 57. Δεν είναι από τα συνήθη του είδους που βλέπει κανείς στην Αθήνα. Είναι ιδιαίτερο και σχεδιαστικά αρκετά πρωτοποριακό, μια σωστή μονοκατοικία που στην εποχή της θα τραβούσε τα βλέμματα. Σήμερα είναι δυστυχώς κλειστό και βανδαλισμένο. Το βλέμμα χαϊδεύει το αριστερό υαλόφρακτο έρκερ, που του δίνει χάρη και το κάνει και ξεχωρίζει όπως και το κλιμακοστάσιο εισόδου. Αυτό το σπίτι ανήκει στην πολιτιστική κληρονομιά της Κυψέλης.
Αλλά λίγο να περπατήσει κανείς, θα συναντά διαρκώς κτίρια και σπίτια ειδικού ενδιαφέροντος. Σπίτια εκείνης της αστικής Αθήνας του 1925-1965. Οποιος έχει διάθεση να περπατήσει ας φτάσει και στη Σπετσών 86. Εκεί, θα συναντήσει μια ακόμη κλειστή διπλοκατοικία, με μοντέρνα στοιχεία (ίσως ο όροφος προστέθηκε μετά το 1935). Αλλά δεσπόζει όχι μόνο χάρη στην ομορφιά της αλλά και χάρη στο χρώμα της, εκείνο της βαθιάς βερυκοκί ώχρας, που σκόρπια, το συναντάμε και σε άλλα σπίτια της εποχής σε διάφορες γειτονιές.
(Ο περίπατος στην οδό Σπετσών και στα πέριξ συνεχίζεται την επόμενη εβδομάδα).
