«Αν ρωτούσαμε έναν Ελληνα σήμερα για τους Ρομαντικούς ποιητές και τις προσωπικότητες που ξεχώρισαν στα τέλη του 18ου και τις αρχές του 19ου αιώνα στη Βρετανία, ο Λόρδος Βύρων θα ήταν ο πρώτος που θα τους ερχόταν στο μυαλό. Εάν όμως κάναμε την ίδια ερώτηση σ’ ένα Βρετανό, το πρώτο όνομα που θα ανέφερε θα ήταν αυτό του Ρόμπερτ «Ράμπι» Μπερνς. Με την εξαίρεση, ίσως, του Σαίξπηρ, ο Μπερνς κατέχει σήμερα, 220 και πλέον χρόνια μετά το θάνατό του, μια εξέχουσα πολιτιστική θέση παγκοσμίως».
Αυτό μας δήλωσε ο Βρετανός Πρέσβης στην Ελλάδα, Μάθιου Λοτζ, με αφορμή το περίφημο Δείπνο του Μπερνς που γιορτάζεται σήμερα, 25 Ιανουαρίου, όπως κάθε τέτοια μέρα εδώ και… 224 χρόνια, σε αμέτρητες πόλεις σε όλο τον κόσμο! Προς τιμήν του Μπερνς, άλλωστε, έχουν ανεγερθεί περισσότερα από 50 αγάλματα παγκοσμίως – πιο πολλά από κάθε άλλο άνθρωπο των γραμμάτων και τεχνών!
Ο Ρόμπερτ Μπερνς γεννήθηκε το 1759 και έζησε μόλις 37 χρόνια – ήταν, εντούτοις, αρκετά, ώστε να ανακηρυχθεί σε εθνικό ποιητή της Σκοτίας, αφήνοντας πίσω του μερικά διαχρονικά ποιήματα, ενώ υπήρξε, παράλληλα, και ένας εκ των πρώτων εθνομουσικολόγων, καθώς φρόντιζε να συλλέγει παραδοσιακά τραγούδια από όλη τη Σκοτία και να τα διασώζει, διασκευάζοντάς τα ή γράφοντας στίχους πάνω στις μελωδίες τους.
Ακόμα και αν το όνομά του δεν σας θυμίζει κάτι, ξέρετε, πιθανότατα, δύο ποιήματά του. Το ένα, με τίτλο “Auld Lang Syne” («για τις παλιές, καλές στιγμές»), συνηθιζόταν από το 1788 να ερμηνεύεται την παραμονή της πρωτοχρονιάς και σήμερα παραμένει ένα από τα πιο κλασικά χριστουγεννιάτικα τραγούδια: έχει γνωρίσει περισσότερες από 250 ηχογραφημένες διασκευές, ενώ το βιβλίο των ρεκόρ Guinness το καταγράφει ως το τρίτο δημοφιλέστερο αγγλόφωνο τραγούδι!
Το δεύτερο είναι το “A Red Red Rose”, που είχε δανείσει τον τίτλο του στη βιογραφική ταινία, “Red Rose”, που προβλήθηκε το 2004. Αυτούς τους υπέροχους ερωτικούς στίχους, άλλωστε, έχει χαρακτηρίσει ο Μπομπ Ντίλαν ως «τη μεγαλύτερη επιρροή στη ζωή μου». Δεν ήταν ο μόνος: ο Τζον Στάινμπεκ εμπνεύστηκε το “Άνθρωποι Και Ποντίκια” από το ποίημα “To A Mouse”, ενώ ο Τζέι Ντι Σάλιντζερ έκανε το ίδιο με το “Φύλακα Στη Σίκαλη”, όταν διάβασε το ποίημα “Comin’ Through The Rye”.
H πιο αναπάντεχη, εντούτοις, αναγνώριση ήρθε από την Ρωσία, καθώς ειδικά μετά την ίδρυση της Σοβιετικής Ενωσης, οι ανθολογίες του έφτασαν να πωλούν πάνω από 600.000 αντίτυπα. Εγινε ακόμα και σοβιετικό γραμματόσημο το 1956, ενώ, μέχρι και σήμερα, οι Ρώσοι τον θεωρούν τον αρχετυπικό «ποιητή του λαού».
Φέτος συμπληρώνονται 266 χρόνια από τη γέννησή του και εκατομμύρια σε όλο τον κόσμο θα παραστούν σε ένα Δείπνο Μπερνς! Στη χώρα μας, η πιο όμορφη γιορτή διοργανώνεται από τη Βρετανική Πρεσβεία, αλλά ασφαλώς ο οποιοσδήποτε μπορεί να δοκιμάσει μαζί με φίλους τη δική του εκδοχή, εξασφαλίζοντας όσο το δυνατόν περισσότερα από τα παρακάτω:
Α. Φαγητό: η παράδοση απαιτεί haggis (μια μορφή πουτίγκας που περιέχει εντόσθια προβάτου αλεσμένα με κρεμμύδι, βρώμη, λίπος μοσχαριού και μπαχαρικά. Το μείγμα ψήνεται μέσα στο στομάχι του προβάτου. Δεν είναι εύκολο, ούτε ελαφρύ!), neeps (μαγειρεμένα γογγύλια και καρότα) και tatties (πουρέ πατάτας).
Β. Παραδοσιακή μουσική: αν δεν έχετε εύκαιρη μία γκάιντα στο σπίτι, αναζητείστε οποιαδήποτε μελοποιημένη εκτέλεση ποιημάτων του Ρόμπερτ Μπερνς ή έστω καλλιτέχνες από τη Σκοτία!
Γ. Απαγγελίες ποιημάτων του Μπερνς: παραδόξως δεν έχει κυκλοφορήσει ποτέ επίσημα κάποια συλλογή μεταφρασμένη στα ελληνικά, παρά μόνον αποσπασματικά ορισμένα ποιήματα σε ανθολογίες Αγγλικής Ποίησης. Μπορείτε κάλλιστα να βρείτε την περίφημη “Ωδή Στο Χάγκις” και να την απαγγείλετε θεατρικά λίγο πριν τιμήσετε το εορταστικό γεύμα.
Δ. Καθ’ όλη τη διάρκεια της βραδιάς, όχι μόνον συστήνεται αλλά σχεδόν επιβάλλεται το εθνικό ποτό της Σκοτίας και αγαπημένο του ίδιου του Μπερνς: το ουίσκι. Τουλάχιστον τέσσερα ποιήματα του Μπερνς έχουν γραφτεί προς τιμήν του συγκεκριμένου αποστάγματος και, μάλιστα, αν θέλετε κάτι επίσημα ταυτισμένο με τη συγκεκριμένη μέρα, αναζητήστε το ουίσκι με το όνομα Robert Burns και τη φιγούρα του στην ετικέτα, που κυκλοφορεί από το αποστακτήριο Arran, το οποίο εδρεύει στο ομώνυμο νησάκι, ακριβώς απέναντι από την ιδιαίτερη γενέτειρα του Μπερνς, το Έρσα, στη νοτιοδυτική Σκοτία.
Ολα τα παραπάνω είναι πολύ πιο κοντά στην κουλτούρα μας από ό,τι αρχικά φαίνεται. Οπως λέει και ο Βρετανός Πρέσβης, «υπάρχουν στοιχεία που ξεπερνούν το χρόνο και τη γεωγραφία, όπως για παράδειγμα, η φιλοξενία των Σκωτσέζων και των Ελλήνων, το χάγκις και το κοκορέτσι, το ουίσκι και η τσικουδιά. Ίσως, το πνεύμα του Μπερνς και το πνεύμα του Λόρδου Βύρωνα να μην ήταν και τόσο διαφορετικά τελικά.»
